İnceleme ve Değerlendirme : İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nın 29.04.2013 tarihli ve 1097 sayılı yazısı ve eklerinin incelenmesi sonucunda;
ATV Avrupa logolu yayın kuruluşunda 26 Mart 2013 tarihinde yayınlanan bazı özel sağlık ve tedavi merkezlerinin ve bu merkezlerde uygulanan tedavilerin tanıtımlarının yapıldığı reklamlar bu raporun konusunu teşkil etmektedir. Raporda iki ayrı reklam ele alınmıştır. İlk reklamda bir göz hastanesinin, ikinci reklamda ise bir özel hastanenin reklamı yapılmaktadır.
12:50:23'de yayınlanan reklamda (Klip 1), göz hastanesi olduğu ifade edilen kuruluşun düzenlediği kampanyadan bahsedilmekte ve şu ifadeler kullanılmaktadır: "İstanbul'un en büyük göz hastanesinden kaçırılmayacak kampanya, uçak bileti, konaklama herşey dahil 1100 Euro'dan başlayan fiyatlarla bıçaksız femto lazer teknolojisiyle kataraktınızdan kurtulun, Birinci Göz Hastanesi, İstanbul telefon 0800 444 66 56".
23:10:22'de yayınlanan reklamda (Klip 2) "Medical Park Elazığ" adlı hastanenin reklamında ise şu ifadeler kullanılmaktadır: "Medical Park Elazığ, uzman hekim kadrosu, son teknolijik tıbbi hizmet yelpazesi, havaalanından transfer ve konaklama, hasta odaları ve iç donanımları, kaliteli saç ekiminden başarılı estetistik operasyonlarına, tüp bebek tedavisinde merkez haline gelmiş Medical Park Elazığ Hastanesi sizleri karşılamakta, Medical Park herkes için sağlık."
Tüm bu reklam içerikleri dikkate alındığında, Sağlık Bakanlığı'nın ilgili mevzuatları gereği bu tür reklamların yayınlanmasının mevzuatlara aykırı olduğu görülmektedir. Şöyle ki, Sağlık Bakanlığı'nın özel sağlık kuruluşlarının yapacakları tanıtım ve bilgilendirmelerle ilgili yaptığı düzenlemelerde, özel sağlık kuruluşlarına ilişkin yapılacak ilan ve tanıtımların reklam boyutuna varan şekillerde olamayacağı ve bu yönde toplumun güvenini, bilgi ve tecrübe eksikliğini istismar eden nitelikte maksadı aşan ifadeler (ilk - tek - deneyimli - üstün teknolojik tasarım - farklı bir anlayışla - güçlü ve uzman kadro - sağlıkta kalite - çok kısa sürede ağrısız, acısız bir şekilde kurtulabilirsiniz - bıçaksız lazer teknolojisi ile gözlerde HD kalitesi - en son teknolojili cihaz, ve benzeri gibi hizmet veya kuruluşun farklı olduğunu ifade eden, talep oluşturan ve verilen sağlık hizmetine yön veren ifadeler) kullanılamayacağı belirtilmektedir.
Bu doğrultuda 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun'da "Tabip ve diş tabibi, meslektaşlarının hastalarını elde etmeye matuf hareket ve teşebbüslerde bulunamaz" hükümleri bulunmakta ve bu hükümlere paralel olarak özel sağlık kuruluşlarına ilişkin ilgili yönetmeliklerde de "Sağlık kuruluşları tarafından tıbbi deontoloji ve meslek etiği kurallarına aykırı, insanları yanıltan, yanlış yönlendiren, talep oluşturmaya yönelik, doğruluğu bilimsel olarak kanıtlanmamış veya yerleşik tıbbi metot haline gelmemiş uygulamalara dayalı tanıtım yapılamayacağı, yalnızcaruhsatında kayıtlı hizmet alanlarına ilişkin bilgilendirme yapılabileceği, bunun dışında her türlü basılı ve görsel yayınlarda reklam yapılamayacağı" yönünde hükümler yer almaktadır. Ayrıca, bu hukuki düzenlemelerin, insan sağlığının ticari unsur haline dönüştürülmesinin engellenmesi ve temel bir kamu hizmeti niteliği taşıyan sağlık hizmetinin görülmesi sırasında kamu yararının korunması amacıyla yürürlüğe konulduğu belirtilmektedir.
