İnceleme ve Değerlendirme : İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nın 29.09.2014 tarihli ve 2104 sayılı yazısı ve eklerinin incelenmesi sonucunda;

Bahse konu yayına ilişkin Uzman Raporunda,

“Kanal D logolu medya hizmet sağlayıcı kuruluşta 22.09.2014 tarihinde saat 18.46.26'da reklam kuşağı içerisinde "Ziraat Sigorta" firmasına ait bir reklam filmi yayınlanmıştır. "Yokluğunuzda Çocuğunuz Yerinizi Dolduramaz" sloganı üzerine kurgulanan ve toplam 26 saniye süren reklam filmi 7-8 yaşlarındaki küçük bir çocuğun sabah alarm sesi ile uyanmasıyla başlamaktadır. Çocuk, reklamın devamında bir yetişkin gibi davranmakta ve işe giden bir yetişkin profili çizmektedir. Zorla yataktan kalkan çocuk kahvaltısını yapmakta, işe toplu taşıma aracı ile gitmekte, toplu taşıma ile işe giderken gazete okumakta, gün boyu yoğun bir şekilde çalışmakta ve eve yorgun bir şekilde dönmektedir. Reklam boyunca dış ses aracılığıyla "Sizin yokluğunuzda çocuğunuz bunların hiçbirini yapamaz. Gelin yılda sadece 118 liraya "Ailem Ziraat Güvencesinde" sigortası yaptırın, kazaen vefatınız halinde çocuğunuz güvencesiz kalmasın. Ziraat sigorta. Güvenceniz için daha fazlası." mesajı verilmektedir.(Klip-1 Ziraat Reklam)

Ebeveynlere yönelik olarak hazırlandığı görülen söz konusu reklam filminde siz ölürseniz çocuğunuz ortada kalır, ancak sigorta yaptırırsanız ona biz bakarız mesajı işlenmektedir. Toplumumuzda çocuk bir ailenin en kıymetli varlığıdır. Ebeveynlerin çocukları için yapamayacağı şey yoktur. Dolayısıyla çocukların saflığı ve masumiyeti ebeveynler için önemli bir ikna aracı, zafiyet noktasıdır. Söz konusu reklam filminde de ebeveynlere yönelik olarak satılan sigortanın satın alınmaması halinde çocuklarının onların işlerini yapamayacakları, çeşitli sıkıntılar çekecekleri mesajı verilmekte olup, filmde yoğun bir şekilde mutsuz çocuk imajı kullanılmaktadır. Bu şekilde reklamın tamamında mutsuz çocuk görüntüsüne yer verilmek suretiyle çocuğun saflığından ve yetişkinlerin çocuklara yönelik hassasiyetlerinden faydalanılarak hedef tüketici kitlesi üzerinde duygusal baskı oluşturulmaktadır. Söz konusu reklamda çocukların ailelerine birşey olması durumunda mutsuz olacakları ileri sürülerek anılan reklam konusu ürünün satın alınması çocuk saflığı istismar edilerek doğrudan teşvik edilmektedir. Reklam filminde ürünün daha iyi pazarlanması ve satışı amacıyla çocuğun ön plana çıkarılarak ticari kaygılara alet edildiği düşünülmektedir. Tüm bunlar bir arada değerlendirildiğinde reklam filminde çocukların bir pazarlama aracı olarak görülüp, istismar edildiği düşünülmektedir.

Sonuç olarak Kanal D logolu medya hizmet sağlayıcı kuruluşun, söz konusu reklam filminin yayını ile Yayın Hizmeti Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik'in 9. maddesinin 6. fıkrasının (d) bendinde belirtilen"Çocukları hiçbir şekilde istismar etmemelidir..."hükmünü ve dolayısıyla 6112 sayılı Yasa'nın 9'uncu maddesinin 6. fıkrasının (ç) bendinde yer alan"Çocukların fiziksel, zihinsel veya ahlakî gelişimine zarar vermemek, deneyimsizliklerini veya saflıklarını istismar ederek, çocukları bir ürün veya hizmeti satın almaya veya kiralamaya doğrudan yönlendirmemek;..."hükmünü ihlal ettiği değerlendirilmektedir.”

