İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığının 02.09.2020 tarih ve 1675 sayılı yazısına konu Los Gatos Turkey Yayın Hizmetleri A.Ş. unvanlı Netflix Türkiye yayın kataloğunda yer alan “Cuties (Minnoşlar)” adlı filme ilişkin uzman raporu ile filme ilişkin Netflix’in sayfasında 01.09.2020 tarihinde saat 11:00’de internet sitesinde yer alan fragman yayınının incelenmesi ve değerlendirilmesiyle yapılan görüşmeler sonucunda;

Los Gatos Turkey Yayın Hizmetleri A.Ş. ticari unvanlı şirket tarafından Netflix’te yayınlanacağı duyurulan orijinal Fransızca adı “Mignonnes” olan İngilizceye "Cuties", Türkçeye “Minnoşlar” olarak çevrilen filmin Netflix’in sayfasında yazılan konusunun; “11 yaşındaki Amy, twerk yapan bir dans grubuna hayran kalır. Onlara katılma umuduyla dişiliğini keşfetmeye başlayarak aile geleneklerine meydan okur.” şeklindeyken gelen tepkiler doğrultusunda “11 yaşındaki Amy, kendine has tarzı ile dans eden bir dans grubuna hayran kalır ve onlara katılma umuduyla aile geleneklerine meydan okur.” şeklinde değiştirildiği,

Twerk kelimesinin Cambridge Dictionary sitesinde; “to do a style of dancing that involves bending low and moving the bottom and hips” şeklinde (https://dictionary.cambridge.org/tr/s%C3%B6zl%C3%BCk/ingilizce/twerk) ve kelimenin Türkçe karşılığının yer aldığı Tureng isimli sitede; “kalçayı sallayarak yapılan dans” şeklinde tanımlandığı, (https://tureng.com/tr/turkce-ingilizce/twerk) Wikipedia'da ise bu kavramın Twerking olarak geçtiği ve karşılığında "Genellikle kadınların yaptığı bir dans çeşidi. Cinsel tahrik edici bir tavırla yapılan bir danstır" ifadelerinin yer aldığı, (https://tr.wikipedia.org/wiki/Twerking) ayrıca filmin konusunda, 11 yaşındaki bir kızın ‘dişiliğini keşfetmesi’ ifadelerinin kullanıldığı bu durumunda tepkilere neden olduğu, görülmüştür.

Bilindiği üzere medya, çocukların her türlü istismarına yönelik farkındalık oluşturmada önemli bir araçtır. Yoğun izleyici kitlesine sahip Netflix gibi platformlarda izleyicilere aktarılan her türlü içerik ekran başındakilerin çeşitli açılardan kanaat edinmelerini sağlamaktadır. Bu nedenle yayıncılar kamusal sorumlulukları gereği yayın içeriklerinde özellikle çocukların temsil biçimleriyle ilgili olarak dikkatli ve seçici olmak zorundadır.

Çocuk istismarı ve ihmali hassas bir şekilde ele alınması gereken, önemli ve çok bileşenli bir sorundur. Sorunun ciddiyeti, yaygınlığı ve büyüklüğünün yanı sıra etkilerinin şiddeti nedeniyle de artmaktadır. Öznesi "çocuk" olsa da, istismar bir insanlık suçudur. Çocuğa karşı işlenen bu suçların failleri yalnızca bu suçu işleyenler değil, müdahil olabilecekken müdahil olmayanlar ve bu suçları normalleştirme amaçlı sık sık medyada yer almasına neden olanlar da bu suçlardan sorumludur.

Son yıllarda çocukların cinsel istismarının çok önemli bir halk sağlığı sorunu olduğu kabul edilmektedir. Çocuğun cinsel istismarı, rıza yaşının altında bulunan bir çocuğun, cinsel açıdan olgun bir yetişkinin cinsel doyumuna yol açacak bir eylem içerisinde yer alması ya da bu duruma göz yumulması olarak tanımlanmaktadır.

Türkiye'nin de taraf olduğu Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme'de on sekiz yaşına kadar her insan çocuk olarak kabul edilmekte ve hakları güvence altına alınmaktadır. Sözleşme'nin 36. maddesi şu şekildedir: "Taraf devletler, esenliğine herhangi bir biçimde zarar verebilecek başka her türlü sömürüye karşı çocuğu korurlar." 25.10.2007 tarihinde Türkiye adına Lanzarote'de imzalanan Avrupa Konseyi Çocukların Cinsel Sömürü ve İstismara Karşı Korunması Sözleşmesi'nin "Çocukların, özel sektörün, medyanın ve sivil toplumun katılımı" başlıklı 9. maddesinin 3. fıkrası şu şekildedir: "Tarafların her biri, medyanın bağımsızlığı ve basın özgürlüğüne gereken saygıyı göstererek, medyayı çocukların cinsel suistimali ve cinsel istismarının tüm yönleriyle ilgili uygun bilgileri sağlamaya teşvik edecektir."

