İnceleme ve Değerlendirme : İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nın 26.09.2014 tarihli ve 2103 sayılı yazısı ve eklerinin incelenmesi sonucunda;

Bahse konu yayına ilişkin Uzman Raporunda;

“Beyaz TV logolu yayın kuruluşunda Ziraat Bakası'na ait "Ailem Ziraat Güvencesinde" reklamı yayınlanmakta olup, 22.09.2014 tarihinde saat 18.39'da yayınlanan reklam örnek olarak klipleştirilmiştir.

Söz konusu reklamda 6-7 yaşlarında bir erkek çocuğu, sabah 7:00 'de çalan alarmla uyanmakta, bir yetişkin gibi kahvaltısını yapıp takım elbisesiyle işe gitmekte, çocuğun vapurda gazete okuyuşu, iş yerinde çalışırkenki halleri ve elinde poşetleri ile eve dönüşü ekrana gelmekte ve çocuk televizyon izlerken reklam son bulmaktadır. Reklamdaki seslendirme ise"Sizin yokluğunuzda çocuğunuz bunların hiçbirini yapamaz. Gelin yılda sadece 118 Liraya ailem ziraat güvencesinde sigortanızı yaptırın. Kaza ve vefatınız halinde çocuğunuz güvencesiz kalmasın. Ziraat sigorta güvenceniz için daha fazlası."şeklindedir.

Ekrana yansıyan yazılar ise "yılda sadece 118 TL'ye,Kazaen vefat durumunda 25.000 TL tazminat+ 10 yıl boyunca 1.000 TL her ay + 10 yıl boyunca her yıl 1.000 TL eğitim desteği." şeklinde olup, telefon ve internet iletişim bilgileri de verilmektedir.

Söz konusu reklamda bir çocuğun kimsesizliği sömürü unsuru haline getirilmiştir. Kendi yemeğini kendisi hazırlayan, küçük yaşta işe giden, eve ekmeğini kendisi götüren, akşamları yalnız bir şekilde televizyon izleyen çocuğun mutsuz halleri yürek burkmaktadır. Çocuklarının bu hale düşmesini istemeyen anne babaları sigortayı yaptırmaya ikna etmeye çalışan reklam, ürününü pazarlamak için çocukları kullanmakta ve onları sebepsiz olarak tehlikeli durumda göstermektedir.

RTÜK şikayet merkezinde kayıtlı 40186 nolu bildirimde de söz konusu reklamda"Bir çocuğa babasız kalabilme psikolojisi aşılandığı ve karamsarlığa sevk edildiği"belirtilmiştir. "Sizin yokluğunuzda çocuğunuz bunların hiçbirini yapamaz" sloganıyla hem ebeveynler korkutulmakta hem de çocuklara fiziksel yetersizlikleri gösterilerek kendilerini tehlike altında hissetmeleri duygusu verilmektedir. Özetle, reklam çok açık bir şekilde çocuk istismarı yapmaktadır.

Sonuç olarak, Beyaz Tv logolu yayın kuruluşu bu yayını ile 6112 sayılı Kanun'un 9. maddesinin 6. fıkrasının (ç) bendinde bulunan"Çocukların fiziksel, zihinsel veya ahlakî gelişimine zarar vermemek, deneyimsizliklerini veya saflıklarını istismar ederek, çocukları bir ürün veya hizmeti satın almaya veya kiralamaya doğrudan yönlendirmemek; çocukları reklamı yapılmakta olan ürün veya hizmetleri satın almak için ebeveynlerini veya başkalarını ikna etmeye doğrudan teşvik etmemek; çocukların ebeveynlerine, öğretmenlerine veya diğer kişilere duyduğu güveni istismar etmemek veya sebepsiz olarak çocukları tehlikeli durumlarda göstermemek,"hükmüne aykırı hareket ettiği değerlendirilmiştir.” Şeklinde değerlendirmelere yer verilmiş olduğu,

Yayın kuruluşunun 6112 sayılı Kanun’un 9 uncu maddesinin altıncı fıkrasının (ç) bendi hükmünü ihlal ettiği kanaatinin Daire Başkanlığınca belirtildiği, anlaşılmaktadır.

