İnceleme ve Değerlendirme : İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nın 16.10.2015 tarihli ve 1587 sayılı yazısı ve eklerinin incelenmesi sonucunda;
Bahse konu yayına ilişkin Uzman Raporunda;
“Pamukkale TV logolu yayıncı kuruluşta 10.10.2015 Tarihinde Saat 19:00 da yayınlanan Ana Haber Bülteni içerisinde Ankara'da Tren Garı önünde gerçekleştirilmiş olan terör saldırısına ilişkin 00:02:16 dakikalık bir haber yayınlanmıştır. (Klip 1)
Rapora konu olan bu haber, halay çeken insanların arkasında bombanın patlama anının gösterilmesi ile başlamaktadır. Sunucunun" Ankara Tren garı meydanındaki alan kan gölüne döndü ve güvenlik önlemleri de arttırıldı.. " şeklindeki ifade ile haber başlatılmış ve Patlama anına ait görüntülerin ardından ekrana üzerleri dövizler ve pankartlar ile örtülmüş ölü bedenler Siyah- beyaz hale getirilerek gösterilmiştir.. Bunu takip eden görüntülerde ise yaralı insanlara ve bunlara müdahale etmeye çalışan kişilere (yaralıları taşıma görüntülerine) yer verilmiştir. Peşinden yine yerde yatan cesetler tekrar flulaştırılarak ve siyah -beyaz halde gösterilmiştir. Yayınlanan bu görüntüler esnasında kısmen de olsa görüntünün etkisini azaltmaya yönelik buzlama, mozaikleme, renk tonlarında oynama gibi teknik imkanlardan da faydalanıldığı görülmüştür.
Terör belirli siyasal, ekonomik ya da dinsel amaçlara ulaşmak maksadıyla yapılan baskı, yıldırma ve şiddet içeren yolun kullanımıdır. Bu amaca hizmet eden ana unsurlardan birisi de gerçekleştirilen kanlı eylemler ve bu eylemlerin gündeme gelmesini sağlamaktır. İşte tam bu noktada medya hizmet sağlayıcılar devreye girmektedir. Gerçekleştirilen kanlı eylemler medya aracılığıyla halka iletilmekte ve bu sayede terör eylemlerinin hem kanıksanması hem de korkutucu ve yıldırıcı bir etki yaratmasına neden olması beklenmektedir. Her ne kadar bu tarz şiddet içeren eylemler haber alma ve ifade özgürlüğü kapsamına girse de burada esas olan teröre konu olan eylemin veriliş biçimidir. Rapora konu olan yayınlar esnasında yayıncı kuruluş bomba patlama anı açık ve net biçimde vermiş , cansız ve yaralı insan bedenleri, kalp mesajı yapma anı ve panik halindeki insanlar gibi çeşitli görüntüleri ise renk tonlamasıyla ekrana taşımıştır. Böylece yayıncı kuruluşun kamusal yayıncılık sorumluluğu içerisinde hareket etmediği düşünülmekte olup, Pamukkale Tv. logolu medya hizmet sağlayıcının gerçekleştirmiş olduğu bu yayın aracılığıyla yayını takip edenler üzerinde korku, yıldırma, sindirme ve panikleme gibi toplumda infial yaratacak etkilere neden olabileceği kanaatine varılmıştır.
Sonuç olarak, ilgideki yayın yasağının ilanından sonra yayınlanıp bu yayın yasağını ihlal eden, terör saldırısı anına ve yukarıda detaylı olarak bahsedilen bu saldırı sonrasındaki kaos ortamına ait olan görüntülerin verilmesinden ötürü Pamukkale Tv. yayın kuruluşunun söz konusu yayınları nedeni ile;
1-) 6112 sayılı kanunun 7'inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan "Savaşlar, terör amaçlı saldırılar, doğal afetler ve benzeri olağanüstü durumların ortaya çıkardığı kriz zamanlarında da ifade ve haber alma özgürlüğü esas olup, yayın hizmetleri önceden denetlenemez ve yargı kararları saklı kalmak kaydıyla durdurulamaz. Ancak, millî güvenliğin açıkça gerekli kıldığı hâllerde yahut kamu düzeninin ciddî şekilde bozulmasının kuvvetle muhtemel olduğu durumlarda, Başbakan veya görevlendireceği bakan geçici yayın yasağı getirebilir." hükmünü,
8'inci maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinde yer alan "İnsan onuruna ve özel hayatın gizliliğine saygılı olma ilkesine aykırı olamaz..." hükmünü ve (d) bendinde yer alan "Terörü övemez ve teşvik edemez, terör örgütlerini güçlü veya haklı gösteremez, terör örgütlerinin korkutucu ve yıldırıcı özelliklerini yansıtıcı nitelikte olamaz. Terör eylemini, faillerini ve mağdurlarını terörün amaçlarına hizmet eder şekilde sunamaz." hükümlerini ve
2-) Yine aynı kanunun 8'inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan "Radyo ve televizyon yayın hizmetlerinde, çocuk ve gençlerin fiziksel, zihinsel veya ahlakî gelişimine zarar verebilecek türde içerik taşıyan programlar bunların izleyebileceği zaman dilimlerinde ve koruyucu sembol kullanılmadan yayınlanamaz." hükmünü de ihlal ettiği değerlendirilmiştir.”
Şeklindeki değerlendirmelere yer verilmiş olduğu,
Yayın Kuruluşu'nun söz konusu yayını ile 6112 sayılı Kanun'un 8. maddesinin birinci fıkrasının (ç) ve (d) bentleri ile 8. Maddesinin ikinci fıkrasını ihlal ettiği kanaatinin Daire Başkanlığınca belirtildiği,
Konu hakkında karar alınmasını teminen yazının Üst Kurula havale edildiği, anlaşılmaktadır.
Gerekçe : Konunun; İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nınyazısı, eki belgeler ve ilgili mevzuat kapsamında Üst Kurulumuzca değerlendirilmesi neticesinde;
Bilindiği üzere; insan onuru kavramı, bir yandan insanın kendisine duyduğu öz saygıyı, izzet-i nefsi ifade ederken; diğer yandan da, bir insana başkalarının gösterdiği saygının dayandığı kişisel değeri, gururu ve şerefi vurgulamaktadır. Her iki tanım da “onuru”, insana duyulan saygının kaynağı olarak işaret etmektedir. İnsan onuru kavramı hukuk düzeni tarafından da kendisine önem atfedilmiş bir kavramdır. İnsanın doğuştan sahip olduğu dokunulmaz, devredilmez ve vazgeçilmez hak ve özgürlüklerden olan insan onuru, yasal metinlerde de bu şekli ile düzenlenmiş ve güvence altına alınmıştır.
Söz konusu yayına ait deşifre kayıtlarının ve video görüntülerinin incelenmesi sonucunda; yayınlanan olay anına ilişkin görüntüler esnasında, her ne kadar kısmen de olsa görüntünün etkisini azaltmaya yönelik buzlama, mozaikleme, renk tonlarında oynama gibi teknik imkanlardan da faydalanılmış olsa da, yayıncılık sorumluluğu kapsamında söz konu yayınlar esnasında gerekli hassasiyetin gösterilmediği, yayınların bir bölümünde yerde yatan yaralı ve ölü görüntülerinin açık şekilde ekrana getirildiği ve söz konusu buzlama, mozaikleme vb. uygulamaların yayınların izleyici üzerindeki olumsuz etkisinin engellemekte yetersiz kaldığı görülmüştür. Yayıncı kuruluş tarafından, olay anına ilişkin görüntülerin bu şekilde ekrana getirilmesinin insan onurunu zedeleyeceği düşünülmektedir.
Bu nedenle ihlale konu yayında, 6112 sayılı Kanun'un 8. maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi ve ikinci fıkrasının ihlalinden ziyade, (ç) bendinde yer alan "İnsan onuruna (...) saygılı olma ilkesine aykırı olamaz,(...)" hükmünün ihlalinin ön plana çıktığı kanaatine varılmıştır.
Karar : Yapılan görüşmeler sonucunda, ayrıntıları ve gerekçeleri yukarıda izah olunduğu üzere;
PAMUKKALE logosuyla yayın yapan DENİZLİ GÖRSEL İLETİŞİM UYDU TV RADYO YAY. HİZ. A.Ş. unvanlı kuruluş hakkında; 6112 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinde yer alan; “İnsan onuruna…saygılı olma ilkesine aykırı olamaz,...” hükmünün ihlali nedeniyle, aynı Kanunun 32 nci maddesinin ikinci fıkrasına göre “UYARI” YAPTIRIMININ UYGULANMASINA,6112 sayılı Kanunun 32 inci maddesinin dokuzuncu fıkrası uyarınca tebliğden itibaren en geç onbeş gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava açılabileceğinin, aynı yayın ilkesinin tekraren ihlali halinde, Kanunun 32 nci maddesinin İkinci fıkrasında yer alan; “Uyarının ilgili kuruluşa tebliğinden sonra ihlalin tekrarı halinde medya hizmet sağlayıcıya ihlalin ağırlığı ve yayının ortamı ve alanı göz önünde bulundurularak, ihlalin tespit edildiği aydan bir önceki aydaki brüt ticari iletişim gelirinin yüzde birinden üçüne kadar idari para cezası verilir.” hükmü uyarınca idari para cezası yaptırımı uygulanacağının, yapılacak tebligatta bildirilmesine,
Üst Kurul Üyesi Ersin ÖNGEL’in karşı oyuyla, oy çokluğu ile karar verildi.
Toplantıya Ait Şerhler
Üst Kurulun 04.11.2015 gün ve 47 sayılı toplantıda aldığı 102 no.lu karara karşı oy yazısı.
Ersin ÖNGEL Şerhidir.