Çocuk ve gençlerin yaşamlarına çok erken yaşlarda giren medyanın onların fiziksel, ruhsal, duygusal ve zihinsel gelişimleri üzerinde ciddi etkileri olduğu birçok araştırmayla ortaya konulmuştur. Bu nedenle, medyanın olumlu içeriklerle beslenmek suretiyle küçük yaş gruplarının gelişimlerine uyumlu ve eğitici bir işlev üstlenebileceği de açıktır. Ancak rapora konu filmin öznesi olan çocuklar herhangi bir sınırlama getirilmeksizin çok fazla uyarana, ağırlıklı olarak şiddet, cinsellik ve olumsuz örnek oluşturan davranışlara maruz bırakılmaktadır:

"Çocukların Korunması", iç hukuk sisteminde ve uluslararası camiada herkes tarafından kabul görmüş ve ciddiyetle ele alınan bir meseledir. Nitekim, çocukların "toplumsal bir varlık" olarak korunmasını sağlayacak esaslar getiren pek çok uluslararası sözleşme imzalanmıştır. Çocuklar kurmaca ile gerçek arasındaki farkı çoğu kez yetişkinler kadar kolay bir biçimde algılayamamaktadırlar. Çocuklar, çocukluklarını yeterince sindiremeden yaşayamamalarının yanı sıra yaşlarına uygun olmayan içeriklerle ve geleceklerinin de çalınması tehlikesi ile karşı karşıya kalmaktadırlar.

İhlale konu filme ait fragmanda; aslen Senegalli olan Amy isimli karakterin Müslüman bir aileden geldiği ve dans edebilmek için ailesinin geleneksel ve muhafazakar yaşam tarzına karşı gelmeye çalıştığı,

Bahse konu filmin, Netflix platformunda da belirtildiği haliyle; 11 yaşındaki Amy ve katılmak istediği dans grubu ekseninde şekillenen gelişmelerin konu edildiği, ancak içeriğine tezat oluşturarak Netflix tarafından +18 yaş sınırı ile gösterime sunulmaya hazırlanmakta olduğu,

Filmde, cinsel unsurlar barındırdığı tanımından da açıkça anlaşılan twerk dansını yapan kız çocuklarının olduğu bir dans grubuna girmek isteyen 11 yaşındaki Amy'nin yaşadıklarının konu edilmesine rağmen, +18 kategorisinde yayınlanacak olmasının çocuk hakları açısından uygun olmadığı ve hatta filmin çocukların medya aracılığıyla istismarına yol açacak görsel ve içeriğe sahip olduğu, “Minnoşlar” isimli mezkur filmde 11 yaşındaki kız çocuklarının konu edinmesine rağmen, çocukların yetişkin dans ve kıyafetleriyle ekrana taşınmaları suretiyle global eksende de çocuk istismarı tartışmalarını başlattığı ve konuya ilişkin tepkilerin filmin gösterim tarihi yaklaştıkça kuvvetlendiği,

Konuya ilişkin sosyal medyada da dünya çapında "#netflixpedofilia", Türkiye'de "#minnoşlaryayınlanmasın" etiketleriyle bu konuda yüz binlerce tweet atıldığı, filme ilişkin tüm dünyada tepkilerin devam ettiği, örnek olarak Dailymail gazetesinde konuya ilişkin haberin içeriğinde, Charlie LANKSTON’un, dar ve kısa kıyafetler içinde kameralar karşısında kalça dansı yapan kız çocuklarının açıkça cinsel obje olarak betimlendiği ve yakında gösterime girecek filmin çevrim içi ortamda öfke patlamasına yol açtığına değinildiği, LANKSTON’un haberin devamında "Netflix'te film hakkındaki tanıtıcı yazının bile Cuties'in kız çocuklarının toplum tarafından giderek artan şekilde cinsellik konusu edildiği gerçeği üzerine bir yorum geliştirme amacı olduğunu göstermekte başarısız olduğunu, bunun yerine yalnızca genç kızların yalnızca kalça dansına duydukları hayranlığa odaklanılmıştır." şeklinde ifadeleri kullandığı, (https://www.dailymail.co.uk/femail/article-8647145/Netflix-movie-Cuties-slammed-sexualizing-children-twerking-scenes.html.)

