İnceleme ve Değerlendirme : İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nın 17.09.2015 tarihli ve 1442 sayılı yazısına konuyayına ilişkin Uzman Raporunda;

Bahse konu yayına ilişkin Uzman Raporunda;

“CN CARTOON NETWORK logolu medya hizmet sağlayıcı kuruluş, 04.08.2015 tarihinde saat 08:03:38'de "Adventure Time" isimli çizgi filmin 'Krala Bağlılık' isimli bölümünü yayınlamıştır.

Çizgi film, sakallı bir karakter (Buz Kralı) uyurken,kafes gibi bir yere hapsedilmişolan prensesi iki çizgi film kahramanının kurtarma sahnesiyle başlamaktadır. Prenses kafesten çıkartılırken defalarca"Finn, Jake kuratarın beni"demektedir(08:04:25). Prenses ve onu kurtaranlar oradan çıkınca uyuyan karakter(Buz Kralı) uyanır:

Buz kralı: "Aah o neydi?Sevgilim iyi misin?Galiba bir ses duydum." der, sakalıyla uçarak kafesin yanına gelir ve kendisini terk ettiğini anladığınısöyler. Pencereden dışarı bağırarak:"Sen üzülürsün küçük hanım, Buz Kralının keyfi yerinde". Der(08:04:47).

Buz kralı prensesin hapisten kaçmasına anlam veremez ve telefonunu kontrol eder, aramadığını görünce sinirlenir, umutsuzluğa düşer. Banyoya gider ve sakallarını keser. Buz Kralı sakalını kesince;"Aah! Fena değil, şimdi de sağlık için biraz egzersiz..Hahaha o şapşal ayrılığı çoktan unuttum."der.(08:05:40)

Buz Kralı parkta spor yapar, bu esnada vücudunun da inceldiği görülmektedir(08:05:50). Yine o esnada parkta, kadın olduğu izlenimi verilen başka bir karakterle tanışır.

Prenses:Merhaba.

Buz Kralı:Oo güzel prensesim(Ellerini ovalayarak).

Prenses:Yaklaştığım için bağışlayın.(Gülerek)Sizi yalnız görünce.

Buz Kralı:Çok komik(gülerek),genelde bakışlarım uzaklaştırır. (Gülerler.) (08:06:15).

Buz Kralı prensesin kendisine yaklaşmasını yadırgadığını"Biri bunun için paramı verdi"diyerek ifade eder.

Prenses gülerek:"Kendinizden bahsedin."

Buz Kralı:Bahsedecek fazla bir şey yok. Ben Buz Kralıyım.

Prenses:Oo demek Tuz Kralı

Buz Kralı:Oo yo yo canım yanlış duymuşsun ben Tuz Kralı değilim, ben ee..(Prensesin gözlerinin parladığını farkeder)..ee gerçek bir Tuz kralıyım ve bekarım(Gülerler). (08:06:37)

Bu esnada onları uzaktan takip eden mor bir cisim (ileride onun da kadın olduğu anlaşılmaktadır) Buz Kralı ve Prensesin konuşmalarını duyar ve bu konuşmaları telefonla arkadaşına anlatır. Sonrasında bir çok kadın karakter birbirine bu durumu haber verir:"Kasabaya yeni bir kral gelmiş ve bekarmış."

08:07:17'de, filmin başında prensesi kurtaran Finn ve Jake isimli karakterler garip görünümlü (yapışık beşize benzeyen) bir kadınla karşılaşırlar. Kadın onlara"Yeni Tuz kralını gördünüz mü?"diye sorar ve"Bekarmış, bizim olacak çekilin yolumuzdan"diyerek bunları itip geçer.

Finn:"Hey yeni gelen kral iyiyse ona hizmet edebiliriz değil mi?"

Saat 08:07:45'te Buz kralı ve bir grup kadın ekranda görünür.Kadınlar bir kafes içindedirve Kral:"Hanımlaar, daha sonra tek tek görüşmeye vaktimiz olacak."diyerek kendisine iltifat eden kadınları sakinleştirir.

Kadın karakterlerden biri:Burası hapishaneye benziyor.

