İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığının 24.02.2021 tarih ve 386 sayılı yazısına konu TV 19 logosuyla yayın yapan medya hizmet sağlayıcı kuruluşun 23.02.2021 tarihinde saat 12:46’da yayınladığı ticari iletişim yayınına ilişkin uzman raporu ile video görüntülerinin incelenmesi ve değerlendirilmesiyle yapılan görüşmeler sonucunda;

Bahse konu yayına ilişkin uzman raporunda ayrıntıları belirtildiği üzere, kuruluşun 23.02.2021 tarihinde saat 12:46’da yayınladığı "Yörük Ana Merhemi" isimli ürünün ticari iletişim yayınında, "Ağrılarınız vardır, kireçlenmeleriniz vardır, ayakta duramıyorsunuzdur, bel fıtığınız vardır, boyun fıtığınız vardır. Rahat bir nefes almak istiyorsanız bir üç beş dakikanızı bize ayırın. Çünkü hepinize iyi gelecek muhteşem bir ürün var, muhteşem bir merhem var. Ve Yörük Ana Ağrı Kesici Merhem diyoruz biz buna…bilekteki kitle sorununa, el ağrısına, romatizmaya, dizlerdeki problemlere, boyun ağrısına…İşte o ağrıların hepsini ortadan kaldırmak için Yörük Ana Merhemini kullanacaksın…Canlı canlı burada kullandık 5 dakika içerisinde hiçbir sıkıntınız kalmayacak. Hiçbir sıkıntınız kalmayacak 5 dakika içerisinde…İddia ediyoruz 5 dakika içerisinde bütün sıkıntılarınızdan kurtulacaksınız…Kireçlenmeleri olan varsa, romatizması olan varsa, bel fıtığı, boyun fıtığı çekenler varsa, merdiven inemeyip merdiven çıkamayanlar varsa namazınızı düzgün kılamıyorsanız, eğilip kalkamıyorsanız, pazar poşetlerinizi taşıyamıyorsanız, kolunuzu, omzunuzu oynatamıyorsanız artık bunların hepsine son, ağrı sızı çekmek yok. Artık bu kışı ağrısız sızısız geçirelim... Ağrısı sızısı olan da varsa 5 dakika içerisinde evet 5 dakika içerisinde bu ağrıyı sızıyı ortadan kaldırmayı iddia ediyoruz ve taahhüt ediyoruz. Evet taahhüt ediyoruz 5 dakika içerisinde o ne ağrılarınız varsa kireçlenme olabilir, boyun ağrısı olabilir, bel ağrısı olabilir, romatizma olabilir, bel fıtığı olabilir, migren olabilir, sürekli yaşamış olduğunuz kronik baş ağrılarınız olabilir, ne ağrılarınız varsa 5 dakika içerisinde iddia ediyoruz, ısrar ediyoruz 5 dakika içerisinde geçeceğini de size taahhüt ediyoruz. Kullanacaksınız bir kere Yörük Ana Merhemini kullandıktan sonra ne demek istediğimizi anlayacaksınız....mantar derdiniz varsa, ayaklarınız kokuyorsa 5 dakika bakın 5 dakika içerisinde bu sıkıntılardan sizleri kurtaracağız diyoruz…ilaç diyebiliriz çünkü kimyasal ilaçlar yokken bitkiler vardı…Ağrılarınız varsa ... romatizma, kireçlenme, boyun fıtığı, eklem ağrıları, bel fıtığı varsa migreniniz varsa baş ağrısından kurtulamıyorsanız, sinüzitiniz varsa ayak mantarınız varsa ayak kokunuz varsa eğilip kalkamıyorsanız tek çare arkadaşlar bakın tek çare. Artık evinizin ilacı, bakın ilacı diyorum evinizin ilacı Yörük Ana Merhemi. Bir yerim ağrıyor gidip iğne vurduracağım. Doktora gideceksin reçeteni alacaksın, iğneni alacaksın, sonra bir sağlık kabinine gideceksin iğne vurduracaksın ve kimyasal bir şey. Ne gerek var bunlara …sadece bel ağrıları, omuz ağrıları, eklem ağrıları için değil yorgunluk ağrılarına da çok iyi gelen merhem, stres ağrılarına da çok iyi gelen merhem.”, "Sipariş Hattı: 0212 700 18 …", "Yörük Ana Ağrı Merhemi Toplam 10 Kutu 99 TL + Kargo", "Tamamen Doğal Yörük Ana Merhemi", "Vücudunuzdaki Tüm Ağrılara Bitkisel Çözüm", "Siyatik, Romatizma Gibi Ağrılarınız Mı Var? Bizi Arayın!", Baş Ağrısı, Migren Artık Kabusunuz Olmasın!", "Boyun Fıtığına Ve Bel Fıtığına Ameliyatsız Çözüm!", "Sinüzit ve Migrene Son!" vb. şeklinde sözlü ve yazılı ifadelerle, ürünün bel ağrısına, boyun ağrısına, bel fıtığına, boyun fıtığına, kireçlenmeye, romatizmaya, egzamaya, migrene, ayak kokusuna, mantar gibi rahatsızlıklara iyi geldiği vurgulanarak, sağlık beyanıyla tanıtım ve satışına yönelik yayın yapıldığı görülmüştür.

