İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığının 16.08.2022 tarih ve 1128 sayılı yazısına konu, Spotify Dijital Yayıncılık Hizmetleri A.Ş. unvanlı ve “Spotify” logolu isteğe bağlı medya hizmet sağlayıcı kuruluşta, Allah (c.c.), Hz. Adem, Hz. Muhammed, Hz. Ali, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin isimlerinin geçtiği çalma listelerinin;
-Allah (c.c.), Hz. Muhammed, Hz. Adem, Hz. Ali ile ilgili olarak tespit edilen çalma listeleri başlıklarında;
"Hz. Muhammed'in Mağarada Yalanlar Uydururken Dinlediği Şarkılar"- "Hz. Muhammed, örümceği magranın kapısını örmeye ikna ederken arkada çalan.playlist"- "Hz. Muhammedin, deve ile yanlarken dinlediği şarkılar v2"- "Hz. Muhammed'in Aişe ile arası limoni olduğu anlarda dinlediği şarkılar"- "Hz. Muhammed'in deve sürerken dinlediği şarkılar"- "Hz. Muhammedin reglken dinlediği şarkılar"- "Allah Yok Din Yalan Hz. Muhammed Deli Bir Adam"- "Hz. Muhammedin karısını kreşe yazdırırken dinlediği şarkılar"- "Allah'ı dövebileceğim şarkılar"- "Hz. Adem'in Hz. Havva'ya göndermeli story attığı şarkılar"- "Hz Ademin Hz. Havvayı tavlamak için dinlediği şarkılar"- "Hz. Adem'in Dinozorlarla Güreşirken Dinlediği Şarkılar"- "Hz. Alinin yanlarken dinledikleri"- "Hz. Ali'nin Basık Civicle Gazlarken Dinlediği Şarkılar"- "Hz. Ali'nin Barda Dinlediği Müzikler"- "Hz. Ali'nin Deveyle Piyasa Yaparken Dinlediği Şarkılar"- "Hz. Ali Halısahaya Giderken Dinlediği Şarkılar"- "Hz. Ali'nin Spadayken Dinlediği Liste"- ''Allahın şarap içerken dinlediği şarkılar''- ''allahın şeytanla kapışırken dinlediği şarkılar''- ''Hz muhammedin mevzuya girerken dinlediği şarkılar''- ''allahın telefon zil sesi''- ''Allahın Hz Adem'i Cennetten kovarken Dinlediği Şarkılar''- ''Allahın dünyayı yaratırken dinlediği Şarkılar''- ''hz muhammedin miraca çıkarken dinlediği şarkılar''- ''hz muhammed görse kuran'a ekler''- ''Hz Alinin Makasa Atarken Dinlediği Şarkılar''- ''hz muhammedin devesiyle gezerken dinlediği şarkılar'',
-Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan ve MHP Genel Başkanı Sayın Devlet Bahçeli ile ilgili olarak tespit edilen çalma listeleri başlıklarında ise;
''Tayyibin ülkenin anasını sikerken dinlediği şarkılar''- ''tayyiple rakı balık yaparken dinlemelik şarkılar''- ''Tayyip'in gizli gizli rakı içip dinlediği şarkılar''- ''tayyibin sümeyyeyi yaparken dinlediği şarkılar''- ''tayyiple putin arasindaki sexual tensionin muzik bulmus hali''- ''tayipcileri siktigim oda''- ''Recep Tayyip Erdoğan'ın Rakı İçerken Dinlediği Şarkılar- ''Devlet Bahçeli Konseptli Otel, Shakira Kemerli Kızla Aşk'' şeklinde seslendirildiği tespit edilmiştir.
Bilindiği üzere, toplumların birlikteliğini, devamını sağlayan birtakım değerleri vardır. Milli ve manevi değerler de bunlardan olmakla birlikte bu değerler insanlara iyiyi, doğru olanı, güzel olanı göstermekte ve toplumun devamını sağlamaktadırlar.
Yayıncılık faaliyetinde; fikir, kültür, duygu, inanç, köken, ekonomik durum açısından değişik katmanlardan oluşan toplumu, bütün olarak ele almak, onu barışa, huzura ve birlikte yaşamaya yönlendirmeye katkı sağlamak önemlidir. Bu nedenle medya hizmet sağlayıcı kuruluşlardaki içeriklerin ve bu içeriklerin verdikleri mesajların toplumda nasıl algılanacağını bilmek, kitlelerin bu içeriklere ulaştıktan sonra duygu ve düşüncelerinde ve davranışlarında nelere yol açacağını hesaplamak, kötü ve zararlı içeriklere karşı her önlemi almak sorumlu bir yayıncılık anlayışının gereği olduğu ortadadır.