Gerekçe :Konunun; İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nınyazısı, eki belgeler ve ilgili mevzuat kapsamında Üst Kurulumuzca değerlendirilmesi neticesinde;

Her ne kadar Daire Başkanlığınca söz konusu reklamın 6112 Sayılı Kanunun 9 uncu maddesinin altıncı fıkrasının (ç) bendindeki; “Çocukların fiziksel, zihinsel veya ahlakî gelişimine zarar vermemek, deneyimsizliklerini veya saflıklarını istismar ederek, çocukları bir ürün veya hizmeti satın almaya veya kiralamaya doğrudan yönlendirmemek; çocukları reklamı yapılmakta olan ürün veya hizmetleri satın almak için ebeveynlerini veya başkalarını ikna etmeye doğrudan teşvik etmemek; çocukların ebeveynlerine, öğretmenlerine veya diğer kişilere duyduğu güveni istismar etmemek veya sebepsiz olarak çocukları tehlikeli durumlarda göstermemek,” hükmünü ihlal ettiği kanaati belirtilmiş ise de;

Söz konusu yayına ait deşifre ve video kayıtlarının tetkiki sonucunda;

Anılan yayın bir sigorta çeşidinin reklamına ilişkindir. Reklam filmlerinde de, her alanda olduğu gibi çocukların oynatıldığı bilinmektedir. Kaldı ki çocuk yaştaki (18 yaşın altında) kişilerin programlarda yer almadıkları bir yayın dünyası düşünülemez. Çocuklar da hayatın gerçeği olup, belli disiplinler dâhilinde radyo, televizyon, sinema, tiyatro gibi faaliyetlerde yer almalıdırlar.

Her reklam filminde, o reklama konu mal ve hizmetlerin tanıtım ve satışını arttırabilecek bir kurgulamanın olması olağandır ve bu ve benzeri her türlü kurgulamanın da belli bir mantığı ve gerekçesi vardır. Anılan reklam filmi de bu çerçevede değerlendirilmelidir.

Rapora konu reklam filminin neticede tamamen kurgusal nitelikte olduğu, ilginç slogan ve yöntemlerle mezkur ürün tanıtımının daha cazip olmasının amaçlandığı, dizilerde ve/veya reklam filmlerinde çocuk oyuncuların sürekli olumlu davranışlarla kurgulanması şeklinde ne bir uygulama ve ne de kuralın söz konusu olmadığı, filmlerdeki oyuncuların model olma niteliklerinin, eleştirel olarak değerlendirilmesi gerektiği, çocukların filmlerde kullanılmasının onların saflığından yararlanılması şeklinde değerlendirilemeyeceği, aksi takdirde, çocukların yer almadığı bir yayın dünyasının istenmesinin söz konusu olacağı ki, böyle bir durumun da neredeyse imkânsız olduğu ayrıca, anılan reklam filminin hedef kitlesinin çocuk izleyiciler olmaması, dolayısı ile pazarlaması yapılan hizmetin çocukların doğrudan satın alacağı yahut kiralayacağı hizmet niteliğinin de bulunmaması,

Hususları göz önüne alındığında, söz konusu reklam içeriğinin çocukların fiziksel, zihinsel ve ahlaki gelişimine zarar verebilecek boyutta olmadığı değerlendirilmekle, anılan yayında 6112 sayılı Kanun’un önerilen 9/6-ç maddesi hükmünü ihlal eder bir hususun bulunmadığı kanaatine varılmıştır.

Karar : Yapılan görüşmeler sonucunda, ayrıntıları ve gerekçeleri yukarıda izah olunduğu üzere; BEYAZ TV logosuyla yayın yapan “KANAL BEYAZ TELEVİZYON RADYO YAYINCILIK SANAYİ VE TİCARET A.Ş.” unvanlı kuruluş hakkında; bahse konu yayını nedeniyle, 6112 sayılı Kanun kapsamında herhangi bir İDARİ YAPTIRIM UYGULANMASINA YER OLMADIĞINA, Üst Kurul Üyeleri Süleyman DEMİRKAN ve Esat ÇIPLAK’ın karşı oyları ve oy çokluğu ile karar verildi.