Bilindiği üzere, 1262 sayılı İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar Kanunu’nun 19’uncu maddesinin birinci fıkrasında; "...Müstahzar olmamakla beraber hastalıkları teşhis ve tedavi ettiği beyanı ile herhangi bir ürünün satışını, pazarlamasını veya reklamını yapanlar bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Ayrıca bunların tanıtım veya satışlarının internet veya başkaca herhangi bir elektronik ortam üzerinden yapılması hâlinde 18 inci maddenin üçüncü fıkrası uygulanır." hükmüne yer verilmiştir.

Diğer yandan, 03 Temmuz 2015 tarih ve 29405 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Beşeri Tıbbi Ürünlerin Tanıtım Faaliyetleri Hakkındaki Yönetmeliğin Tanıtım Faaliyetlerinin Kapsamı ve Esaslarının anlatıldığı 5’inci maddesinin 3’üncü fıkrasında “Ürünlerin internet dahil halka açık yayın yapılan her türlü medya ve iletişim ortamında program, film, dizi film, haber ve benzeri yollarla doğrudan veya dolaylı olarak topluma tanıtımı yapılamaz…” hükmü,

Gıda kapsamında değerlendirilerek izin verilen ürünlerin de 5996 sayılı Kanuna dayanılarak hazırlanan Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği'nin 7’inci maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen "...bir hastalığı önleme, tedavi etme veya iyileştirme özelliğine sahip olduğuna dair bilgilendirme yapılamaz, bu tür özelliklere atıfta bulunulamaz." hükmü yer almaktadır.

Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu’nun 13.02.2013 tarih ve 18816847 sayılı yazısında; “insan sağlığına doğrudan veya dolaylı olarak faydalı olduğunu yahut hastalıklara veya belirtilerine karşı etkili olduğunu, koruduğunu, tedavi ettiğini belirten ileri süren veya ima eden tüm ifadeler sağlık beyanı olarak kabul edildiği, bununla birlikte, TV ve radyo kanallarının reklamlarında veya programlarında gıda takviyeleri ve bazı kozmetik ürünlerin "zeka seviyesinde artış, iştahsızlık, erken boşalma, iktidarsızlık, sperm sayılarını arttırma, cinsel sorunları giderme, tansiyon ve ritim bozuklukları, mide bağırsak problemleri, hepatit C, hepatit B, diyare, hemoroit, gastrit/reflü, kolesterol seviyesini azaltma, astım şikayetlerinin giderilmesi, kemik erimesi, trombosit

düşüklüğü, kanser (tümör), karaciğer büyümesi, kansızlık, idrar yolları problemleri, migren, baş ağrısı, uçuk tedavisi, metabolizmayı hızlandırması, sindirimi kolaylaştırması, hazımsızlığa iyi gelmesi" gibi bir çok sağlık beyanıyla tanıtımı ve satışının yapıldığı, bunun yanı sıra bazı kozmetik ürünlerinde "bel ve boyun fıtığı, kireçlenme, romatizma, diz ve kas ağrısı, sırt ağrısı, eklem ağrıları, saç çıkarma, kellik" gibi semptomlarda tedavi edici özelliği belirtilerek yani sağlık beyanında bulunularak tanıtım ve satışının yapıldığı” belirtilmektedir.

