İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığının 11.12.2020 tarih ve 2144 sayılı yazısına konu BERAT logosuyla yayın yapan medya hizmet sağlayıcı kuruluşun 09.12.2020 tarihinde saat 15:33’de yayınladığı ticari iletişim yayınına ilişkin uzman raporu ile video görüntülerinin incelenmesi ve değerlendirilmesiyle yapılan görüşmeler sonucunda;

Bahse konu yayına ilişkin uzman raporunda ayrıntıları belirtildiği üzere, kuruluşun 09.12.2020 tarihinde saat 15:33’de yayınladığı “Hayatın İçinden” adlı programda, birçok hastalığa iyi geldiği iddia edilen "Bitkisel Macun Karışımı" isimli ürünün tanıtım ve satışının yapıldığı ticari iletişim yayınında, “(…) Efendim, son günlerin malum hastalığı gerçekten yaygınlaşmış bir şekilde devam ediyor ve günümüzde de kardeşlerimiz bu konularda bazen çaresiz kalıyorlar.... İşte burada bağışıklık çok önemli. Niye çünkü vücudun savunma sistemi, direnç sistemi, solunum sistemi, enerji sistemi hepsi bağışıklığa bağlı. İyi bir bağışıklığınız varsa iyi bir bağışıklığa sahipseniz bağışıklık deyince ne geliyor aklımıza bağışıklık bağışıklık nedir? Bağışıklık vücudun direnç sistemi demektir yani antikorların güçlü kalması dışarıdan gelebilecek enfeksiyonlara bakterilere karşı vücudun kendini savunacak durumda olması demektir....bizim burada ana temel konumuz macun. Bütün bunları biz macunda topladık macunun şemsiyesi altında hizmeti sunuyoruz. İşte bunun içerisindeki bir çok karışımlar dahil olmak üzere ginsengtir vesaire gibi durumlar bunları ne yapıyor vücut enerjisini kaybetmesin düşmesin halsizlik olmasın yorgunluk olmasın hatta bazen alt ıslatan çocuklara dahi biz bu macunu kullanıyoruz…Yani insan vücudunun tamamen ihtiyaç olan vitaminlerini bu macundan alabiliyorlar…İnsanoğlunun alması gereken tüm gıdaları macundan almış oluyor…efendim tamamen bitkisel karışıklıklar ikinci boyutta da gıda takviyesi insanların hizmetine üçüncü boyutta da efendim sebze ve meyvelerden oluşan bir üründen D vitamini  B vitamini insanın tamamen ihtiyaç olan vitaminleri bu macuna koymuş olduğunu söylüyor dört mevsim boyunca kullanılabilecek bu ürünün yorgunluğu giderdiğini özellikle bayanların kemik erimesine iyi geldiğini, stresi azalttığını, mesela çocuklarımızda görülen yorgunluk, gençlik, ergenlik dönemi rahatsızlıklarını, bayanların B12 eksiliği, buna bağlı depresyona, özellikle kansızlık özelikle anemi, aynı zamanda unutkanlığa efendim dört mevsim kullanabilecekleri bir macundan şu anda bahsediyoruz. Özellikle çağımızın şu anda gündemin en çok insanlığı meşgul eden insanlığı gerçekten çaresiz bırakan bir hastalık olan biliyorsunuz malum hastalıktan efendim öyle bir karışım hazırladık ki diyor büyükler ve küçükler keyifle tüketsin…İşte macun burada çok önemli bedensel. Bedenimiz çok önemli. Eklemimiz, kasımız, adalemiz, kemiklerimiz…”, "0541 802 82 …, 0212 912 10 …", "Bağışıklığımızı nasıl güçlü tutarız?", "Dört mevsim boyunca yetişkin çocuk demeden herkesin kullanabileceği bitkisel bir karışım...", "İçerisinde insan vücudu için önem arz eden vitaminlerden B ve D vitamini de bulunan bitki özlü bir karışım", "4 Adet Macun-i Şifa, …, 129 TL Kargo Bedava” vb. şeklinde sözlü ve yazılı ifadelerle, ürünün kansızlığa, unutkanlığa, ergenlik dönemi rahatsızlıklarına, strese, B12 eksikliğine, eklem ağrılarına ve özellikle Koronavirüs (Covid-19) vb. rahatsızlıklara iyi geldiği vurgulanarak, sağlık beyanıyla tanıtım ve satışına yönelik yayın yapıldığı görülmüştür.