Kral: (Kadının yüzünü okşayarak)Hapiis..Lütfen saçmalama bu bekleme odası(08:07:54).

Bu esnada oraya Finn ve Jake gelir. Kral bu karakterlerin kendisini tanıdıklarını düşünür ve"Finn ve Jake beni yakalayamazsınız."der. Finn:"Sen tuz kralısın değil mi?...Sana hizmet etmek için istiyoruz...Evet şovalyen olabiliriz."Kral iyi bir fikir olduğunu söyler ve ikisini de şovalye ilan eder. Bu esnada kafesteki kadınlardan biri:"Tuz Kralı seni seviyorum"der.---

Diğer bir kadın:"Ben operayı çok severim ama sen sevmiyorsan boş ver."Ardından kadınların hepsi Krala iltifat eder. (08:08:32). Kral birden sinirlenir: "Lütfeen! Şovalyelerime bir şey söylemek istiyorum."der ve gülümser. Kral ve şovalyeler kafa kafaya verirler (Klip:Katalog_gelin mülakatı).

Kral:Tuz Kralı'nın şu andaki baş düşmanıaşk hayatınıdüzene sokamaması.

Finn:Şey o da ne demek?

Kral:Bak, çirkinler güzeller hepsi bir arada. Katalog gibi bir şey yapsanız?

Jake:Hahaha. Ama biz canavar döveriz.

Kral:Bengelin seçtikten sonracanavar dövmeye gidersiniz.

Finn:Bir tür idarecilik. Tamam deneriz.

Saat 08:09:03'te, Kral'ın şovalyelerigelin adaylarıyla mülakatyapmaktadır.

Finn:Davul sever misin?

Gelin adayı:Eee yoksa sevmem mi gerekiyordu?

Jake:Soruyla cevap veriyor. (Bunun üzerine aday bayılır düşer.)

İkinci adayın mülakatı aşağıdaki gibidir:

Finn:Büyü yapan erkekleri sever misin bakalım?

Aday2:Şu anda çok gerginim, hemen tuz kralıyla tanışsam?

Jake:Artık bekleme odasına dönebilirsin(bağırarak).

Aday2:Çuvalladım değil mi aah?(Ağlayarak gider.)

Şovalyeler kendi arasında konuşurlar.

Jake:Bence iyi iş yaptık.

Finn:Prensesi ağlatmamız hiç iyi olmadı. Şovalyeler böyle davranmaz dostum.

Jake:Finn, şovalyeler Krala sadıktır.

Finn:Hala emin değilim.(Bu arada Kral yukarıdan şovalyelere seslenir) (08:09:34):

"Hey şovalyeler, Prenses Kaplumbağa şu kapıdan çıkmak üzre,O'nu çok beğendiğimi söyledim ama aslında hiç beğenmiyorum. Lütfen O'nu gönderin."

Finn:Kral yeni bir ilişkiye hazır değil şu an.

Jake:Git burdaan(bağırır).

Kaplumbağa Prenses ağlayarak gider. Bunun üzerine Finn üzülür ve Kral ile konuşmaya gider. İçeri girdiklerinde Kral üç prensese kendisini döndürtmektedir. Üstelikprenseslerden biri Kralı sırtında taşımaktadır(Klip: Düzgün Vücutlu Prenses).

Finn:Tuz Kralı biraz konuşabilir miyiz lütfen?

Kral:Prensesler şovalyemle özel görüşmem gerekhadi dooğru kafesinizee.

Prensesler:Hoşçakal Tuz Kralıı.

Kral:Mesele nedir?

Finn:Prensese böyle davranılmaz. Artık bunu yapmak istemiyorum.

Kral(Sinirli bir şekilde):Sadakatle ilgili bir şüphe mi var?

Finn:A yo yo öyle değil. Yalnız Prenseslere nazik davranılmalı değil mi?

Kral:Sen benim nazik bir kral olmadığımı mı söylemeye çalışıyorsun?

Bu arada içeri bir prenses daha girer. Kral, Finn'den O'nu göndermesini ister.Finn kabul etmek istemez.

Kral:Çok gürültücü ve yumrulu, düzgün prensesleri beğeniyorum.(Bu sırada eliyle ideal diye kabul gören kadın vücudu şekli çizer)( 08:10:44).Düzgüün..