Filmin Youtube'da yer alan resmi fragmanında 28 bin beğeniye karşılık 1 buçuk milyon beğenilmeme aldığı (https://www.youtube.com/watch?v=M0O7lLe4SmA), çocukların dans ettikleri sıradaki giyim, makyaj ve davranış biçimlerinin çocuk görünümlerini alıp her birinin yetişkin dansçılar gibi sunulduğu, çocukluğun saflık ve masumiyetine tezat görüntüler içinde sahnede dans eden çocukların yaşlarına uygun olmayan kıyafet ve makyajlarla, söz konusu programda yayın yoluyla istismar edildiği, gelişme çağındaki çocukların belirtilen halde temsiline yer veren yayın kuruluşunun 11 yaşında olan çocukların ihmal ve istismar edilmesine aracılık ettiği değerlendirilmiştir.

Zira anılan yayın ile, çocuklar müstehcen bir dans türünün öznesi olmuş, toplumsal yaşam alanı içinde sergilenemeyecek görüntülerle ekrana gelmiştir. Yayıncı, filmin öznesi olan çocukların yetişkinler için üretildiği anlaşılan +18 olarak sınıflandırılmış pedofilik öğeler içeren bu programın içinde yer almaları sonucu oluşacak olumsuzlukları göz ardı etmiştir.

Yayın kuruluşlarının çocukların baş rolde olduğu müstehcenlik içeren görüntüleri reyting kaygısı ile kamusal sorumluluklarını göz ardı ederek ekrana taşımalarının toplumda bu duruma karşı oluşan hassasiyetin körelmesine ve çocuk istismarı gibi durumların normalleştirilerek kişilerin bu sapkınlığa duyarsızlaşmasına hizmet ettiği bilinmektedir.

Anayasa'nın 41. maddesine göre, çocukların korunması söz konusu olduğunda sanat özgürlüğü sınırsız değildir. Ayrıca çocuk haklarına ilişkin uluslararası sözleşmeler de dikkate alındığında taraf devletlerin gerekli tedbirleri alması, çocuğun üstün yararı gereği zaruridir. Bu doğrultuda, çocuk haklarına ilişkin gerekli tedbirlerin alınması ve çocuklar açısından ciddi zarar ve istismar niteliğindeki içeriklerin yayınlanmaması talep edilebilir.

Bilindiği üzere Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, radyo, televizyon ve isteğe bağlı yayın hizmetleri sektörünü düzenlemek ve denetlemek amacıyla kurulmuş, idarî ve malî özerkliğe sahip, tarafsız bir kamu tüzel kişiliğidir. Üst Kurulun görev ve yetkileri ile medya hizmet sağlayıcı kuruluşların yayınlarında uymaları gereken kurallar, 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanun ile belirlenmiştir.

Anılan Kanunun “Kapsam” başlıklı 2’nci maddesinin birinci fıkrası; “Bu Kanun, Türkiye Cumhuriyeti Devletinin yargı yetkisi altında, her türlü teknik, usul ve araçlarla ve her ne isim altında olursa olsun elektromanyetik dalgalar veya diğer yollarla yapılan radyo, televizyon ve isteğe bağlı yayın hizmetleriyle ilgili hususları kapsar…”,

Aynı Kanunun “Yayın Hizmetlerinin İnternet Ortamından Sunumu” başlıklı 29/A maddesinin birinci fıkrası ise; “Üst Kuruldan geçici yayın hakkı ve/veya yayın lisansı bulunan medya hizmet sağlayıcı kuruluşlar, bu hak ve lisansları ile yayınlarını bu Kanun ve 4/5/2007 tarihli ve 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun hükümlerine uygun olarak internet ortamından da sunabilirler. Radyo, televizyon ve isteğe bağlı yayın hizmetlerini sadece internet ortamından sunmak isteyen medya hizmet sağlayıcılar Üst Kuruldan yayın lisansı, bu yayınları internet ortamından iletmek isteyen platform işletmecileri de Üst Kuruldan yayın iletim yetkisi almak zorundadır.” hükmünü amirdir.

