İnceleme ve Değerlendirme : İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nın 24.09.2014 tarihli ve 2065 sayılı yazısı ve eklerinin incelenmesi sonucunda;

Bahse konu yayına ilişkin Uzman Raporunda;

“Moviesmart Action logosuyla yayın yapan kuruluşun 13.09.2014 tarihli yayınında 19.26.34 - 19.27.23 saat aralığında "Koton" firmasının reklamına yer verdiği tespit edilmiş ve söz konusu reklam incelenmiştir.

Bahsolunan yayın çocukların yer aldığı ve çocuk kıyafetlerini konu olan bir reklamdır. Yetişkin kıyafetleri içindeki çocukların yetişkin hareketleri sergilediği reklamda "Koton" marka giyinmenin çocukları farklılaştırdığı, diğerlerinden daha özel yaptığı vurgulanırken şu ifadelere yer verilmektedir: "O doğduğunda ağlamadı. Doktora çak yaptı.Yürümeye karar verdiğinde ilk adımını herkes gibi atmak istemedi. Ayakkabılarını giydi. Aradan uzun yıllar geçti. Tarzını hep korudu. Gezmelerde teyzelerin elini öptü ama centilmence öptü. Ve okula başladı. Daha okumadan yazmayı öğrendi. Okul hayatı boyunca bir gün bile kopya çekmedi. Tarzıyla hep kopya verdi. Evet o da koroya katıldı ama daha çok solo takıldı. Tarzı olan çocuklar Koton'dan giyinir. Çocuk kafası Çocuk Modası."

"Koton" firmasının reklamında ürünlerin daha iyi pazarlanması amacıyla izleyiciye daha sevimli görünen çocuklar kullanılmış, çocuklar yetişkin gibi giydirilmiş, yetişkin dünyasına ait olan hal ve hareketler yaptırılmış, cinsiyet kimlikleri öne çıkarılarak küçük erişkinler olarak algılanmalarına neden olunmuştur. Klip 1'de görüleceği üzere doğuştan itibaren farklı olduğu vurgulanan erkek çocuğu okula başlamakta ve yine yetişkin bir kadın görünümünde olan kız arkadaşına kur yapmakta,"okuma öğrenmeden yazmayı öğrendi" ifadeleriyle bu görüntü anlatılmaktadır. Kıyafet, kişilik eşleşmesinin yapıldığı reklamda kıyafetiyle arkadaşlarına fark atan çocuk öne çıkarılmakta arkadaşları ise sıradan(tarzı olmayan), ona hayranlık duyan bireyler olarak gösterilmektedir. Yine reklamda geçen "koroya katıldı solo takıldı" ifadeleriyle grupla hareket etmeyen, kendini düşünen, kıyafetiyle öne çıkan bir birey izlenimi oluşturulmuştur. Yetişkin dünyasına ait olan tarz, moda kavramlarının reklamda sıklıkla geçtiği, reklamın sloganı olduğu ve modayı takip etmenin ayrıcalığının vurgulandığı görülmüştür.

Özetle, görsel-işitsel medyanın zararlı etkilerinden öncelikle korunması gereken çocuklara yönelik gerekli hassasiyetin gösterilmediği reklam yayınının, yetişkin dünyasında yer alan kavramlara, olgulara ve görüntülere maruz kalan çocukların zihinlerinde, onların gelişimlerine zarar verecek algıların oluşmasına sebep olabilecek nitelikte olduğu tespit edilmiştir.Dolayısıyla ticari kaygılarla reklamda yer verilen çocukların istismar edildiği, reklamda yer alan görüntülerin ve ifadelerin çocukların gelişimlerine zarar verebileceği düşünülmektedir.”

Şeklinde değerlendirmelere yer verilmiş olduğu,

Yayın kuruluşunun 6112 sayılı Kanun’un 9 uncu maddenin altıncı fıkrasının (ç) bendini ihlal ettiği kanaatinin Daire Başkanlığınca belirtildiği,

Üst Kurulun 01/10/2014 tarihli ve 2014/51 sayılı toplantısında konunun görüşülmesi sonucundakarar yeter sayısının sağlanamadığı anlaşılmakla;

Konu hakkında karar alınmasını teminen yazının Üst Kurula havale edildiği, anlaşılmaktadır.