En temel insan haklarından biri olan ifade özgürlüğü "başkalarının kutsalına hakareti" meşru ve geçerli kılmamaktadır. Kutsallar saygı duyulan, saygı gösterilmesi gereken değerlerdir. Kutsallığı kabul edilmiş olan her şeye saygılı davranmak da insan olmanın bir zorunluluğudur. İnsanların inanç hürriyetini özgürce ve bilinçli olarak kullanması ve başkalarının bu değerlere saygılı olmasını istemesi bireysel bir haktır. Toplumda inanç ve düşünce hürriyeti ve dini hoşgörü de bu anlayış çerçevesinde gelişir.
Dine hakaret, Batı'daki kullanımıyla "Blasphemy" kelimesi Grekçe zarar vermek, incitmek, anlamına gelen "Blapto" kelimesi ile ifade, konuşma anlamına gelen "Pheme" kelimesinin birleşiminden oluşmaktadır. Meriam Webster sözlüğünde dine hakaret; tanrıya yönelik aşağılayıcı, hakaretamiz ve saygısızlık içeren ya da tanrının özelliklerini taşıdığını iddia eden ifadeler veya kutsal ve dokunulmaz olduğu düşünülen şeylere yönelik saygısızca ifadeler olarak tanımlanmıştır. Bir başka tanımda dine hakaret; dine, tanrıya, dini doktrine, dini sembollere ya da dince kutsal sayılan şeylere yönelik hakaret edici, alaycı, saygısızca yapılan ifadeler olarak tanımlanmıştır.
Dini hislerin korunması hakkı, bireylerin çeşitli kutsal varlıklara ve bu kutsal varlıklar çevresinde şekillenen bir öğretiye karşı benimsediği hislerin, diğer insanlardan gelecek saldırılara karşı korunmasını amaçlamaktadır. Hak, özü itibarıyla bir dine veya dinin kutsal saydığı değerlere yönelik aşağılama, hakaret ve küfür gibi sözlü veya düşüncenin ifade edilmesini sağlayan başka yollarla gerçekleşecek rencide edici davranışlara karşı, inananların iç dünyalarındaki hislerine güvence sağlamaktadır.
Benzer konudaki Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Otto Preminger Enstitüsü/Avusturya kararında dini hislerin korunması hakkını sözleşmenin 9. maddesindeki din ve vicdan özgürlüğü kapsamında kabul ederek ifade özgürlüğünü başkalarının haklarını koruma gerekçesiyle sınırlandırmıştır. Otto Preminger Enstitüsü, Avusturya'nın Trol bölgesinde Hristiyan inancının tutarsızlıklarını ve aşırılıklarını eleştiren bir film gösterimi sebebiyle yerel bir piskoposluğun başvurusuyla açılan davada dinin kutsal saydığı değerleri aşağıladığı gerekçesiyle mahkum edilmiştir. Söz konusu filmde Tanrı yaşlı ve bunak, İsa düşük zekalı bir ana kuzusu, Meryem ise şehvet düşkünü bir kadın olarak gösterilmiştir. Bölge mahkemesi filmin sanatsal ifade özgürlüğü sınırları içerisinde kabul edilemez olduğuna ve inananların dini hislerini provokatif bir biçimde rencide edeceğine karar vermiştir. Mahkeme Trol bölgesinde yaşayan Hristiyan nüfusun fazlalığını da dikkate alarak müdahalenin dini barışı sağlama ve inananların dinlerine haksız saldırı yapıldığı hissine kapılmasını önleme gerekçeleriyle, demokratik toplumda gerekli olduğuna karar vermiştir. Mahkeme bu kararda "... inananların madde 9 kapsamında garanti edilen dini hislere saygı duyulması ..." hakkından bahsetmiştir.
Bunla birlikte, Kişilerin toplumdaki saygınlıklarını hedef alan çirkin ithamlar birer nefret söylemidir. Bir grubun diğerini ötekileştirdiği bu tarz nefret söylemleri ayrımcı eylemlere zemin hazırlamaktadır. Bu da toplumda öfke yaratarak düşmanlığı artırma tehlikesine yol açmaktadır. Mezkur platformda deşifresi verilen tüm ifadeler; toplumdaki büyük bir kesminin değerlerine, toplumun saygı duyduğu insanlara, bireylerin kendilerini ait hissettikleri partilerin temsilcilerine ve halkın dini kimliklerine saldırmaktadır. Dolayısıyla bu söylemlerin topluma ve hedef kişilere maddi ve manevi yönlerden zararlarının olacağı açıkça görülmektedir.