Şeklinde değerlendirmelere yer verilmiş olduğu,

Yayın kuruluşunun 6112 sayılı Kanun’un 9 uncu maddesinin altıncı fıkrasının (ç) bendi hükmünü ihlal ettiği kanaatinin Daire Başkanlığınca belirtildiği, anlaşılmaktadır.

Gerekçe :Konunun; İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nınyazısı, eki belgeler ve ilgili mevzuat kapsamında Üst Kurulumuzca değerlendirilmesi neticesinde;

Her ne kadar Daire Başkanlığınca söz konusu reklamın 6112 Sayılı Kanunun 9 uncu maddesinin altıncı fıkrasının (ç) bendindeki; “Çocukların fiziksel, zihinsel veya ahlakî gelişimine zarar vermemek, deneyimsizliklerini veya saflıklarını istismar ederek, çocukları bir ürün veya hizmeti satın almaya veya kiralamaya doğrudan yönlendirmemek; çocukları reklamı yapılmakta olan ürün veya hizmetleri satın almak için ebeveynlerini veya başkalarını ikna etmeye doğrudan teşvik etmemek; çocukların ebeveynlerine, öğretmenlerine veya diğer kişilere duyduğu güveni istismar etmemek veya sebepsiz olarak çocukları tehlikeli durumlarda göstermemek,” hükmünü ihlal ettiği kanaati belirtilmiş ise de;

Söz konusu yayına ait deşifre ve video kayıtlarının tetkiki sonucunda;

Anılan yayın bir sigorta çeşidinin reklamına ilişkindir. Reklam filmlerinde de, her alanda olduğu gibi çocukların oynatıldığı bilinmektedir. Kaldı ki çocuk yaştaki (18 yaşın altında) kişilerin programlarda yer almadıkları bir yayın dünyası düşünülemez. Çocuklar da hayatın gerçeği olup, belli disiplinler dâhilinde radyo, televizyon, sinema, tiyatro gibi faaliyetlerde yer almalıdırlar.

Her reklam filminde, o reklama konu mal ve hizmetlerin tanıtım ve satışını arttırabilecek bir kurgulamanın olması olağandır ve bu ve benzeri her türlü kurgulamanın da belli bir mantığı ve gerekçesi vardır. Anılan reklam filmi de bu çerçevede değerlendirilmelidir.

Rapora konu reklam filminin neticede tamamen kurgusal nitelikte olduğu, ilginç slogan ve yöntemlerle mezkur ürün tanıtımının daha cazip olmasının amaçlandığı, dizilerde ve/veya reklam filmlerinde çocuk oyuncuların sürekli olumlu davranışlarla kurgulanması şeklinde ne bir uygulama ve ne de kuralın söz konusu olmadığı, filmlerdeki oyuncuların model olma niteliklerinin, eleştirel olarak değerlendirilmesi gerektiği, çocukların filmlerde kullanılmasının onların saflığından yararlanılması şeklinde değerlendirilemeyeceği, aksi takdirde, çocukların yer almadığı bir yayın dünyasının istenmesinin söz konusu olacağı ki, böyle bir durumun da neredeyse imkânsız olduğu ayrıca, anılan reklam filminin hedef kitlesinin çocuk izleyiciler olmaması, dolayısı ile pazarlaması yapılan hizmetin çocukların doğrudan satın alacağı yahut kiralayacağı hizmet niteliğinin de bulunmaması,

Hususları göz önüne alındığında, söz konusu reklam içeriğinin çocukların fiziksel, zihinsel ve ahlaki gelişimine zarar verebilecek boyutta olmadığı değerlendirilmekle, anılan yayında 6112 sayılı Kanun’un önerilen 9/6-ç maddesi hükmünü ihlal eder bir hususun bulunmadığı kanaatine varılmıştır.

Karar :Yapılan görüşmeler sonucunda, ayrıntıları ve gerekçeleri yukarıda izah olunduğu üzere; KANAL D logosuyla yayın yapan DTV HABER VE GÖRSEL YAYINCILIK A.Ş. unvanlı kuruluş hakkında; bahse konu yayını nedeniyle, 6112 sayılı Kanun kapsamında herhangi bir İDARİ YAPTIRIM UYGULANMASINA YER OLMADIĞINA, Üst Kurul Üyeleri Süleyman DEMİRKAN ve Esat ÇIPLAK’ın karşı oyları ve oy çokluğu ile karar verildi.