Bahse konu ürünün tanıtım ve satışına yönelik ihlale konu yayında, söz konusu ürünün bel ağrısına, boyun ağrısına, bel fıtığına, boyun fıtığına, kireçlenmeye, romatizmaya, egzamaya, migrene, ayak kokusuna, mantar gibi rahatsızlıklara iyi geldiği vurgulanarak, vb. çok sayıda rahatsızlığa çözüm olarak sunulduğu ve ilgili mevzuatına aykırı olarak sağlık beyanıyla tanıtımının yapıldığı sabit olup, tedavide etkinliği ve emniyeti kanıtlanmamış olan ürünlerin sağlık beyanı ile tanıtılması ve bu tanıtımda yer alan ifadelerin, insanların hastanelere, tıp doktorlarına ve tıbbi tedavi yöntemlerine duydukları güvenin sarsılmasına neden olabileceği, toplum sağlığını olumsuz yönde etkileyebileceği kanaatine varılmıştır.

Yukarıda yer alan açıklamalar dikkate alındığında; ihlale konu yayında, söz konusu ürünün sağlık beyanı ile tanıtım ve satışının yapılmasının, 1262 sayılı İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar Kanunu’nun 19’uncu maddesinin birinci fıkrasına ve ilgili mevzuatına aykırılık taşıdığı, dolayısıyla mezkur yayında, 6112 sayılı Kanun'un 8’inci maddesinin dördüncü fıkrasında yer alan "Radyo ve televizyon yayın hizmetlerinde... takviye edici gıdalar ve benzeri destekleyici ürünler de dâhil olmak üzere herhangi bir ürünün ilgili mevzuatına aykırı olarak sağlık beyanıyla satışına, pazarlanmasına ve/veya reklamına... yer verilemez..." hükmünün ihlal edildiği sabit görülmüştür.

Anılan yayın kuruluşu hakkında;

6112 sayılı Kanun’un 8’inci maddesinin dördüncü fıkrasının ihlali nedeniyle; Kanun’un 32’nci maddesinin birinci fıkrası hükmü uyarınca, ihlalin ağırlığı, ihlalin mahiyeti, anılan madde ile korunmak istenen kamusal menfaat göz önünde bulundurularak, %5 oranında idari para cezası uygulanmasına ve idari tedbir olarak program yayınının takdiren beş (5) kez durdurulmasına, karar verilmiştir.

Bu itibarla;

6112 sayılı Kanun'un 8’inci maddesinin dördüncü fıkrasında yer alan; "Radyo ve televizyon yayın hizmetlerinde ... takviye edici gıdalar ve benzeri destekleyici ürünler de dâhil olmak üzere herhangi bir ürünün ilgili mevzuatına aykırı olarak sağlık beyanıyla satışına, pazarlanmasına ve/veya reklamına ... yer verilemez ..." hükmünün ihlali nedeniyle;

6112 sayılı Kanun'un 32’nci maddesinin birinci fıkrasında yer alan; “Bu Kanun’un 8’inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (d), (f), (g), (ğ), (h), (n), (ö), (s), (ş) ve (t) bentlerindeki yayın hizmeti ilkelerine ve aynı maddenin dördüncü fıkrasına aykırı yayın yapan medya hizmet sağlayıcı kuruluşlara, ihlalin ağırlığı ve yayının ortamı ve alanı göz önünde bulundurularak, ihlalin tespit edildiği aydan bir önceki aydaki brüt ticari iletişim gelirinin yüzde ikisinden beşine kadar idarî para cezası verilir. İdarî para cezası miktarı, radyo kuruluşları için bin Türk Lirasından, televizyon kuruluşları ve isteğe bağlı medya hizmet sağlayıcıları için onbin Türk Lirasından az olamaz. Ayrıca, idarî tedbir olarak, ihlale konu programın yayınının beş keze kadar durdurulmasına, isteğe bağlı yayın hizmetlerinde ihlale konu programın katalogdan çıkarılmasına karar verilir. İhlalin mahiyeti göz önünde bulundurularak, bu fıkra hükümlerine göre idarî para cezası ile birlikte idarî tedbire karar verilebileceği gibi, sadece idarî para cezasına veya tedbire de karar verilebilir.” hükmü uyarınca, idari para cezası ve idari tedbir uygulanması gerektiği,

a) İhlalin ağırlığı, yayının ortamı ve alanı göz önünde bulundurularak, kuruluşa %5 oranında idari para cezası uygulanmasına,