Spotify'da "Rumi Forum" hesabı tarafından yayınlandığı görülen Rumi Forum Podcast'inde ''Fethullah Gulen: A Life of Hizmet'' başlıklı medyaya yer verildiği görülmüştür. Farklı içeriklerin de paylaşıldığı bu podcast serisinde işbu medyanın içeriğinin Fethullahçı Terör Örgütü'nün elebaşı Fethullah Gülen'e dair açıklayıcı ve destekleyici bilgilerden oluştuğu medya içeriği ve içeriği tanıtıcı açıklamalardan anlaşılmaktadır. Bölümün İngilizce açıklaması incelendiğinde terörist elebaşı Fethullah Gülen hakkında kısaca bilgi verildiği ve ondan ''undeniably significant historical figure'' yani ''inkar edilemez derecede önemli tarihi şahsiyet'' olarak bahsedildiği ve içerik boyunca kendisinden övgü ile bahsedildiği görülmektedir. Bilindiği üzere FETÖ yapılanması, Türkiye Cumhuriyeti tarafından terör örgütü olarak ilan edilmiş, hükumet tarafından da uluslararası mecralara FETÖ'nün terör örgütü olduğu bildirilmiştir. Söz konusu içeriğin terör örgütünü destekler mahiyette olduğu; içerikte terör örgütü liderinin olumlayıcı biçimde sunulduğu, içeriğin terör örgütünü masum bir oluşum olarak göstermeye hizmet ettiği saptanmış; dolayısıyla bu türdeki bir içeriğin terörün amaçlarına hizmet edecek sonuçlar doğuracağı kanaatine ulaşılmıştır.
Yukarıda yer verilen açıklamalar birlikte değerlendirildiğinde İhlale konu Spotify'da; Allah (c.c.), Hz. Muhammed, Hz. Adem, Hz. Ali ile Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan'ı, MHP Genel Başkanı Sayın Devlet Bahçeli'yi kasteden çalma listesi başlıklarında hakaret içeren, aşağılayıcı ve çirkin yakıştırmaların nefret söylemi içerdiği, söz konusu çalma listelerinin başlıkları hedef aldığı kişilerle ilgili küçük düşürücü ve aşağılayıcı yakıştırmalar içerdiği, bu yakıştırmalar hedef alınan kişilerin onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek mahiyette olduğu, söz konusu imaların kişilerin ve çevrelerinin huzur ve sükunetini bozma tehlikesi olduğu, bu nitelikte rencide edici ifadelerin bilim insanlarının "damgalama" olarak tanımladığı kavrama girdiği, damgalama, hedef kişiyi tanındığı toplumda sosyal, ekonomik ve statüsel değer kaybına uğratmaktadır. Kullanılan ifadeler toplumda ön yargı ve ayrımcılık oluşmasına zemin hazırlayıcı nitelikte etiketlerdir. Söz konusu yayında toplumun hassas olduğu ve toplumun değer yargılarına aykırı sözler ile toplumda saygınlığa sahip kişiler ilişkilendirilmiş ve damgalanmıştır. Bu damgalama onur kırıcı ve ayrıştırıcı olmakla birlikte hem kişilerin hem kişilere aidiyet hisseden bireylerin sosyal, ekonomik ve politik değer kaybına uğramasına neden olacak mahiyettedir. Bununla birlikte, Türkiye Cumhuriyeti tarafından uluslararası mecralarda FETÖ'nün terör örgütü olduğunu ilan etmesine rağmen,''undeniably significant historical figure'' yani ''inkar edilemez derecede önemli tarihi şahsiyet'' şeklinde terörist ele başı hakkında övgüyle bahsedildiği, ayrıca, toplumsal yaşamda genel düzeyde kabul göremeyecek olan yüzde doksan sekizi Müslüman olan ülkemizde yaşayan vatandaşların kutsalları olan Allah (c.c.), Hz. Muhammed, Hz. Adem ve Hz. Ali'ye yönelik aşağılayıcı üsluba sahip içerik başlıklarını ve içeriklerin toplumun genelini temsil edenlerin inancına saygısızlık anlamına geleceği kanaatiyle,
SPOTİFY DİJİTAL YAYINCILIK HİZMETLERİ A.Ş. unvanlı ve “SPOTİFY” logolu isteğe bağlı medya hizmet sağlayıcı kuruluşta, Allah (c.c.), Hz. Adem, Hz. Muhammed, Hz. Ali, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin isimlerinin geçtiği çalma listelerinde;
6112 sayılı Kanun'un 8'inci maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinde yer alan; "..., kişi ya da kuruluşları eleştiri sınırları ötesinde küçük düşürücü, aşağılayıcı veya iftira niteliğinde ifadeler içeremez.", 8’inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinde yer alan; "Toplumun millî ve manevî değerlerine, genel ahlaka ... aykırı olamaz.", ve 8’inci maddesinin birinci fıkrasının (t) bendinde yer alan; "Terör eylemini, faillerini ve mağdurlarını terörün amaçlarına hizmet edecek sonuçlar doğuracak şekilde sunamaz.'' hükümlerinin ihlal edildiği sabit görülmüştür.