İnceleme ve Değerlendirme : İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nın 26.09.2014 tarihli ve 2082 sayılı yazısı ve eklerinin incelenmesi sonucunda;

Bahse konu yayına ilişkin Uzman Raporunda;

“ATV Yayın Kuruluşu'nda Ziraat Sigorta firmasının ebeveynlerin sigorta yaptırmalarına yönelik olan reklam filmi yayınlanmıştır. Bahsi geçen reklam filminde yaklaşık 6-7 yaşlarında olduğu düşünülen bir çocuk rol almakta ve babasının vefatından sonra onun mesleğini yapmaya çalışan ve bu durumda oldukça zor anlar yaşayan bir birey olarak resmedilmektedir.

Reklam filminde önce çocuk zorla uyanır, mutsuz bir iş günü geçirir ve ardından yine sıkıntılı bir şekilde alışveriş yaparak akşam eve yorgun bir şekilde gelir.Bu arada ürünün fiyatıyla ilgili veriler ekrana getirilir. İlgili reklam filminin deşifresi aşağıdaki gibidir;

"Sizin yokluğunuzdaçocuğunuz bunların hiçbirini yapamaz. Gelin yılda sadece 118 liraya Ailem Ziraat Güvencesinde sigortası yaptırınkazaen vefatınız halinde çocuğunuz güvencesiz kalmasın. Ziraat sigorta güvenceniz için daha fazlası "

Bahsi geçen reklam filminde babasının vefatından sonra onun yerine geçmek ve zorlu hayat koşullarını göğüslemek durumunda kalmış bir çocuk gösterilmektedir. Gerçek hayatta böyle babanın yerine zorla işe gitmek gibi bir durumun yaşanması olası olmadığı gibi ebeveynlerin herhangi birinin vefatından dolayı gerek toplumsal yapımızdan dolayı aile yakınları tarafından gerekse de sosyal devlet anlayışı gereği devletimiz tarafından zor durumdaki şahıslara yardım yapılmaktadır. Reklamda birçok reklamda olduğu gibi kişiler satışı yapılan ürüne mecbur hissettirilmektedir. Bu reklam filminde de sigorta ürününün satışı için ebeveynlerin en çok değer verdikleri evlatları üzerinden bir satış tekniği uygulanmak istenmiştir. Ancak burada çocuğun zor durumda olması gibi ekran başında yer alan çocukların zihinsel gelişimine zarar verebilecek olan ebeveyn vefatı ve sonrasında zor hayat koşullarıyla başbaşa kalmak gibi bir durum gösterilmektedir.

Televizyona ilişkin her bir konuda çocuklar özellikle önem arz etmekte ve tüm dünyada konuyla ilgili düzenlemelerde ayrıca ele alınmaktadır. Çocuk ve reklam konusu da böyledir. Uluslararası Reklam Uygulama Esaslarında da konuya dikkat çekilmiş ve tüm reklamcıların bileceği şekilde özel maddeler altında konuyla ilgili dikkat edilmesi gereken hususlar belirtilmiştir. İlgili esasların 18. maddesinde;

hususlarıyla çocuk ve reklam konusuna özellikle dikkat çekilmiştir. 6112 Sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun'da da çocuklara yönelik ticari iletişime özel düzenlemeler bulunmaktadır.

İlgili reklam filminde bir küçük yaştaki çocuğun hayatta başına gelmesi olası en üzücü durum olabilecek ebeveyn vefatı ve sonrasında zorlaşan hayat koşulları gösterilmektedir. Böylece yaşam biçimini sarsabilecek travmatik bir durum, zihnen zararlı etkisi olabilecek zor koşullar altında tehlikeli bir durumda gösterilmekte ve bahsedilen sigorta ürününe sahip olmamanın ne gibi olumsuz bir duruma neden olacağından söz edilmektedir.

Yukarıda bahsedilen değerlendirmeler göz önünde bulundurulduğu zaman adı geçen reklam yayınının 6112 Sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun'un 9. maddesi 6. fıkrası (ç) bendinde ifade edilen "Çocukların fiziksel, zihinsel ve ahlaki gelişimine zarar vermemek, ...sebepsiz olarak çocukları tehlikeli durumlarda göstermemek" hususlarına aykırı olduğu değerlendirilmektedir.” Şeklinde değerlendirmelere yer verilmiş olduğu,

Yayın kuruluşunun 6112 sayılı Kanun’un 9 uncu maddesinin altıncı fıkrasının (ç) bendi hükmünü ihlal ettiği kanaatinin Daire Başkanlığınca belirtildiği, anlaşılmaktadır.