Radyo, televizyon ve isteğe bağlı yayın hizmetlerinin internet ortamından sunumuna, iletimine, medya hizmet sağlayıcılara yayın lisansı, platform işletmecilerine de yayın iletim yetkisi verilmesine ve söz konusu yayınların denetlenmesine ilişkin usul ve esasların belirlendiği “Radyo, Televizyon ve İsteğe Bağlı Yayınların İnternet Ortamından Sunumu Hakkında Yönetmelik” kapsamında; Netflix International B.V. unvanlı şirket tarafından, internet ortamından isteğe bağlı yayın hizmeti lisansı alınmak üzere Üst Kurula başvuruda bulunulmuş, bu doğrultuda 6112 sayılı Kanun ile anılan Yönetmeliğin Geçici birinci maddesi  uyarınca süresi içerisinde gereken yükümlülüklerin yerine getirileceği ve talep olunan bilgi ve belgelerin eksiksiz sunulacağı kabul ve beyan edilmiş olup, bu amaçla "Los Gatos Turkey Yayın Hizmetleri A.Ş." adıyla Türkiye'de yerleşik bir şirket kurulmuştur.

Diğer yandan, aynı Yönetmeliğin “Medya hizmet sağlayıcı kuruluşların yükümlülükleri” başlıklı 16’ncı maddenin birinci fıkrasının (c) bendinde ise; “internet ortamından yayın lisansı verilen medya hizmet sağlayıcı kuruluşların; Üst Kurulca 6112 sayılı Kanun kapsamında uygun bulunmayan ihlale konu isteğe bağlı yayın hizmetlerini program kataloğundan çıkarmakla yükümlü oldukları hükme bağlanmıştır.

Netflix International B.V. tarafından Üst Kurula sunulan 16.10.2019 tarihli taahhütname ile, 6112 sayılı Kanundan ve ilgili mevzuattan kaynaklanan yayın ilke ve yükümlülüklerine riayet edeceklerini aksi takdirde ise Üst Kurulca uygulanacak idari yaptırım ve tedbirleri kabul edeceklerini gayri kabili kabul, beyan ve taahhüt etmiştir.

Yapılan tüm değerlendirmeler sonucunda ayrıntıları uzman raporunda da belirtildiği üzere, rapora konu yapımın 11 yaşında bir çocuğu konu almasına karşın 18 yaş üstü yetişkin izleyicileri hedeflemesi hususu göz önünde bulundurulduğunda, çocukların erken yaşta yetişkin yaşantısı içerisinde yer aldığı, istismar ve kötüye kullanım içerdiği anlaşılan bir yapımın potansiyel çocuk istismarı davranış örüntülerini ortaya çıkarabileceği,

Bu nedenlerle, Los Gatos Turkey Yayın Hizmetleri A.Ş. ticari unvanlı medya hizmet sağlayıcı tarafından Netflix’te 9 Eylül 2020 tarihinde yayınlanacağı duyurulan "CUTIES-MİNNOŞLAR" adlı filmin fragmanı ile 6112 sayılı Kanun'un 8'inci maddesinin birinci fıkrasının (ğ) bendinde yer alan; "Çocuklara, güçsüzlere ve engellilere karşı istismar içeremez ve şiddeti teşvik edemez." hükmünün ihlal edildiği değerlendirilmiştir.

Bu nedenle,

6112 sayılı Kanun’un 8’inci maddesinin birinci fıkrasının (ğ) bendinin ihlali nedeniyle; 6112 sayılı Kanun'un 32’nci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “Bu Kanun’un 8’inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (d), (f), (g), (ğ), (h), (n), (ö), (s), (ş) ve (t) bentlerindeki yayın hizmeti ilkelerine ve aynı maddenin dördüncü fıkrasına aykırı yayın yapan medya hizmet sağlayıcı kuruluşlara, ihlalin ağırlığı ve yayının ortamı ve alanı göz önünde bulundurularak, ihlalin tespit edildiği aydan bir önceki aydaki brüt ticari iletişim gelirinin yüzde ikisinden beşine kadar idarî para cezası verilir. İdarî para cezası miktarı, radyo kuruluşları için bin Türk Lirasından, televizyon kuruluşları ve isteğe bağlı medya hizmet sağlayıcıları için onbin Türk Lirasından az olamaz. Ayrıca, idarî tedbir olarak, ihlale konu programın yayınının beş keze kadar durdurulmasına, isteğe bağlı yayın hizmetlerinde ihlale konu programın katalogdan çıkarılmasına karar verilir. İhlalin mahiyeti göz önünde bulundurularak, bu fıkra hükümlerine göre idarî para cezası ile birlikte idarî tedbire karar verilebileceği gibi, sadece idarî para cezasına veya tedbire de karar verilebilir.” hükmü uyarınca, “Cuties (Minnoşlar)” adlı filmin katalogdan çıkarılmasına oy birliği ile karar verildi.