Ancak, ihlalin tespit edildiği tarihi itibariyle kuruluşun Ocak 2021 ayına ait ticari iletişim gelir beyanının bulunmadığı değerlendirilerek, televizyon kuruluşları için idari para cezasının 10.000 (onbin) Türk Lirasından az olamayacağından, 2021 yılı için belirlenen yeniden değerleme oranına göre 28.238 (yirmisekizbinikiyüzotuzsekiz) Türk Lirası İDARİ PARA CEZASI UYGULANMASINA,

b) Ayrıca, idarî tedbir olarak, ihlale konu PROGRAM YAYINININ TAKDİREN 5 (BEŞ) KEZ DURDURULMASINA, bu idari tedbirin uygulanma zamanın kuruluşa yapılacak tebligatta bildirilmesine,

c) 6112 sayılı Kanun'un 32’nci maddesinin dördüncü fıkrasında yer alan; “… Yükümlülük veya yasağa aykırılık dolayısıyla idarî tedbir olarak programın yayınının durdurulması kararının verilmesi halinde, yaptırım uygulanmasına sebebiyet veren fiilin işlenmesinden dolayı sorumluluğu olan programın yapımcısı veya varsa sunucusu, yayının durdurulduğu süre zarfında, aynı veya farklı medya hizmet sağlayıcı kuruluşta hiçbir ad altında başka bir program yapamaz veya sunamaz.” hükmü uyarınca, işlem yapılması hususunun yapılacak tebligatta bildirilmesine,

d) İdari tedbir uygulanması sonucu yayını durdurulan programın yerine, Üst Kurulca gönderilen programların, programın başında; “Bu program, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’nun 03.03.2021 tarih ve 2021/09 sayılı toplantısında alınan 71 No’lu kararı uyarınca, kuruluşumuzun 23.02.2021 tarihinde saat 12:46’da yayınladığı ticari iletişim yayınında, 6112 sayılı Kanun'un 8'inci maddesinin dördüncü fıkrasında yer alan; ‘Radyo ve televizyon yayın hizmetlerinde,... takviye edici gıdalar ve benzeri destekleyici ürünler de dâhil olmak üzere herhangi bir ürünün ilgili mevzuatına aykırı olarak sağlık beyanıyla satışına, pazarlanmasına ve/veya reklamına... yer verilemez...’ hükümlerinin ihlali nedeniyle idari tedbir uygulanması sonucu yayını durdurulan program yerine yayınlanmaktadır.” metninin anlaşılır şekilde okunarak DVD/CD’de yer aldığı şekliyle ticari iletişim yayını içermeksizin yayınlanmasına, ayrıca anılan metnin program yayını süresince ekranın altında akar yazı ile verilmesine,

e) 6112 sayılı Kanun'un 32’nci maddesinin beşinci fıkrasında yer alan “8’inci maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (d) bentlerindeki ilkelerle dördüncü fıkrasına aykırı yayın yapılmasını müteakip verilecek yaptırım kararının tebliğinden itibaren bir yıl içinde aynı ihlalin tekrarı halinde, medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yayınının on güne kadar durdurulmasına; ikinci tekrarı halinde ise, yayın lisansının iptaline karar verilir. Programlarının yayını veya yayınları süreli durdurulan medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yaptırım kararının tebliğine rağmen kararın gereklerine aykırı olarak yayınlarına devam etmesi halinde yayın lisansının iptaline karar verilir.” hükmü uyarınca işlem tesis edileceği,

Hususlarının kuruluşa yapılacak tebligatta bildirilmesine,

Ayrıca, Reklam Kurulu Yönetmeliğinin 7’nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde yer alan “Ticari reklam ve haksız ticari uygulamaları, (a) bendinde belirlenen ilkeler çerçevesinde incelemek ve gerektiğinde denetim yapmak” hükmünün uygulanması ve uygun görülmesi halinde 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun “Ceza Hükümleri” başlıklı 77’nci maddesi hükümleri uyarınca işlem yapılmasını teminen dosyanın Reklam Kurulu’na gönderilmesine, 

Oy birliği ile karar verildi.