Gerekçe :Konunun; İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nınyazısı, eki belgeler ve ilgili mevzuat kapsamında Üst Kurulumuzca değerlendirilmesi neticesinde;

Her ne kadar Daire Başkanlığınca söz konusu reklamın 6112 Sayılı Kanunun 9 uncu maddesinin altıncı fıkrasının (ç) bendindeki; “Çocukların fiziksel, zihinsel veya ahlakî gelişimine zarar vermemek, deneyimsizliklerini veya saflıklarını istismar ederek, çocukları bir ürün veya hizmeti satın almaya veya kiralamaya doğrudan yönlendirmemek; çocukları reklamı yapılmakta olan ürün veya hizmetleri satın almak için ebeveynlerini veya başkalarını ikna etmeye doğrudan teşvik etmemek; çocukların ebeveynlerine, öğretmenlerine veya diğer kişilere duyduğu güveni istismar etmemek veya sebepsiz olarak çocukları tehlikeli durumlarda göstermemek,” hükmünü ihlal ettiği kanaati belirtilmiş ise de;

Söz konusu yayına ait deşifre ve video kayıtlarının tetkiki sonucunda;

Anılan yayın bir sigorta çeşidinin reklamına ilişkindir. Reklam filmlerinde de, her alanda olduğu gibi çocukların oynatıldığı bilinmektedir. Kaldı ki çocuk yaştaki (18 yaşın altında) kişilerin programlarda yer almadıkları bir yayın dünyası düşünülemez. Çocuklar da hayatın gerçeği olup, belli disiplinler dâhilinde radyo, televizyon, sinema, tiyatro gibi faaliyetlerde yer almalıdırlar.

Her reklam filminde, o reklama konu mal ve hizmetlerin tanıtım ve satışını arttırabilecek bir kurgulamanın olması olağandır ve bu ve benzeri her türlü kurgulamanın da belli bir mantığı ve gerekçesi vardır. Anılan reklam filmi de bu çerçevede değerlendirilmelidir.

Rapora konu reklam filminin neticede tamamen kurgusal nitelikte olduğu, ilginç slogan ve yöntemlerle mezkur ürün tanıtımının daha cazip olmasının amaçlandığı, dizilerde ve/veya reklam filmlerinde çocuk oyuncuların sürekli olumlu davranışlarla kurgulanması şeklinde ne bir uygulama ve ne de kuralın söz konusu olmadığı, filmlerdeki oyuncuların model olma niteliklerinin, eleştirel olarak değerlendirilmesi gerektiği, çocukların filmlerde kullanılmasının onların saflığından yararlanılması şeklinde değerlendirilemeyeceği, aksi takdirde, çocukların yer almadığı bir yayın dünyasının istenmesinin söz konusu olacağı ki, böyle bir durumun da neredeyse imkânsız olduğu ayrıca, anılan reklam filminin hedef kitlesinin çocuk izleyiciler olmaması, dolayısı ile pazarlaması yapılan hizmetin çocukların doğrudan satın alacağı yahut kiralayacağı hizmet niteliğinin de bulunmaması,

Hususları göz önüne alındığında, söz konusu reklam içeriğinin çocukların fiziksel, zihinsel ve ahlaki gelişimine zarar verebilecek boyutta olmadığı değerlendirilmekle, anılan yayında 6112 sayılı Kanun’un önerilen 9/6-ç maddesi hükmünü ihlal eder bir hususun bulunmadığı kanaatine varılmıştır.

Karar : Yapılan görüşmeler sonucunda, ayrıntıları ve gerekçeleri yukarıda izah olunduğu üzere; ATV logosuyla yayın yapan TURKUVAZ AKTİF TELEVİZYON PROD. A.Ş. unvanlı kuruluş hakkında; bahse konu yayını nedeniyle, 6112 sayılı Kanun kapsamında herhangi bir İDARİ YAPTIRIM UYGULANMASINA YER OLMADIĞINA, Üst Kurul Üyeleri Süleyman DEMİRKAN ve Esat ÇIPLAK’ın karşı oyları ve oy çokluğu ile karar verildi.