Prenses:Düzgün olabilirm. Finn beni yumrukla... istediği her şey olabilirim, değişebilirim.

Finn:Bir Prensesi yumruklayamam.

Kral:Ahh Finn hadi yumrukla düzgün halini göreyim. Huhuhuu...

Finn yapamadığı için prenses kendisini yumruklamaya başlar. Finn'in prensesi durdurmasına kral izin vermez:"Dur, dur, dur iki dakika şovalye. Ne yapabildiğini görelim. "

Prenses:Bu nasıl, iyi mi?(prenses yuvarlağa dönmüştür.)

Kral:Eh. Hayır hoşuma gitmedi.

Prenses:Hepsi senin suçun Finn(ağlayarak çıkar).

Finn bu işi daha fazla yapamayacağını belirtir. Kral sinirlenir ve bu sırada Kralın sakalı çıkmaya başlar. Bunun üzerine Kral Finn'e Buz Kralı'nın kendisinin traş makinesini çaldığını, onu gidip alması gerektiğini söyler (08:11:35). İki şovalye Buz Kralı'ndan traş makinesini almaya giderler. Onlar çıkınca Kral,"Traş makinem elime geçsin bundan sonrahanımlardan bir ordu kuracağımve dünyayı ele geçireceğim."der(08:12:20)

İki şovalye buz kralının evine giderler. Banyoda traş makinesini bulurlar. Her yerde kesilmiş sakal vardır. Şovalyeler Tuz Kralı'nın aslında Buz Kralı olduğunu anlarlar(08:12:49).

Bu arada Kral aynanın karşısında kendi kendine konuşmaktadır:"Ah onca prenses bu suratta ne buluyor? Umarım sürdürebilirim,tanışılacak çok prenses var.(Çıkan sakallarını yolarak).Kıllar... Şu anda sakal bırakamam. Aah...Evleneceğim kişiyi seçmedim."

Şovalyeler Tuz kralına seslenir ve traş makinesini getirdiklerini söylerler. Ayrıca yanlarında Kral'ın daha önce kestiği sakallarını da getirmişlerdir. Şovalyeler Tuz Kralı'nın aslında Buz Kralı olduğunu Prenseslere söylerler; fakat prensesler inanmazlar. Şovalyeler Kral'a doğru yürürken tüm prensesler bunu engellemek için şovalyelerin önüne geçer. Birbirlerine kalkan olan şovalyeler krala doğru yürürler. Kralı pencereden atıp ardından kendileri de atlarlar.Bu sırada Kralın sakallarını da yüzüne yapıştırırlar. Aşağı düştüklerinde prensesler O'na bakmaktadır.

Kral:Hanımlar hanımlar hehe tekrar traş olabilirim.Siz şişmanlayınca yine bırakırım.

Kadınlar kralı döverler bu esnada Finn"Sinekkaydı diye buna derim işte", der ve çizgi film sona erer.

Yukarıdaki deşifre ve diyaloglardan da görüleceği üzere erkek karakter, kadın karakterlere onları aşağılayıcı, onların onurlarını kırıcı şekilde kötü davranmaktadır. Kral kadınlardan oluşan bir katalog hazırlatarak onları nesneleştirerek onlara meta muamelesi yapmaktadır. Çizgi filmin başından itibaren kadınlar bir kafes içindedir ve Kral'ın kendilerini seçmeleri için mülakata bile girmeyi kabul ederek O'nun için yarışmaktadırlar. Bütün bunlara kadınlar itiraz etmemektedirler. Kadınlardan biri Kral'ı sırtında taşıyabilmekte; bir diğeri ise, sadece Kral istediği için kendisini yumruklayarak şeklini değiştirmeye çalışmaktadır. Kral"Hanımlardan bir ordu kuracağım ve Dünyayı ele geçireceğim"derken kadınlar üzerinden kendi iktidarını pekiştirmektedir. Kadınlar bir erkeğe,üstelik sadece Kral ve bekar olduğu için,kendilerini aşağılatmaktadır. Çizgi filmde bunun normal bir durum olduğu izlenimi verilmektedir. