“Ana Haber” Adlı Haber Bülteni

İnceleme ve Değerlendirme : İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nın 21.10.2015 tarihli ve 1670 sayılı yazısı ve eklerinin incelenmesi sonucunda;

Bahse konu yayına ilişkin Uzman Raporunda;

“İLGİ : T.C. BAŞBAKANLIK Güvenlik İşleri Genel Müdürlüğü'nün Başbakan Yardımcısı Yalçın AKDOĞAN imzasıyla gönderilen 10.10.2015 tarih ve 02255 sayılı Yayın Yasağı kararı.

Başbakanlık Güvenlik İşleri Genel Müdürlüğü 6112 sayılı Kanun'un 7/1 maddesinde, "Savaşlar, terör amaçlı saldırılar, doğal afetler ve benzeri olağanüstü durumların ortaya çıkardığı kriz zamanlarında da ifade ve haber alma özgürlüğü esas olup, yayın hizmetleri önceden denetlenemez ve yargı kararları saklı kalmak kaydıyla durdurulamaz. Ancak, millî güvenliğin açıkça gerekli kıldığı hâllerde yahut kamu düzeninin ciddî şekilde bozulmasının kuvvetle muhtemel olduğu durumlarda, Başbakan veya görevlendireceği bakan geçici yayın yasağı getirebilir" maddesi gereği 10.10.2015 tarihinde Ankara Garı'nda vatandaşlara yönelik gerçekleştirilen terörist saldırıya geçici yayın yasağı getirilmiştir Bu yasak RTÜK internet sitesinde saat 16:00'da tüm yayıncı kuruluşlara duyurulmuştur.

Star TV adlı medya hizmet sağlayıcının yayınları hem yayın yasağı kapsamında, hem de 6112 sayılı Yasa kapsamında değerlendirildiğinde; 10.10.2015 tarihinde, saat 18:59:19'da yayınladığı Ana Haber Bülteninde, sabah saatlerinde Ankara Garı'nda meydana gelen patlamaya ilişkin "Ankara'da başkentte, izinli bir gösteride peş peşe patlatılan iki bombanın sonucu 86 kişi hayatını kaybetti, 186 kişide yaralandı. Üstelik yaralananlardan 20 kişinin de durumu ağır. Olayın ayrıntılarına yasalar elverdiği ölçüde akrana taşıyacağız. Çünkü akşam saatlerinde Başbakanlık, 'Milli Güvenliğin açıkça gerekli kıldığı hallerde veya kamu düzeninin ciddi şekilde bozulmasının muhtemel olduğu durumlarda geçici yayın yasağı getirebilir.' yazılı maddeyi işleterek olayla ilgili yayın yasağı kararı aldı. Aslında sabah saatlerinde yani patlamanın olduğu 10:04'den sonra ilk anda 20 kişinin hayatını kaybettiği belirlendi. Ancak, yaralılar o kadar fazlaydı ki bu sayının artmasından endişe ediliyordu. Çünkü, Ankara Garı'nın önünde Emek, Barış ve Demokrasi yürüyüşü için binlerce kişi toplanmıştı. İlk patlama geldiğinde halay çekiliyordu. Herkes bir tarafa kaçışmaya başladıktan sonrada ikinci bomba patladı." haber başlığında, haber bülteninin tamamına yakının da konuya ilişkin sunulan haber, olay yeri görüntüleri, olay anında orada bulunanlarla yapılan röpörtaj, hastahane önünde yaşananlar, yaralıların taşınması ve siyasi liderler ile hükümet yetkililerinin açıklamaları ile ekrana taşımıştır. (6.Klip Programın tamamı)

Söz konusu Bültende, Ankara Garı'nda meydana gelen patlamaya ilişkin olay yerinden ilk görüntüler ekrana taşınırken; bir yaralının başında orada bulunan bir bayanın "Nefes alıyor, nefes alıyor" çığlıkları, etrafta panik içinde koşuşan insanlar, olay yerinde ambulans ve pankartlar üzerinde taşınan yaralılar ve yakınlarını arayan vatandaşların endişe ve kaygılarına ilişkin görüntülerin dikkat çektiği ve haberin sunumuna bu görüntülerle başlayıp sunuma ilişkin aşağıda yer alan tanımlamalarla devam edildiği izlenmiştir. Şöyle ki;

Saat 19:00:57-19:03:47 (1. Klip)

Dış Ses: Hain terör bu kez Ankara'yı hedef aldı. Tam da terörün lanetleneceği barış mitingi öncesi. 14 bin kişinin bulunduğu tarihi Ankara Garı'nın önünde. 10 sn arayla iki patlama meydana geldi. Ortalık kan gölüne döndü. 86 kişi hayatını kaybetti, 186 kişi yaralandı.....olay yerinden görüntüler.

