İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığının 26.01.2018 tarih ve 75 sayılı yazısına konu HALK TV logosuyla yayın yapan medya hizmet sağlayıcı kuruluşun 22.01.2018 tarihinde saat 10:15’de yayınladığı "Canda Sağlık" isimli yayına ilişkin uzman raporu ile video görüntülerinin incelenmesi ve değerlendirilmesiyle yapılan görüşmeler sonucunda;
Bahse konu yayına ilişkin uzman raporunda ayrıntıları belirtildiği üzere, kuruluşun 22.01.2018 tarihinde saat 10:15’de yayınladığı sunuculuğunu Selin Çağlayan’ın yaptığı konuk olarak Estetisyen Zeynep Demirel ve ürünü kullanarak 40 kilo zayıfladığını iddia eden Tülay Akyol’un katıldığı "Canda Sağlık" isimli programda geçen diyaloglarda, "…Tabii ki termal etki ile birlikte..her programımızda bahsediyoruz. Neden bu kadar üzerinde duruyoruz termal etkinin. Çünkü kilo vermek, bölgesel yağlardan kurtulmak, çatlaklardan selülitlerden, vücut de-formasyonlarından kurtulmak tek bir yöntemle hiç bu kadar sağlıklı ve pratik olmamıştı. Kendi evimizin konforunda, kısa bir süre içerisinde sağlığımızdan hiçbir şey kaybetmeden üstelik sağlığımızı geri kazanarak forma giriyoruz sevgili izleyenlerimiz. İşte muhteşem bir yöntemden bahsediyoruz…, Dünya Sağlık Örgütü obeziteyi şişmanlığı dünyanın vebası ilan etti ve bir çok çalışmalar yapkilo vermek tek bir yöntemle hiç bu kadar sağlıklı ve pratik olmamıştı. Kısa bir süre içinde sağlığımızdan hiçbir şey kaybetmeden üstelik sağlığımızı geri kazanarak forma giriyoruz sevgili izleyenlerimiz. ılıyor..yapılan en yeni uygulamalardan bir tanesini biz sevgili izleyenlerimizle bugün paylaşacağız. Termal etkiyi paylaşacağız...Termal etki zaten gerek klinik çalışmalar ile gerekse gönüllü kullanıcı uygulamaları ile etkinliğini kanıtlamış bir sistem... Deri emilimi sayesinde etkisini gösterir. Bir, deri emilimi sayesinde direk yağa nüfuz ederek içerisindeki çok güçlü yağ yakıcılar vücuttaki birikmiş depolanmış yağların yakılımını sağlar. İkincisi, cilde kolojen ve elastin desteği sağlayan bir çok bileşen ve mineraller bulunmaktadır. Üçüncüsü ise vücudumuzdan ödem atılımına yardımcı olan bir çok bitki özü bulunmaktadır. Termal etkinin en büyük artılarından biri de netice almak için bizim haftalarca aylarca beklememize kalmaz. Bizler termal etki uygulamasını ilk yapmaya başlamadan önce karın basen bel ölçüsünü alalım. Bir beden küçük gelen etek pantolonumuzu deneyelim. Biz bu uygulamayı yaptıktan sonra ölçülerimizi tekrar aldığımızda küçük gelen kıyafetlerimizin içine girebildiğimizi, örneğin basenimizden dört santim, göbeğimizden üç santim inceldiğimizi gözlemliyoruz...Yani kişi ortalama bir ay düzenli olarak uyguladığında termal etki bizim ayda dört ile sekiz kilo vermemize yardımcı oluyor. Yapmamız gereken şey ise gün içerisinde sadece iki dakika mızı ayırmak diyoruz...,Ağır bir diyet yapmadım. Termal etkiyi kullanırken ki termal etkiyi de sadece bacak aralarıma sürmüştüm..buna rağmen nasıl bir incelme sağlıyorsa vücudu nasıl bir şekle sokuyorsa..ilginç bir şekilde selülitlerim de gitti..hiç bir yerimde sarkma olmadı...” şeklinde ifadelere yer verildiği görülmüştür.
Ayrıca, programda ekranın alt kısmında www.goldtermal.com şeklindeki internet adresinin verildiği, verilen internet adresine girildiğinde "Gold Termal Krem" adlı bir zayıflama ürününün sipariş ve satışına ilişkin bilgilere ulaşıldığı görülmüştür. Ayrıca yine programda Bilgi için verilen 0216 709 30 60 şeklindeki telefon numarasının da ürün sayfasında yer aldığı tespit edilmiştir.
Sağlık Bakanlığı, Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumunun 13.02.2013 tarih ve 18816847 sayılı "Televizyonlarda yayını yapılan bitkisel ürünler" konulu yazısında, televizyon aracılığı ile endikasyon belirtilerek ürün satışı ve pazarlanmasının uygun olmadığı gerekçeleriyle ortaya konmuştur. Yazıda, tedavi amacıyla kullanılan ürünlerin hekimin önerisi ve eczacının uyarısı doğrultusunda kullanılması gerektiği, tedavide etkinliği ve emniyeti kanıtlanmamış ürünlerin tanıtım ve satışının aldatıcı ve yanıltıcı olduğu ve söz konusu fiilin kamu sağlığını tehdit eden yönü sebebiyle bahsi geçen reklamların engellenmesi gerektiği belirtilmiştir. Yine aynı yazıda 5324 sayılı Kozmetik Kanunu'na tabi olan ve haricen uygulanan jel, krem, maske, şampuan, losyon gibi ürünlerin "%100 bitkisel içerik, kesin çözüm, yan etkisiz tedavi, saçları yeniden çıkarmak, beyazlamış saçları eski rengine kavuşturmak, nanoteknolojik formül" vb. gibi bilimsel içerik ve gerçeklikten yoksun, tamamen ticari hedefle, ürünlerin satışına yönelik olarak planlanmış iddia ve ibarelerle konuyla ilgili bilimsel uzmanlığa sahip olmayan kişiler tarafından reklam/tanıtım ve satış yapılmasının uygun olmadığı belirtilmiştir.