Bu itibarla;
SPOTİFY DİJİTAL YAYINCILIK HİZMETLERİ A.Ş. unvanlı ve “SPOTİFY” logolu isteğe bağlı medya hizmet sağlayıcı kuruluş hakkında;
1) 6112 sayılı Kanun'un 8’inci maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinde yer alan; "..., kişi ya da kuruluşları eleştiri sınırları ötesinde küçük düşürücü, aşağılayıcı veya iftira niteliğinde ifadeler içeremez." hükmünün ihlali nedeniyle,
6112 sayılı Kanun'un 32’nci maddesinin sekizinci fıkrasında yer alan “... Üst Kurul; ihlalin ağırlığı, haksız ekonomik kazancın ve tekrarın varlığı ile son beş yılda uygulanan idarî yaptırımlar gözetilmek suretiyle ikinci fıkrada belirtilen her bir ihlal için bir defaya mahsus olmak üzere, idarî para cezası uygulamak yerine medya hizmet sağlayıcı kuruluşu uyarabilir” hükmü uyarınca, bir defaya mahsus olmak üzere UYARILMASINA,
Tekrarı halinde, 6112 sayılı Kanun'un 32’inci maddesinin beşinci fıkrasında yer alan “8 inci maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (d) bentleri dışındaki bentlerini, aynı maddenin ikinci fıkrasını ve bu Kanunun yayın hizmetlerinde ticari iletişimi düzenleyen hükümlerinden herhangi birini yaptırım kararının tebliğinden itibaren bir yıl içinde yirmiden fazla ihlal eden medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yayını beş güne kadar durdurulur. Bir yıl içinde aynı ihlalin tekrarı halinde, medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yayınının beş günden on güne kadar durdurulmasına; ihlalin ikinci tekrarı halinde ise yayın lisansının iptaline karar verilir. …” hükümleri uyarınca işlem tesis edileceği hususunun yapılacak tebligatta bildirilmesine,
2) 6112 sayılı Kanun'un 8'inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinde yer alan; "Toplumun millî ve manevî değerlerine, genel ahlaka ... aykırı olamaz." ve 8’inci maddesinin birinci fıkrasının (t) bendinde yer alan; "Terör eylemini, faillerini ve mağdurlarını terörün amaçlarına hizmet edecek sonuçlar doğuracak şekilde sunamaz.'' ilkelerinin ihlali nedeniyle,
6112 sayılı Kanun'un 32’nci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “Bu Kanun’un 8’inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (d), (f), (g), (ğ), (h), (n), (ö), (s), (ş) ve (t) bentlerindeki yayın hizmeti ilkelerine ve aynı maddenin dördüncü fıkrasına aykırı yayın yapan medya hizmet sağlayıcı kuruluşlara, ihlalin ağırlığı ve yayının ortamı ve alanı göz önünde bulundurularak, ihlalin tespit edildiği aydan bir önceki aydaki brüt ticari iletişim gelirinin yüzde ikisinden beşine kadar idarî para cezası verilir. İdarî para cezası miktarı, radyo kuruluşları için bin Türk Lirasından, televizyon kuruluşları ve isteğe bağlı medya hizmet sağlayıcıları için onbin Türk Lirasından az olamaz. Ayrıca, idarî tedbir olarak, ihlale konu programın yayınının beş keze kadar durdurulmasına, isteğe bağlı yayın hizmetlerinde ihlale konu programın katalogdan çıkarılmasına karar verilir. İhlalin mahiyeti göz önünde bulundurularak, bu fıkra hükümlerine göre idarî para cezası ile birlikte idarî tedbire karar verilebileceği gibi, sadece idarî para cezasına veya tedbire de karar verilebilir.” hükmü uyarınca,
Müzik Platformu Spotify içerisinde yer alan; Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan ve MHP Genel Başkanı Sayın Devlet Bahçeli’ye, Siyasi Parti Liderlerinin isimlerinin geçtiği Milli ve Manevi/Dini Değerlerimize, iftira, aşağılama ve hakaret içeren, terör propagandası yapan, çalma listeleri ile podcast içeriklerinin platformdan temizlenmesine/çıkarılmasına,
Oy birliği ile karar verildi.