Alt Yazı: 86 Ölü 186 Yaralı.

Dış Ses: .....Patlamalar öylesine şiddetliydi ki çevrede bulunanlar etrafa savruldu. (Saat 19:02:18)

Görgü Tanığı: İki üç metre havaya uçurdu. Bir gördüm kendimi, havada gördüm.....

Bu arada üzeri pankartlarla örtülmüş bir yığın insan cesedi. (Bu görüntünün cesetler olduğu haberin ilerleyen saatlerinde yapılan açıklamalardan anlaşılmıştır. Cesetlere ilişkin herhangi bir görüntü yayınlanmamıştır. Mobese kamerasının olay esnasında çektiği görüntüler. Etrafa kaçışan vatandaşlar.)

..........

Saat 19:05:06-19:07:12 (2. Klip)

Spiker: Bu korkunç tabloya yol açan ne? Önceden yerleştirilmiş bombalar mı, yoksa mitinge katılanlar arasına sızmış iki canlı bomba mı? Bu sorunun yanıtı çok önemli........hangi şekilde olursa olsun korkutmak için değil faciaya yol açmak için yapıldığı belli. Çünkü iki bombadan da çevreye metal bilyeler saçılmış durumda....

İçişleri Bakanı: Bir takım gelişmeler ve bilgiler bizde olmasına rağmen sizlere verebilecek durumda değilim.

Dış Ses: Ellerindeki bilgileri paylaşmadı İçişleri Bakanı ama soruşturma da iki ihtimal üzerinden hareket ediyor.

İçişleri Bakanı: Netleştiği taktirde gerek ben, gerek diğer ilgililer bu sorulara rahatlıkla cevap verebilir.

.........

Dış Ses: ......Savcılık canlı bomba ihtimalini yüksek buluyor. Kesin olmamakla birlikte iki canlı bomba olduğu değerlendirilmesi de yapılıyor.....

Musa Çam: (CHP Milletvekili. Olay yerinde ve elindeki bomba içine yerleştirilmiş bilyeyi göstererek) Cumhuriyet Savcılığı'ndan ve Emniyet'ten sordum. Onların tespitleri iki canlı bomba olması ile ilgili........Şu gördüğünüz bilye benim önüme düştü. O zaman anladım ki bunun bir ses bombası değil, canlı bomba veyahut da tam teşekküllü bir patlayıcı ile patlatıldığını. Bu canlı bombaların takip edilmemiş olması ve bilgi ve istihbaratın olmamış olması, bizim için önemli ve büyük acı veren taraftır.

Dış Ses: Bu eleştirilere İçişleri Bakanı 'istihbarat zaafı yok' dedi.

........

Saat 19:11:10 - 19:12:06 ( 3. Klip)

Alt Yazı: Dehşeti Yaşadılar

Dış Ses: Ölümle yaşam arasında adımlar kalmıştı. Onlar ölümün kıyısından döndüler.

Görgü Tanığı: İki ayrı yerde patlama oldu. Bedenler uçuştu. sonrasında da polis gazla müdahale etti Ambulanslar yarım saat sonra geldi. Kan kaybından ölen çok oldu. Kanamaları durdurmaya çalıştık. Silahla ateş ettiler yolu açamadık. (Ağlayarak) Panikten ambulanslar çok geç geldi.,

......

Görgü Tanığı: Kesinlikle 100 yaralı değil. Belki 400 yaralı var Kesinlikle hiç kimse gerçeği söylemiyor. Biz buraya bir şey yapmaya gelmedik. Barış için geldik Öldürüldük.

(Saat 19:13:48'de yaralıların sedye, sedye yetmediği için pankartların üzerinde ambulanslara taşınması ve o esnada yaşanan panik, ambulans sesleri ve hastahane önünden muhabir ile bağlantı kurularak yaralıların durumu ve yaralı yakınlarının bekleyişlerine ilişkin görüntüler,)

Saat 19:16:30-19:16:32 (4. Klip)

Görgü Tanığı: İnsanların parçaları üzerimize geldi. Bunları herkes görsün. Bütün siyasi partilerin bunu düşünmesi lazım.....

