İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığının 18.10.2022 tarih ve 1615 sayılı yazısına konu BERAT logosuyla yayın yapan medya hizmet sağlayıcı kuruluşun 17.10.2022 tarihinde saat 16:36’da yayınladığı "Kardeşlik Vakti" adlı program yayınına ilişkin uzman raporu ile video görüntülerinin incelenmesi ve değerlendirilmesiyle yapılan görüşmeler sonucunda;
Bahse konu yayına ilişkin uzman raporunda ayrıntıları belirtildiği üzere, kuruluşun 17.10.2022 tarihinde saat 16:36’da yayınladığı "Kardeşlik Vakti" adlı programda, sunucu tarafından; "Afrika'da kardeşlerimize, değerli kardeşlerim, Afrika'daki canlarımıza inşallah sizlerden desteğinizi bekliyoruz. Bakın Afrika'da kardeşlerimiz var. Evet, bir aylık ekmek 100 TL'den gelecek, bir aylık ekmek kardeşlerimize. Evet, ilk üç ailenin ekmeği geldi, Allah razı olsun. İsimsiz kahramanlardan Allah razı olsun. Haydi bakalım bir aylık ekmek Gönül abladan geldi, Allah razı olsun Gönül ablam, çok teşekkür ediyorum…WhatsApp'tan yazabilirsiniz "kaç aylık katılacağız". Bu arada ekmek, öğün de katılalım kardeşlerim. Bir öğün yemek de 30 TL'den gelecek, bir öğün…Arkadaşlarımız sizi arıyorlar, siz WhatsApp'tan katılın, Kardeşlik Vakti Derneği gönüllüleri çağrı merkezi size dönüyorlar. Siz sadece benden bir aylık, benden iki aylık, benden üç aylık, benden on aylık…çağrı merkezimiz kardeşlerim. Bakın şu anda arkadaşlarımız Afrika'da ekmek dağıtıyorlar…Sizlerle birlikte yetimlere, mazlumlara ekmek ve yemek vereceğiz. Kardeşlerim sizlerin destekleriyle Afrika'daki kardeşlerimize kardeşlerimize ekmek göndereceğiz. Bir ailenin bir aylık ekmek parası sadece 100 TL.”, "Kardeşlik Vakti Derneği", "Bilgi Hattı: 0212 912 45 …", “Whatsapp 0541 802 82 …", "Kardeşlik Vakti Derneği Albaraka Turk IBAN: TR02 0020 3000 0930 3819 0000 01", "Afrika'da Ekmeğini Paylaş", "Afrika Çad'taki İhtiyaç sahibi Ailelere Ekmek Dağıtımı Yapıyoruz..." vb. şeklinde sözlü ve yazılı ifadelere yer verildiği görülmüştür.
Bilindiği üzere, 2860 sayılı Yardım Toplama Kanunu’nun “Yardım toplayabilecek olanlar” başlıklı 3. Maddesinde “Kamu yararına uygun olarak, amaçlarını gerçekleştirmek, muhtaç kişilere yardım sağlamak ve kamu hizmetlerinden bir veya birkaçını gerçekleştirmek veya destek olmak üzere gerçek kişiler, dernekler, kurumlar, vakıflar, spor kulüpleri, gazete ve dergiler yardım toplayabilirler.” hükmü yer almaktadır. Mezkur Kanun’un 6. maddesinde izin alma zorunluğuna ilişkin hüküm “Kişiler ve kuruluşlar, yetkili makamdan izin almadan yardım toplayamazlar. Ancak, kamu yararına çalışan dernek, kurum ve vakıflardan hangilerinin izin almadan yardım toplayabilecekleri, Cumhurbaşkanınca belirlenip ilan edilir. İzin alınmadan girişilen yardım toplama faaliyetleri güvenlik kuvvetlerince derhal menedilir ve sorumlular hakkında kovuşturma yapılır.” şeklinde düzenlenmiştir. Aynı Kanun’un 7. maddesinde ise izin vermeye yetkili makamlar “Yardım toplama faaliyeti bir ilin birden fazla ilçesini kapsıyorsa o ilin valisinden, bir ilçenin sınırları içinde ise o ilçenin kaymakamından izin alınır. Yardım toplama faaliyeti birden fazla ili kapsıyorsa yardım toplama faaliyetine girişecek gerçek veya tüzel kişilerin yerleşim yerinin bulunduğu ilin valisinden izin alınır ve izni veren valilik tarafından ilgili valiliklere ve İçişleri Bakanlığına bilgi verilir. Yardım toplama faaliyetleriyle ilgili işlemler dernekler birimlerince yürütülür.” hükümleri yer almaktadır.