Gerekçe :Konunun; İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nınyazısı, eki belgeler ve ilgili mevzuat kapsamında Üst Kurulumuzca değerlendirilmesi neticesinde;

Her ne kadar Daire Başkanlığınca söz konusu reklamın 6112 Sayılı Kanunun 9 uncu maddesinin altıncı fıkrasının (ç) bendindeki; “Çocukların fiziksel, zihinsel veya ahlakî gelişimine zarar vermemek, deneyimsizliklerini veya saflıklarını istismar ederek, çocukları bir ürün veya hizmeti satın almaya veya kiralamaya doğrudan yönlendirmemek; çocukları reklamı yapılmakta olan ürün veya hizmetleri satın almak için ebeveynlerini veya başkalarını ikna etmeye doğrudan teşvik etmemek; çocukların ebeveynlerine, öğretmenlerine veya diğer kişilere duyduğu güveni istismar etmemek veya sebepsiz olarak çocukları tehlikeli durumlarda göstermemek,” hükmünü ihlal ettiği kanaati belirtilmiş ise de;

Söz konusu yayına ait deşifre ve video kayıtlarının tetkiki sonucunda;

Anılan yayın bir giyim firmasının reklamına ilişkindir. Reklam filmlerinde de, her alanda olduğu gibi çocukların oynatıldığı bilinmektedir. Kaldı ki çocuk yaştaki (18 yaşın altında) kişilerin programlarda yer almadıkları bir yayın dünyası düşünülemez. Çocuklar da hayatın gerçeği olup, belli disiplinler dâhilinde radyo, televizyon, sinema, tiyatro gibi faaliyetlerde yer almalıdırlar.

Her reklam filminde, o reklama konu mal ve hizmetlerin tanıtım ve satışını arttırabilecek bir kurgulamanın olması olağandır ve bu ve benzeri her türlü kurgulamanın da belli bir mantığı ve gerekçesi vardır. Üstelik son zamanlarda reklamcılık sektörü hayli gelişmiş ve gerek kurgusu ve gerekse içeriği ve oyuncu karakterlerinin sergiledikleri performanslarla bu alanda yayınlanan reklam filmleri göz doldurur hal almıştır. Anılan reklam filminde de tanıtımı yapılan giyim firmasının çocuklara yönelik kısmı, çocuk karakterlerle işlenmiş olup bu durum olağan karşılanmalıdır.

Bahse konu yayına ilişkin uzman raporunda, anılan reklam filminde oynatılan çocukların yetişkinler gibi giydirildiği, "Tarzı olan çocuklar Koton'dan giyinir. Koton. Çocuk kafası, Çocuk modası" sloganları ile çocukların “tarzı olan çocuk” sıradan çocuk” şeklinde ayrımcılığa tabi tutulduğu, "Daha okumadan yazmayı öğrendi" sloganı ile (Argoda "yazmak" kelimesi bir kıza asılmak, kur yapmak anlamında kullanıldığından bahisle) bu tarz bir anlatımın bu yaştaki çocuklar için son derece tehlikeli olduğu belirtilmiş olmakla birlikte,

Rapora konu reklam filminin neticede tamamen kurgusal nitelikte olduğu, ilginç slogan ve yöntemlerle mezkur ürün tanıtımının daha cazip olmasının amaçlandığı, dizilerde ve/veya reklam filmlerinde çocuk oyuncuların sürekli olumlu davranışlarla kurgulanması şeklinde ne bir uygulama ve ne de kuralın söz konusu olmadığı, filmlerdeki oyuncuların model olma niteliklerinin, eleştirel olarak değerlendirilmesi gerektiği, çocukların filmlerde kullanılmasının onların saflığından yararlanılması şeklinde değerlendirilemeyeceği, aksi takdirde, çocukların yer almadığı bir yayın dünyasının istenmesinin söz konusu olacağı ki, böyle bir durumun da neredeyse imkânsız olduğu,

Hususları göz önüne alındığında, söz konusu reklam içeriğinin çocukların fiziksel, zihinsel ve ahlaki gelişimine zarar verebilecek boyutta olmadığı değerlendirilmekle, anılan yayında 6112 sayılı Kanun’un önerilen 9/6-ç maddesi hükmünü ihlal eder bir hususun bulunmadığı kanaatine varılmıştır.

Karar : Yapılan görüşmeler sonucunda, ayrıntıları ve gerekçeleri yukarıda izah olunduğu üzere; Moviesmart ACTION logosuyla yayın yapan FUN TELEVİZYON YAY. YAPIMCILIK SANAYİ VE TİC. A.Ş. unvanlı kuruluş hakkında; bahse konu yayını nedeniyle, 6112 sayılı Kanun kapsamında herhangi bir İDARİ YAPTIRIM UYGULANMASINA YER OLMADIĞINA, Üst Kurul Üyeleri Esat ÇIPLAK ve Nurullah ÖZTÜRK’ün karşı oyları ve oy çokluğu ile karar verildi.