Saat 19:28:52-19:29:40 (5. Klip)

Dış Ses: Demirtaş'ın söylemi çok sertti. Ankara'daki patlamadan iktidarı sorumlu tuttu.

Selahattin Demirtaş: (HADEP Eş Başkanı) Biat etmeyenlere, bunlara kulluk etmeyenlere yaşama sansı yok denilmek isteniyor. Ankara'daki barbarlık, vahşetin başka hiç bir tanımı yoktur......

Dış Ses: Polisin olay yerindeki tavrını da eleştirdi Demirtaş.

Selahattin Demirtaş: "Polis gaz atıyor. Yani parçalanmış bedenlerin, yaralıların ortasına gaz atıyor. Polis araçları ambulansların girişini engelliyor. Adeta ölü sayısı artsın diye elinden geleni yapan bir devlet var orda."

şeklinde, Selahattin Demirtaş'ın açıklamaları ekrana getirilirken olay yeri görüntüleri ve yaralıların ilk taşınma anına ilişkin bazı görüntüler tekrar ekrana taşınmıştır.

Saat 19:30:56-19:38:11 arası CHP Genel Başkanı Kılıçdaroğlu'nun hükümet üyelerine, "Ne istiyorsanız yapmaya hazırız bitirin." şeklindeki çağrısı, bütün programlarını iptal ettiğine ve hükümeti ulusal yas ilan etmeye davet ettiğine ilişkin açıklamaları,

MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin yazılı açıklaması ile Başbakan Davutoğlu'nun patlama nedeniyle 3 günlük ulusal yas ilan edildiğine, patlamanın iki canlı bomba tarafından gerçekleştirildiğine yönelik güçlü emarelerin oluştuğuna, olayın meydana gelmesinde güvenlik zaafiyetinin olup olmadığına yönelik gerekli soruşturmanın yapılması yönünde yetkililere talimat verdiğine ilişkin açıklamaların,

19:38:11'de Ankara'daki hain saldırı nedeniyle yurdun bir çok ilinde protesto yürüyüşlerinin yapıldığı, bu yürüyüşler esnasında göstericilerle polis güçlerinin karşı karşıya kaldığı, bazı yürüyüşlere polisin müdahale ettiğine yönelik görüntülerin,

19:40:50'de Ankara'da maskeli bir grubun Kızılay Meydanı'nda protesto etme bahanesiyle polisle çatışmaya girdiği, bir vatandaşı sivil polis sanıp dayak attıklarına ilişkin görüntülerin,

ekrana getirildiği görülmüştür.

19:42:12'de Spiker Nazlı Çelik, Başbakanlığın yayın yasağına ilişkin açıklamaları bir kez daha tekrarlamış, olay yerinde bulunan Star Haber Müdürü Fatma Çözen ve 19:46:51'de Numune Hastahanesi önünde bekleyen muhabir Çağdaş Özen'le bağlantı kurarak gerekli açıklamaları almıştır

Terör uzmanları ve Emniyet görevlilerinin terörle ilgili en önemli tespitlerinden birinin terör eylemlerinin bir propaganda yöntemi olduğu gerçeğidir Bu gerçekten hareket edildiğinde, demokratik yöntemlerle amacına ulaşamayanların kendi güçlerini kanıtlamak için kullandıkları bir reklam biçimidir de diyebiliriz. Kuşkusuz reklamlarını yapmak için de kullandıkları en etkili aracın yazılı basın ve medya olduğu bilinmektedir. Terör eylemini gerçekleştirenler yaptıkları eylemin defalarca, veya günlerce ekrana taşınmasını hedeflemektedirler. Terörizmin temel amacı, hedef unsuru zayıflatmak, çökertmek ve toplumun moralini bozarak kendine inananların moralini yükseltip hedefe yaklaştıkları intibaını vermektir. Bu intiba ile kendisine yönelik toplumdaki desteği artırmaktır. Tabi ki yaptıkları eylemin medyaya yansıma boyutu yurt dışında ülke karşıtı güçlere de aynı manada etki ettiği göz ardı edilmemelidir. Bu nedenle, terör eylemleri ile ilgili haberlerin ekrana taşınmasında, etik kurallar, terör kurbanları, onların yakınlarının hakları ve yayıncının sorumluluğu ile halkın haber alma özgürlüğü çizgisinin çok dikkatli ve özenli bir şekilde dengelenmesinin önemi asla dikkatten kaçırılmamalıdır. Bu amaçla 2009 yılında Hollanda Dışişleri Bakanlığı Matra Programı tarafından desteklenen RTÜK ve Televizyon Yayıncıları Derneği ile ortaklaşa hazırlanan Televizyon Habercileri İçin Rehber adlı kitapçık hazırlanmış, bu kitapçık özel durumlarda yapılacak yayınlarla ilgili bazı etik kurallar yayıncı kuruluşlarla ortaklaşa hazırlanarak onlarla paylaşılmıştır. Söz konusu kitapçık da "Doğal afet, savaş, terör ve kriz haberleri" alt başlığında onlara ışık tutacak bir kaç tavsiye kararlarından birisi de, "Doğal afet, büyük kaza, savaş, terör, şiddet ve çatışma haberlerinde izleyicilerde korku, endişe ve panik yaratacak ifadeler ve görüntüler kullanılmamalı ve teröre alet olma tuzağına düşülmemelidir" ilkesidir.