Bilindiği üzere, 1262 sayılı İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar Kanunu’nun 19’uncu maddesinin birinci fıkrasında; "...Müstahzar olmamakla beraber hastalıkları teşhis ve tedavi ettiği beyanı ile herhangi bir ürünün satışını, pazarlamasını veya reklamını yapanlar bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Ayrıca bunların tanıtım veya satışlarının internet veya başkaca herhangi bir elektronik ortam üzerinden yapılması hâlinde 18 inci maddenin üçüncü fıkrası uygulanır." hükmüne yer verilmiştir.

Diğer yandan, 03 Temmuz 2015 tarih ve 29405 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Beşeri Tıbbi Ürünlerin Tanıtım Faaliyetleri Hakkındaki Yönetmeliğin Tanıtım Faaliyetlerinin Kapsamı ve Esaslarının anlatıldığı 5’inci maddesinin 3’üncü fıkrasında “Ürünlerin internet dahil halka açık yayın yapılan her türlü medya ve iletişim ortamında program, film, dizi film, haber ve benzeri yollarla doğrudan veya dolaylı olarak topluma tanıtımı yapılamaz…” hükmü,

Gıda kapsamında değerlendirilerek izin verilen ürünlerin de 5996 sayılı Kanuna dayanılarak hazırlanan Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği'nin 7’inci maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen "...bir hastalığı önleme, tedavi etme veya iyileştirme özelliğine sahip olduğuna dair bilgilendirme yapılamaz, bu tür özelliklere atıfta bulunulamaz." hükmü yer almaktadır.

Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu’nun 13.02.2013 tarih ve 18816847 sayılı yazısında; “insan sağlığına doğrudan veya dolaylı olarak faydalı olduğunu yahut hastalıklara veya belirtilerine karşı etkili olduğunu, koruduğunu, tedavi ettiğini belirten ileri süren veya ima eden tüm ifadeler sağlık beyanı olarak kabul edildiği, bununla birlikte, TV ve radyo kanallarının reklamlarında veya programlarında gıda takviyeleri ve bazı kozmetik ürünlerin "zeka seviyesinde artış, iştahsızlık, erken boşalma, iktidarsızlık, sperm sayılarını arttırma, cinsel sorunları giderme, tansiyon ve ritim bozuklukları, mide bağırsak problemleri, hepatit C, hepatit B, diyare, hemoroit, gastrit/reflü, kolesterol seviyesini azaltma, astım şikayetlerinin giderilmesi, kemik erimesi, trombosit düşüklüğü, kanser (tümör), karaciğer büyümesi, kansızlık, idrar yolları problemleri, migren, baş ağrısı, uçuk tedavisi, metabolizmayı hızlandırması, sindirimi kolaylaştırması, hazımsızlığa iyi gelmesi" gibi bir çok sağlık beyanıyla tanıtımı ve satışının yapıldığı, bunun yanı sıra bazı kozmetik ürünlerinde "bel ve boyun fıtığı, kireçlenme, romatizma, diz ve kas ağrısı, sırt ağrısı, eklem ağrıları, saç çıkarma, kellik" gibi semptomlarda tedavi edici özelliği belirtilerek yani sağlık beyanında bulunularak tanıtım ve satışının yapıldığı” belirtilmektedir.

Bahse konu ürünün tanıtım ve satışına yönelik ihlale konu yayında, söz konusu ürünün kansızlığa, unutkanlığa, ergenlik dönemi rahatsızlıklarına, strese, B12 eksikliğine, eklem ağrılarına ve özellikle Koronavirüs (Covid-19) vb. rahatsızlıklara iyi geldiği vurgulanarak, çok sayıda rahatsızlığa çözüm olarak sunulduğu ve ilgili mevzuatına aykırı olarak sağlık beyanıyla tanıtım ve satışının yapıldığı sabit olup, tedavide etkinliği ve emniyeti kanıtlanmamış olan ürünlerin sağlık beyanı ile tanıtılması ve bu tanıtımda yer alan ifadelerin, insanların hastanelere, tıp doktorlarına ve tıbbi tedavi yöntemlerine duydukları güvenin sarsılmasına neden olabileceği, toplum sağlığını olumsuz yönde etkileyebileceği kanaatine varılmıştır.

Yukarıda yer alan açıklamalar dikkate alındığında; ihlale konu yayında, söz konusu ürünün sağlık beyanı ile tanıtım ve satışının yapılmasının, 1262 sayılı İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar Kanunu’nun 19’uncu maddesinin birinci fıkrasına ve ilgili mevzuatına aykırılık taşıdığı, dolayısıyla mezkur yayında, 6112 sayılı Kanun'un 8’inci maddesinin dördüncü fıkrasında yer alan "Radyo ve televizyon yayın hizmetlerinde... takviye edici gıdalar ve benzeri destekleyici ürünler de dâhil olmak üzere herhangi bir ürünün ilgili mevzuatına aykırı olarak sağlık beyanıyla satışına, pazarlanmasına ve/veya reklamına... yer verilemez..." hükmünün ihlal edildiği sabit görülmüştür.