İhlale konu yayında, termal zayıflama yöntemi tanımlamasıyla, zayıflamada etkinliği ve emniyeti kanıtlanmamış olan bu tür ürünlerin sağlık beyanıyla tanıtım ve satışının yapılmasının izleyicilerin tıbbi tedavi yöntemlerine duydukları güvenin sarsılmasına neden olabileceği, toplum sağlığını olumsuz yönde etkileyebileceği,
Ayrıca, söz konusu programda her ne kadar ürünün ismi verilmemiş ise de haricen uygulanan ve zayıflattığı vurgulanarak tanıtılan ticari ürüne ekranda verilen adres ve telefon numarası ile ulaşmanın yolunun gösterildiği, bu uygulaması ile gizli reklam yapıldığı kanaatine varılmıştır.
Bu nedenlerle söz konusu yayında; 6112 sayılı Kanun'un 8'inci maddesinin birinci fıkrasının (l) bendi ile 9'uncu maddesinin üçüncü fıkrasının ihlal edildiği sabit görülmüştür.
1) 6112 sayılı Kanun'un 8'inci maddesinin birinci fıkrasının (l) bendinde yer alan; "Genel sağlığa...... zarar verecek davranışları teşvik edemez." ve 9'uncu maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan "Gizli ticarî iletişime izin verilemez hükümlerinin ihlali nedeniyle,
6112 sayılı Kanun'un 32’inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “8 inci maddenin birinci fıkrasının diğer bentleri ile ikinci ve üçüncü fıkralarında ve bu Kanunun diğer maddelerinde belirlenen ilke, yükümlülük veya yasaklara aykırı yayın yapan ve/veya bu Kanun hükümleri kapsamında Üst Kurul tarafından belirlenen yükümlülüklerini yerine getirmeyen medya hizmet sağlayıcıya ihlalin ağırlığı, yayının ortamı ve alanı göz önünde bulundurularak, ihlalin tespit edildiği aydan bir önceki aydaki brüt ticari iletişim gelirinin yüzde birinden yüzde üçüne kadar idari para cezası verilir. (…) İdarî para cezası miktarı, radyo kuruluşları için bin Türk Lirasından, televizyon kuruluşları ve isteğe bağlı medya hizmet sağlayıcıları için onbin Türk Lirasından az olamaz.” hükmü uyarınca idari para cezası uygulanması gerektiği,
Bu itibarla; aynı yayınla, birden fazla yayın ilkesi ihlali olduğundan ve her iki ihlalin de idari para cezası yaptırımını gerektirdiğinden, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun 15’inci maddesinin birinci fıkrası hükmü gereğince, bahse konu ihlallerden en ağır (tek) cezanın verilmesi öngörüldüğünden,
a) İhlalin ağırlığı, yayının ortamı ve alanı göz önünde bulundurularak, kuruluşa %1 oranında idari para cezası uygulanmasına,
İhlalin tespit edildiği tarihi itibariyle kuruluşun Aralık 2017 ayına ait ticari iletişim gelir beyanının 261.102,21 Türk Lirası olduğu değerlendirilerek, televizyon kuruluşları için idari para cezasının 10.000 (onbin) Türk Lirasından az olamayacağından, 2018 yılı için belirlenen yeniden değerleme oranına göre 17.065 (onyedibinaltmışbeş) Türk Lirası İDARİ PARA CEZASI UYGULANMASINA,
b) 6112 sayılı Kanun'un 32’inci maddesinin beşinci fıkrasında yer alan “ (…) 8’inci maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (d) bentleri dışındaki bentlerini, aynı maddenin ikinci fıkrasını ve bu Kanunun yayın hizmetlerinde ticari iletişimi düzenleyen hükümlerinden herhangi birini yaptırım kararının tebliğinden itibaren bir yıl içinde yirmiden fazla ihlal eden medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yayını beş güne kadar durdurulur. Bir yıl içinde aynı ihlalin tekrarı halinde, medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yayınının beş günden on güne kadar durdurulmasına; ihlalin ikinci tekrarı halinde ise yayın lisansının iptaline karar verilir. …” hükmü uyarınca işlem tesis edileceği hususunun yapılacak tebligatta bildirilmesine,
Üst Kurul Üyesi İsmet DEMİRDÖĞEN ve İlhan TAŞCI’nın karşı oyları ve oy çokluğu ile karar verildi.
Toplantıya Ait Şerhler
Üst Kurulun 06.02.2018 gün 06 sayılı toplantıda aldığı 96 no.lu karara karşı oy yazısı.
İsmet Özdal DEMİRDÖĞEN Şerhidir.
Üst Kurul’un 06.02.2018 tarih ve 06 sayılı toplantısında alınan 96 no.lu karara karşı oy yazısı.
İlhan TAŞCI Şerhidir.