Bu nedenle Star TV adlı medya hizmet sağlayıcının; 10.10.2015 tarihinde, Ankara'da meydana gelen patlamaya ilişkin, Ana Haber Bültenine taşıdığı haberlerin veriliş şeklinde her ne kadar yakın çekim görüntüleri ve insan onurunu yaralayıcı unsurlar ekrana taşınmamış olsa da, terörün korkutucu, ürkütücü ve yıldırıcı özelliği ile terör ve teröristlerin amacına hizmet eder unsurları taşıdığı tespit edilmiştir.

Sonuç olarak;

6112 sayılı Kanun'un 7/1 maddesinde, "Savaşlar, terör amaçlı saldırılar, doğal afetler ve benzeri olağanüstü durumların ortaya çıkardığı kriz zamanlarında da ifade ve haber alma özgürlüğü esas olup, yayın hizmetleri önceden denetlenemez ve yargı kararları saklı kalmak kaydıyla durdurulamaz. Ancak, millî güvenliğin açıkça gerekli kıldığı hâllerde yahut kamu düzeninin ciddî şekilde bozulmasının kuvvetle muhtemel olduğu durumlarda, Başbakan veya görevlendireceği bakan geçici yayın yasağı getirebilir." şeklinde yer alan hükmünü dikkate almayan Star yayın kuruluşu bu yayını nedeniyle, 6112 sayılı Kanun'un 7. maddesinin 1.fıkrasını ve 8.maddesinin 1. fıkrasını (d) bendinde ifade edilen, "Terörü.... terör örgütlerinin korkutucu ve yıldırıcı özelliklerini yansıtıcı nitelikte olamaz. Terör eylemini, faillerini ve mağdurlarını terörün amaçlarına hizmet eder şekilde sunamaz." hükmüne aykırı davrandığı değerlendirilmiştir.”

Şeklinde değerlendirmelere yer verilmiş olduğu

Söz konusu yayın ile 6112 sayılı Kanunun "Olağanüstü dönemlerde yayınlar" başlıklı 7. maddesinin birinci fıkrası ile 8 inci maddesinin 1inci fıkrasının (d) bendinin ihlal edildiği kanaatinin Daire Başkanlığınca belirtildiği

Konu hakkında karar alınmasını teminen yazının Üst Kurula havale edildiği anlaşılmaktadır.

Gerekçe :Konunun; İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nınyazısı, eki belgeler ve ilgili mevzuat kapsamında Üst Kurulumuzca değerlendirilmesi neticesinde;

Söz konusu yayında; yayın yasağının kapsamı dışına çıkılmadığı ve haber niteliği çerçevesinde kalındığı anlaşılmakla 6112 Sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun'a aykırı bir husus olmadığı kanaatine varılmıştır.

Karar : Yapılan görüşmeler sonucunda, ayrıntıları ve gerekçeleri yukarıda izah olunduğu üzere; STAR TV logosuyla yayın yapan IŞIL TELEVİZYON YAYINCILIK A.Ş. hakkında, bahse konu yayını nedeniyle, 6112 sayılı Kanun kapsamında herhangi bir İDARİ YAPTIRIM UYGULANMASINA YER OLMADIĞINA oy birliği ile karar verildi.