Anılan yayın kuruluşu hakkında;

6112 sayılı Kanun’un 8’inci maddesinin dördüncü fıkrasının ihlali nedeniyle; Kanun’un 32’nci maddesinin birinci fıkrası hükmü uyarınca, ihlalin ağırlığı, ihlalin mahiyeti, anılan madde ile korunmak istenen kamusal menfaat göz önünde bulundurularak, %5 oranında idari para cezası uygulanmasına karar verilmiştir.

Bu itibarla;

6112 sayılı Kanun'un 8’inci maddesinin dördüncü fıkrasında yer alan; "Radyo ve televizyon yayın hizmetlerinde ... takviye edici gıdalar ve benzeri destekleyici ürünler de dâhil olmak üzere herhangi bir ürünün ilgili mevzuatına aykırı olarak sağlık beyanıyla satışına, pazarlanmasına ve/veya reklamına ... yer verilemez ..." hükmünün ihlali nedeniyle;

6112 sayılı Kanun'un 32’nci maddesinin birinci fıkrasında yer alan; “Bu Kanun’un 8’inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (d), (f), (g), (ğ), (h), (n), (ö), (s), (ş) ve (t) bentlerindeki yayın hizmeti ilkelerine ve aynı maddenin dördüncü fıkrasına aykırı yayın yapan medya hizmet sağlayıcı kuruluşlara, ihlalin ağırlığı ve yayının ortamı ve alanı göz önünde bulundurularak, ihlalin tespit edildiği aydan bir önceki aydaki brüt ticari iletişim gelirinin yüzde ikisinden beşine kadar idarî para cezası verilir. İdarî para cezası miktarı, radyo kuruluşları için bin Türk Lirasından, televizyon kuruluşları ve isteğe bağlı medya hizmet sağlayıcıları için onbin Türk Lirasından az olamaz. Ayrıca, idarî tedbir olarak, ihlale konu programın yayınının beş keze kadar durdurulmasına, isteğe bağlı yayın hizmetlerinde ihlale konu programın katalogdan çıkarılmasına karar verilir. İhlalin mahiyeti göz önünde bulundurularak, bu fıkra hükümlerine göre idarî para cezası ile birlikte idarî tedbire karar verilebileceği gibi, sadece idarî para cezasına veya tedbire de karar verilebilir.” hükmü uyarınca, idari para cezası uygulanması gerektiği,

a) İhlalin ağırlığı, yayının ortamı ve alanı göz önünde bulundurularak, kuruluşa %5 oranında idari para cezası uygulanmasına,

Ancak, ihlalin tespit edildiği tarihi itibariyle kuruluşun Kasım 2020 ayına ait ticari iletişim gelir beyanının 4.150,00 Türk Lirası olduğu değerlendirilerek, televizyon kuruluşları için idari para cezasının 10.000 (onbin) Türk Lirasından az olamayacağından, 2020 yılı için belirlenen yeniden değerleme oranına göre 25.881 (yirmibeşbinsekizyüzseksenbir) Türk Lirası İDARİ PARA CEZASI UYGULANMASINA,

b) 6112 sayılı Kanun'un 32’nci maddesinin beşinci fıkrasında yer alan, “8’inci maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (d) bentlerindeki ilkelerle dördüncü fıkrasına aykırı yayın yapılmasını müteakip verilecek yaptırım kararının tebliğinden itibaren bir yıl içinde aynı ihlalin tekrarı halinde, medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yayınının on güne kadar durdurulmasına; ikinci tekrarı halinde ise, yayın lisansının iptaline karar verilir. …” hükmü uyarınca işlem tesis edileceği,

Hususlarının kuruluşa yapılacak tebligatta bildirilmesine,

Ayrıca, Reklam Kurulu Yönetmeliğinin 7’nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde yer alan “Ticari reklam ve haksız ticari uygulamaları, (a) bendinde belirlenen ilkeler çerçevesinde incelemek ve gerektiğinde denetim yapmak” hükmünün uygulanması ve uygun görülmesi halinde 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun “Ceza Hükümleri” başlıklı 77’nci maddesi hükümleri uyarınca işlem yapılmasını teminen dosyanın Reklam Kurulu’na gönderilmesine, 

Oy birliği ile karar verildi.