İnceleme ve Değerlendirme : İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nın 16.10.2015 tarihli ve 1582 sayılı yazısı ve eklerinin incelenmesi sonucunda;

Bahse konu yayına ilişkin Uzman Raporunda;

“TGRT Haber logosuyla yayın yapmakta olan medya hizmet sağlayıcı kuruluşun 10.10.2015 tarihli yayını incelenmiştir. Bu inceleme esnasında 10.10.2015 tarihinde Ankara Tren Garı önünde gerçekleştirilen terör saldırısının son dakika gelişmesi olarak izleyicilere aktarıldığı görülmüştür.

Medya hizmet sağlayıcı kuruluşun olayın meydana gelişi ve sonrasındaki gelişmeleri haber formatında hazırlanan yayınlarla izleyicilere ilettiği görülmüştür. Hizmet sağlayıcının terör saldırısının gerçekleştiği meydanda bulunan muhabiriyle canlı bağlantılar kurduğu, saldırının boyutlarının hem görsel, hem sözlü, hem de görgü tanığı ifadelerine de başvurularak doğrudan izleyiciye sunduğu görülmüştür. Bununla birlikte stratejist, gazeteci, milletvekili unvanı ya da titrine sahip konuklarla telefon bağlantısı yoluyla ya da programa stüdyo ortamında katılmaları sağlanarak terör olayının farklı boyutlarının değerlendirildiği görülmüştür.

Hizmet sağlayıcı kuruluşun terör olayına ilişkin bir sunum biçimi olarak kullandığı yöntemlerden birisinin de olaya ilişkin görüntülerin sık tekrarlarla izleyiciye sunulması olduğu tespit edilmiştir. Terör saldırısıyla ilgili olay yerinden haber vermek üzere yapılan canlı bağlantılarda muhabirin sözlü olarak olay hakkında bilgi verirken yaklaşık dört dakika boyunca patlama anının art arda ekrana getirildiği, bu görüntüler aracılığıyla haberin görselleştirildiği görülmüştür (Klip 2). Bununla birlikte, olayın sunumu boyunca alandan patlama sonrası görüntüler izleyiciye sunulmuştur. Patlama sonrasını gösteren haber görsellerinde, üzeri bayrak veya flamalarla kapatılmış insan cesetleri yapılan yakın çekimler nedeniyle insan psikolojisini olumsuz olarak etkileyebilecek şekilde izleyiciye sunulmuş, söz konusu sunumda herhangi bir maskeleme, yada görüntü buzlama tekniğinin kullanılmadığı tespit edilmiştir (Klip 4). Benzer şekilde, patlamanın hemen önünde gerçekleştiği Ankara Tren Garının patlamadan sonraki deforme olmuş hali muhabirin anlatımıyla izleyicilere iletilmiştir (Klip 3). Kısaca, terör saldırısına ilişkin aktarımının hizmet sağlayıcı tarafından terörün tüm boyutları ve sonuçlarını kapsar nitelikte yapıldığı görülmüştür.

Terör olaylarının sivil insanlar üzerinde uzun ve kısa dönemli onarılması güç etkilerinin olduğu bilimsel bir gerçektir. MacDonald (2015), konu ile ilgili bir yazısında terörist saldırılara şahit olmanın kısa dönemde kızgınlık, suçluluk duygusu, utanç, anksiyete ve hatta depresyon gibi etkiler yarattığını belirtmiş, uzun dönemde ise bu tür deneyimlerin hafızada kilitli tutularak benzer olaylarla karşılaşılması durumunda söz konusu duyguların aktive hale geldiğini ileri sürmüştür. Günümüzde hemen her kesimin erişme imkanı bulunan bir kitle iletişim aracı olan televizyon vasıtasıyla her yaş ve kesimden insanın sunulan medya hizmetinden etkilendiği bilim çevrelerince kabul gören bir durumdur. Terör saldırılarının korkutucu ve yıldırıcı özellikleri göz önüne alınmaksızın yapılan sunumlar, terörün özde amaçladığı gibi toplumda hızla korku ve infial halinin yayılmasına neden olmaktadır.

Fransa'daki Charlie Hebdo saldırısı sonrası İngiliz gazetesi The Guardian'da terör saldırıları ve medya ilişkisi üzerine bir yazı kaleme alan gazeteci-analist Doward (2015), terörist saldırıların medyadaki kapsadığı yayın alanının büyüklüğünün daha sonraki saldırılara sebebiyet verdiğini dile getirmiş, medya ile terör saldırıları fasılası arasındaki bağıntıyı EAFIT Üniversitesi Ekonomi ve Finans Bölümü öğretim üyesi Prof. Micheal Jatter'ın 'Terrorism and the Media' adlı çalışmasına* referans vererek açıklamıştır. Jatter çalışmasında 1970 ile 2012 yılları arasında Amerika Birleşik Devletleri'nin prestijli yayın kuruluşu New York Times'ta yer alan terörist saldırı haberlerini ele almıştır. Araştırmanın bulgularına göre terörist saldırıların medyada kapladığı alanla bir birini takip eden terör saldırıları arasında geçen zaman dilimi arasında pozitif yönlü bir korelasyon bulunmaktadır. Diğer bir deyişle, bir terör saldırısının medyada büyük yankı bulması bu saldırıyı takip eden bir sonraki saldırıyı düzenleyenlere cesaret vermekte ve arada geçen zaman dilimini kısaltmaktadır. Bu gerekçeyle terör eylemcileri medyada yer bulmak istemektedirler; eğer herhangi bir suretle kısıt getirilmiş medya kuruluşlarında yer alamıyorlarsa youtube.com gibi görece daha az denetime tabi tutulan internet tabanlı interaktif mecralarda eylem görüntülerini yayınlamaktadırlar. Bu nedenle, terörün korkutucu, panik yaratan, bireysel güvenliği sorgulatan etkisinin yazılı, görsel ya da sosyal medya yoluyla yayılması terör saldırılarının en belirgin ve öne çıkan amaçlarından birisidir.