Yukarıda yer verilen açıklamalar birlikte değerlendirildiğinde, İhlale konu programda, izleyicilerin yardıma teşvik edilmesi için Afrika'da açlık çeken insanlara ilişkin görüntülerle birlikte sunucu tarafından izleyicilerden Afrika Çad'da insanlara ekmek gönderme amacıyla yardım talep edildiği, sunucunun ifadeleri ve ekrana gelen görüntülerden ekmek alınması amacıyla toplanan yardımların "Kardeşlik Vakti Derneği" adına toplandığı, İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü internet sitesinde yapılan incelemede, "Kardeşlik Vakti Derneği" adlı derneğin izin almadan yardım toplama hakkına sahip kamu yararına çalışan kuruluşlar arasında yer almadığı, her ne kadar İçişleri Bakanlığının dernek sorgulama sisteminde yapılan sorgulamada "Kardeşlik Vakti Derneği'nin" beyan edildiği gibi dernek statüsünde olduğu tespit edilmiş olsa da programda yardım toplamaya ilişkin hangi valilikten izin alındığı ve yardım toplama talebinde bulunan gerçek kişi ve kişilerin kimliklerinin paylaşılmadığı, İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğünün internet sitesinde yer alan "Yardım Toplama Yetkisi Sorgulama" ekranında sorgulama yapılabilmesi için yardım toplayan derneğin yardım toplamaya ilişkin faaliyet numarası ile dernek adına yardım toplama talebinde bulunan kişinin adı ve soyadı bilgileri istenmektedir (Ek 1: İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğünün Yardım Toplama Yetkisine Sahip Kişi Sorgulama ekranı). Ancak programda yardım toplama yetkisinin sorgulanabilmesi için sunucunun verdiği bilgilerin yetersiz olduğu yapılan incelemelerden anlaşılmıştır.
Dolayısıyla söz konusu programda, izleyicilerin iyi niyetleri ve samimi yardımlaşma duygularına hitap edilerek televizyon üzerinden ulusal düzeyde Çad adına yardım toplama izni sorgulanamayan ve yayında hakkında yeterli bilgi verilmeyen bir dernek adına yardım toplanmasının istismar ve sömürüye açık bir durum oluşturduğu, şeffaf ve yeterli denetim mekanizmaları oluşturulmadan toplanan yardımların ihtiyaç sahiplerine ulaştırılması noktasında ise suiistimallerin ortaya çıkabileceği kanaatiyle, haksız çıkar sağlamak amacıyla insanların dini duygularının istismar edildiği kanaatine varılmıştır.
Bu nedenlerle mezkur yayında, 6112 sayılı Kanun'un 8'inci maddesinin birinci fıkrasının (j) bendinin ihlal edildiği sabit görülmüştür.
Kuruluş hakkında ilk olarak;
-11, 16.07.2022 tarihli yayınları nedeniyle, Üst Kurul’un 20, 27.07.2022 tarih ve 2022/28, 29 sayılı toplantılarında alınan 21 ve 14 No’lu kararlar ile, 6112 sayılı Kanun’un 8’inci maddesinin birinci fıkrasının (j) bendinin ihlali nedeniyle, Kanun'un 32'nci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca idari para cezası müeyyidesinin uygulandığı, yaptırıma ilişkin Üst Kurul Kararlarının yayıncı kuruluş tarafından sırasıyla 10.08.2022 ve 13.08.2022 tarihlerinde tebellüğ edildiği,
Yaptırım kararının tebliğinden itibaren kuruluş tarafından;
14, 15.08.2022 tarihli yayınları nedeniyle Üst Kurul’un 17.08.2022 tarih ve 2022/32 sayılı toplantısında alınan 35 ve 36 No’lu kararları,
16-22.08.2022 tarihli yayınları nedeniyle Üst Kurul’un 24.08.2022 tarih ve 2022/33 sayılı toplantısında alınan 21-27 No’lu kararları,
23, 25-28.08.2022 tarihli yayınları nedeniyle Üst Kurul’un 01.09.2022 tarih ve 2022/34 sayılı toplantısında alınan 32-36 No’lu kararları,
01-09.09.2022 tarihli yayınları nedeniyle Üst Kurul’un 14.09.2022 tarih ve 2022/36 sayılı toplantısında alınan 48-56 No’lu kararları,
12-16.09.2022 tarihli yayınları nedeniyle Üst Kurul’un 21.09.2022 tarih ve 2022/37 sayılı toplantısında alınan 32-36 No’lu kararları,
19, 20, 22, 23 ve 25.09.2022 tarihli yayınları nedeniyle Üst Kurul’un 29.09.2022 tarih ve 2022/38 sayılı toplantısında alınan 34-38 No’lu kararlarıyla (33 kez) 6112 sayılı Kanun’un 8’inci maddesinin birinci fıkrasının (j) bendinin ihlali nedeniyle, kuruluş hakkında Kanun'un 32'nci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca idari para cezası uygulandığı anlaşılmış olmakla;
6112 sayılı Kanun’un 8’inci maddesinin birinci fıkrasının (j) bendinde yer alan; " Yayın hizmetleri ... haksız çıkarlara hizmet eden ve haksız rekabete yol açan unsurlar içeremez." hükmünün yaptırım kararının tebliğinden itibaren bir yıl içinde yirmiden fazla ihlali nedeniyle; Kanun’un 32’inci maddesinin beşinci fıkrası hükmü uyarınca, kuruluş hakkında ihlalin ağırlığı, ihlalin mahiyeti, anılan madde ile korunmak istenen kamusal menfaat ve kuruluşun ihlal konusundaki kararlılığı göz önünde bulundurularak, BEŞ (5) GÜN süre ile yayınının durdurulmasına karar verilmesi takdir edilmiştir.
