İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığının 21.12.2017 tarih ve 1163 sayılı yazısına konu VİVA logosuyla yayın yapan medya hizmet sağlayıcı kuruluşta 30.11.2017 tarihinde saat 14:30’da yayınlanan müzik klibi yayınına ilişkin uzman raporu ile video görüntülerinin incelenmesi ve değerlendirilmesiyle yapılan görüşmeler sonucunda;
VİVA logosuyla yayın yapan medya hizmet sağlayıcı kuruluş tarafından 30.11.2017 tarihinde saat 14:30’da Hadise isimli şarkıcının seslendirmiş olduğu “Sıfır Tolerans” isimli şarkıya ait 3 dakika 46 saniye süren ve ayrıntıları uzman raporunda yer alan müzik klibinde; erkek oyuncunun üst tarafı çıplak bir şekilde, Hadise'nin ise üstünde beyaz bir gömlek ve alt tarafının da sadece gömlekle kısmen kapatıldığı ve ikilinin son derece samimi bir vaziyette bulunduğu sahne ile zaman zaman yine Hadise'nin üstünde beyaz gömleğiyle, aynı yatakta yer aldığı erkek oyuncunun da yatağın başında yatar şekliyle olan görüntüleri ekrana getirilmiştir. 14:33:19’da başlayan görüntülerde şarkıcı Hadise’nin üstünde sütyen veya bikini üstü görünümündeki bir kıyafetle bir jakuziye girdiği, üstü çıplak vaziyetteki erkek oyuncunun Hadise'ye ve Hadise'nin de rol arkadaşına olan dokunuşları ile Hadise'nin jakuzideki görüntülerinin zaman zaman tekrar ettiği, 14:33:36'da üst tarafı çıplak haldeki erkek oyuncu ile Hadise'nin öpüşme görüntüleri, erkek oyuncunun Hadise'nin bacaklarına dokunuşu jakuzide uzanır vaziyetteki görüntülerinin yanı sıra erkek oyuncunun Hadise'nin, Hadise'nin de rol arkadaşının vücudunun kimi yerlerini öpme, koklama görüntüleri ile ikilinin aynı yatakta yer aldığı samimi görüntülere yer verildiği görülmüştür. Söz konusu video klibin yayınlanmaya başlamasından sonra RTÜK İletişim merkezimize yüzlerce şikayet bildirimi yapılmış olup bu şikayetler incelendiğinde ailelerin büyük kısmının bu yayının çocuklar tarafından izlenmesi sonucunda gerçekleşme ihtimali bulunan durumlara ve sakıncalara yönelik kaygılarını dile getirdikleri görülmektedir. Yayının saatinin çocukların ekran başında oldukları bir saat olması bu itirazları güçlendirmekte olup çocukların somut bir şekilde bu yayınlardan olumsuz etkilendiklerinin dile getirildiği bildirimler de göze çarpmaktadır. Müzik kliplerinin oluşum aşamasında toplumların değer yargılarının yanı sıra evrensel olarak korunan çocukların bu yayınlardan nasıl etkileneceği mutlaka hesap edilmelidir. Müzik kliplerinin özellikle gençlere yönelik etkisi ve gençlerin bu kliplere eğilimi düşünüldüğünde, gösterilmesi gereken hassasiyet ve özen, bu müzik kliplerini yapan veya icra eden kişilere yüklenen önemli bir görev ve sorumluluktur.
Bilindiği üzere, cinsel içerikli yayınlardan etkilenme düzeyi, yaş, cinsiyet, bireysel faktörlere göre değişiklik gösterebilir. Ancak yapılan araştırmada, 7-12 yaş arası çocukların içinde bulundukları gelişim dönemi göz önünde bulundurulduğunda; klipler aracılığı ile sürekli, birbirinden bağımsız, cinselliği çağrıştırıcı öğeler içeren görüntüleri izlemelerinin onların, hazır olmadıkları cinsel uyaranlarla karşı karşıya kalmalarına ve bilişsel çatışma yaşamalarına neden olduğu ve çocukların gelişim dönemlerine uygun olmayan bu tür görüntülere maruz bırakılarak istismar edildikleri belirtilmiş, bunun da çocuk ve gençlerde bilinçaltı düzeyde cinsellik yaşının aşağı çekilmesi, pornografik gösterimlere duyarsızlaşma ve bunları meşrulaştırma, bu tür eylemleri taklit etme gibi bir takım olumsuz etkilere neden olabileceği ifade edilmiştir Dolayısıyla toplumsal yaşam alanı içinde sergilenemeyecek görüntülerin korunması gereken izleyici kitlesinin ekran başında olabileceği (14:30) zaman ve saatlerde ekrana getirilmesinin, çocuk ve genç izleyicilerin duygusal, ahlaki ve sosyal gelişimlerini olumsuz yönde etkileyebileceği kanaatine varılmıştır.