Sonuç olarak, TGRT Haber logosuyla yayın yapan medya hizmet sağlayıcı kuruluşun, 10 Ekim 2015 tarihinde Ankara Tren Garı önünde gerçekleştirilen terör saldırısına ilişkin yayınında yer alan sözlü ve görsel öğelerin terörün amaçlarına hizmet edecek bir biçimde izleyiciye sunulmuş olması gerekçesiyle, 6112 sayılı Kanun'un 8. maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde yer alan "...Terör örgütlerinin korkutucu ve yıldırıcı özelliklerini yansıtıcı nitelikte olamaz. Terör eylemini, faillerini ve mağdurlarını terörün amaçlarına hizmet eder şekilde sunamaz." ilkesini, aynı kanunun 8. maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinde yer alan "İnsan onuruna...saygılı olma ilkesine aykırı olamaz" ilkesini ve yine aynı kanunun 8. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan "Radyo ve televizyon yayın hizmetlerinde, çocuk ve gençlerin fiziksel, zihinsel veya ahlakî gelişimine zarar verebilecek türde içerik taşıyan programlar bunların izleyebileceği zaman dilimlerinde ve koruyucu sembol kullanılmadan yayınlanamaz" şeklindeki hükmü ihlal ettiği kanaatine varılmıştır.”

Şeklindeki değerlendirmelere yer verilmiş olduğu,

Anılan yayında; 6112 sayılı Yasa'nın 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (ç) ve (d) bentleri ile Kanunun 8 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmünün ihlal edildiğinin Daire Başkanlığınca belirtildiği

Konu hakkında karar alınmasını teminen yazının Üst Kurula havale edildiği, anlaşılmaktadır.

Gerekçe :Konunun; İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nınyazısı, eki belgeler ve ilgili mevzuat kapsamında Üst Kurulumuzca değerlendirilmesi neticesinde;

TGRT Haber logosuyla yayın yapmakta olan medya hizmet sağlayıcı kuruluşun 10.10.2015 tarihli yayını incelenmiştir. Bu inceleme esnasında 10.10.2015 tarihinde Ankara Tren Garı önünde gerçekleştirilen terör saldırısının son dakika gelişmesi olarak izleyicilere aktarıldığı görülmüştür

Terör saldırısıyla ilgili olay yerinden haber vermek üzere yapılan canlı bağlantılarda muhabirin sözlü olarak olay hakkında bilgi verirken yaklaşık dört dakika boyunca patlama anının art arda ekrana getirildiği, bu görüntüler aracılığıyla haberin görselleştirildiği görülmüştür. Olayın sunumu boyunca alandan patlama sonrası görüntüler izleyiciye sunulmuştur. Patlama sonrasını gösteren haber görsellerinde, üzeri bayrak veya flamalarla kapatılmış insan cesetleri yapılan yakın çekimler nedeniyle insan psikolojisini olumsuz olarak etkileyebilecek şekilde izleyiciye sunulmuş, söz konusu sunumda herhangi bir maskeleme, yada görüntü buzlama tekniğinin kullanılmadığı tespit edilmiştir.

Yayıncı kuruluşun terör saldırısının mağduru konumundaki vatandaşlarımızın cansız bedenleri ile yaralanmış vatandaşlarımızın acı çekme görüntülerini ekrana getirmek suretiyle insan onuruna aykırı bir yayın gerçekleştirdiği sabit görülmüştür. Bu suretle 6112 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinde yer alan; "İnsan onuruna … saygılı olma ilkesine aykırı olamaz, ..."hükmünün ihlal edildiği değerlendirilmiştir.

6112 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinin ilk defa ihlali nedeniyle; Kanunun 32 nci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca uyarılması gerektiği kanaatine varılmıştır.

Karar : Yapılan görüşmeler sonucunda, ayrıntıları ve gerekçeleri yukarıda izah olunduğu üzere, TGRT HABER logosuyla yayın yapan TGRT HABER TELEVİZYON A.Ş. unvanlı kuruluş hakkında; 6112 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendindeki; "İnsan onuruna … saygılı olma ilkesine aykırı olamaz, ..."hükmünün ihlali nedeniyle, aynı Kanunun 32 nci maddesinin ikinci fıkrasına göre “UYARI” YAPTIRIMININ UYGULANMASINA,6112 sayılı kanunun 32 inci maddesinin dokuzuncu fıkrası uyarınca tebliğden itibaren en geç onbeş gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava açılabileceğinin, aynı yayın ilkesinin tekraren ihlali halinde, Kanunun 32 nci maddesinin İkinci fıkrasında yer alan; “Uyarının ilgili kuruluşa tebliğinden sonra ihlalin tekrarı halinde medya hizmet sağlayıcıya ihlalin ağırlığı ve yayının ortamı ve alanı göz önünde bulundurularak, ihlalin tespit edildiği aydan bir önceki aydaki brüt ticari iletişim gelirinin yüzde birinden üçüne kadar idari para cezası verilir.” hükmü uyarınca idari para cezası yaptırımı uygulanacağının, yapılacak tebligatta bildirilmesine, Üst Kurul Üyesi Ersin ÖNGEL’in karşı oyuyla, oyçokluğuyla karar verildi.