(Bknz. www.hurriyet.com.tr/yasasinhayat/19410442.asp - Erişim tarihi: 01.04.2013)
Reklamlarda, tedavi merkezlerinin ve hastanelerin sunduğu tıbbi hizmetlerden bahsedilerek sunulan bu tedaviler üzerine vurgulamalar yapılmakta, talep oluşturmaya yönelik ifadelere (örneğin: kaçırılmayacak kampanya, uçak bileti, konaklama herşey dahil 1100 Euro'dan başlayan fiyatlarla bıçaksız femto lazer teknolojisiyle kataraktınızdan kurtulun, uzman hekim kadrosu, son teknolijik tıbbi hizmet yelpazesi) yer verilmekte, insan sağlığı ticari bir unsur haline getirilmekte dolayısıyla da ilgili yasal düzenlemeleri ihlal eder nitelikte bir yayın yapılmaktadır. Oysa, 6112 sayılı Kanunun 11 inci maddesinin 2 inci fıkrasında, tedaviler için ticari iletişime izin verilemeyeğine ilişkin bir hüküm bulunmaktadır.
Şeklindeki değerlendirmelere yer verilmiş olduğu,
ATV AVRUPA logolu yayın kuruluşunun söz konusu yayını ile 6112 sayılı Kanun'un 11’inci maddesinin ikinci fıkrası hükmünü ihlal ettiği kanaatinin Daire Başkanlığınca belirtildiği,
Konu hakkında karar alınmasını teminen yazının Üst Kurula havale edildiği, anlaşılmaktadır.
Gerekçe : Konunun; İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nın yazısı, eki belgeler ve ilgili mevzuat kapsamında Üst Kurulumuzca yapılan değerlendirmesi neticesinde;
Söz konusu yayına ait deşifre kayıtlarının tetkikinde; bazı özel sağlık ve tedavi merkezlerinin ve bu merkezlerde uygulanan tedavilerin tanıtımlarının yapıldığı, tanıtımlarda, tedavi merkezlerinin ve hastanelerin sunduğu tıbbi hizmetlerden bahsedilerek sunulan bu tedaviler üzerine vurgulamalar yapıldığı dolayısıyla Kanunun 11’inci maddesinin ikinci fıkrasındaki; “Reçeteye tabi ilaçlar ve tedaviler hakkında ticarî iletişim yapılamaz.” hükümlerinin ihlal edildiği kanaatine varılmıştır.
Bu itibarla; ATV AVRUPA logolu Yayın Kuruluşu’nun; söz konusu yayını ile 6112 sayılı Kanunun 11’inci maddesinin ikinci fıkrasının ihlali nedeniyle uyarılması gerektiği, kanaatine varılmıştır.
Karar : Yapılan görüşmeler sonucunda, ayrıntıları ve gerekçeleri yukarıda izah olunduğu üzere; ATV AVRUPA logosuyla yayın yapan “TURKUVAZ TELEVİZYON VE RADYO İŞLETMECİLİĞİ SAN. VE TİC. A.Ş.” unvanlı kuruluş hakkında; 6112 sayılı Kanun'un 11’inci maddesinin ikinci fıkrasındaki; “Reçeteye tabi ilaçlar ve tedaviler hakkında ticarî iletişim yapılamaz.” hükmünün ihlali nedeniyle, aynı Kanunun 32 nci maddesinin ikinci fıkrasına göre “UYARI” YAPTIRIMININ UYGULANMASINA, aynı yayın ilkesinin tekraren ihlali halinde, Kanunun 32 nci maddesinin İkinci fıkrasında yer alan; “Uyarının ilgili kuruluşa tebliğinden sonra ihlalin tekrarı halinde medya hizmet sağlayıcıya ihlalin ağırlığı ve yayının ortamı ve alanı göz önünde bulundurularak, ihlalin tespit edildiği aydan bir önceki aydaki brüt ticari iletişim gelirinin yüzde birinden üçüne kadar idari para cezası verilir.” hükmü uyarınca idari para cezası yaptırımı uygulanacağının yapılacak tebligatta bildirilmesine,
Oy birliği ile karar verilmiştir.