Bu nedenle mezkur yayında, 6112 sayılı Kanun'un 8'inci maddesinin ikinci fıkrasının ihlal edildiği sabit görülmüştür.
Bu itibarla;
6112 sayılı Kanun’un 8'inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan "Radyo ve televizyon yayın hizmetlerinde, çocuk ve gençlerin fiziksel, zihinsel veya ahlakî gelişimine zarar verebilecek türde içerik taşıyan programlar bunların izleyebileceği zaman dilimlerinde ve koruyucu sembol kullanılsa dahi yayınlanamaz." ilkesinin ihlali nedeniyle,
6112 sayılı Kanun'un 32’inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “8 inci maddenin birinci fıkrasının diğer bentleri ile ikinci ve üçüncü fıkralarında ve bu Kanunun diğer maddelerinde belirlenen ilke, yükümlülük veya yasaklara aykırı yayın yapan ve/veya bu Kanun hükümleri kapsamında Üst Kurul tarafından belirlenen yükümlülüklerini yerine getirmeyen medya hizmet sağlayıcıya ihlalin ağırlığı, yayının ortamı ve alanı göz önünde bulundurularak, ihlalin tespit edildiği aydan bir önceki aydaki brüt ticari iletişim gelirinin yüzde birinden yüzde üçüne kadar idari para cezası verilir. …” hükmü uyarınca idari para cezası uygulanması gerektiği,
İhlalin ağırlığı, yayının ortamı ve alanı göz önünde bulundurularak, kuruluşa %3 oranında idari para cezası uygulanmasına,
Ancak, ihlalin tespit edildiği tarihi itibariyle kuruluşun Ekim 2017 ayına ait ticari iletişim gelir beyanının bulunmadığı değerlendirilerek, televizyon kuruluşları için idari para cezasının 10.000 (onbin) Türk Lirasından az olamayacağından, 2017 yılı için belirlenen yeniden değerleme oranına göre 14.908 (ondörtbindokuzyüzsekiz) Türk Lirası İDARİ PARA CEZASI UYGULANMASINA,
6112 sayılı Kanun'un 32’inci maddesinin beşinci fıkrasında yer alan “ (…) 8’inci maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (d) bentleri dışındaki bentlerini, aynı maddenin ikinci fıkrasını ve bu Kanunun yayın hizmetlerinde ticari iletişimi düzenleyen hükümlerinden herhangi birini yaptırım kararının tebliğinden itibaren bir yıl içinde yirmiden fazla ihlal eden medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yayını beş güne kadar durdurulur. Bir yıl içinde aynı ihlalin tekrarı halinde, medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yayınının beş günden on güne kadar durdurulmasına; ihlalin ikinci tekrarı halinde ise yayın lisansının iptaline karar verilir. …” hükmü uyarınca işlem tesis edileceği hususunun yapılacak tebligatta bildirilmesine,
Üst Kurul Üyesi İsmet DEMİRDÖĞEN ve İlhan TAŞÇI’nın karşı oyları ve oy çokluğuyla karar verildi.
Toplantıya Ait Şerhler
Üst Kurulun 03.01.2018 gün 01 sayılı toplantıda aldığı 51 no.lu karara karşı oy yazısı.
İsmet Özdal DEMİRDÖĞEN Şerhidir.
Üst Kurul’un 03.01.2018 tarih ve 01 sayılı toplantısında alınan 51 no.lu karara karşı oy yazısı.
İlhan TAŞCI Şerhidir.