Bu itibarla; 6112 sayılı Kanun’un 8’inci maddesinin birinci fıkrasının (j) bendinde yer alan; " Yayın hizmetleri ... haksız çıkarlara hizmet eden ve haksız rekabete yol açan unsurlar içeremez." hükmünün bir yıl içinde yirmiden fazla ihlali nedeniyle,
a) 6112 sayılı Kanun’un 32’nci maddesinin 5’inci fıkrasında yer alan; “8 inci maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (d) bentleri dışındaki bentlerini, aynı maddenin ikinci fıkrasını ve bu Kanunun yayın hizmetlerinde ticari iletişimi düzenleyen hükümlerinden herhangi birini yaptırım kararının tebliğinden itibaren bir yıl içinde yirmiden fazla ihlal eden medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yayını beş güne kadar durdurulur. Bir yıl içinde aynı ihlalin tekrarı halinde, medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yayınının beş günden on güne kadar durdurulmasına; ihlalin ikinci tekrarı halinde ise yayın lisansının iptaline karar verilir. Programlarının yayını veya yayınları süreli durdurulan medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yaptırım kararının tebliğine rağmen kararın gereklerine aykırı olarak yayınlarına devam etmesi halinde yayın lisansının iptaline karar verilir.” hükümleri uyarınca, yayının BEŞ (5) GÜN SÜREYLE DURDURULMASINA,
b) Geçici yayın durdurma kararının uygulanmasında; medya hizmet sağlayıcı kuruluşun, Üst Kurul Kararının tebliğini müteakip saat 00:00’dan başlayarak logosunun yer aldığı ekranda; “Yayınımız, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’nun 19.10.2022 tarih ve 2022/41 sayılı toplantısında alınan 34 No’lu kararı uyarınca, kuruluşumuzun 17.10.2022 tarihinde saat 16:36’da yayınladığı "Kardeşlik Vakti" adlı programda, 6112 sayılı Kanun’un 8’inci maddesinin birinci fıkrasının (j) bendinde yer alan; ‘Yayın hizmetleri ... haksız çıkarlara hizmet eden ve haksız rekabete yol açan unsurlar içeremez.’ hükmünün yaptırım kararının tebliğinden itibaren bir yıl içinde yirmiden fazla ihlali gerekçesiyle 5 gün süre ile durdurulmuştur.” metnine yayın durdurma süresince okunur şekilde yer vermesine,
c) 6112 sayılı Kanun’un 32’nci maddesinin 5’inci fıkrasında yer alan; “… Bir yıl içinde aynı ihlalin tekrarı halinde, medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yayınının beş günden on güne kadar durdurulmasına; ihlalin ikinci tekrarı halinde ise yayın lisansının iptaline karar verilir. Programlarının yayını veya yayınları süreli durdurulan medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yaptırım kararının tebliğine rağmen kararın gereklerine aykırı olarak yayınlarına devam etmesi halinde yayın lisansının iptaline karar verilir” hükmü uyarınca, işlem tesis edileceği, hususlarının kuruluşa yapılacak tebligatta bildirilmesine,
d) Ayrıca, geçici yayın durdurma kararına rağmen yayınlarına devam etmesi halinde, 6112 sayılı Kanun'un 33’üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan “… yayınları Üst Kurul tarafından geçici olarak durdurulmasına … rağmen yayın yapan gerçek kişiler ile tüzel kişilerin yönetim kurulu üyeleri ve genel müdürü, bir yıldan iki yıla kadar hapis ve bin günden beşbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. Tüzel kişiler hakkında ayrıca 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 60 ıncı maddesindeki güvenlik tedbirleri uygulanır. İzinsiz olarak faaliyetine devam eden yayın cihaz ve tesisleri Üst Kurulca mühürlenerek kapatılır.” hükmü uyarınca işlem tesis edileceği, hususlarının kuruluşa yapılacak tebligatta bildirilmesine,
Oy birliği ile karar verildi.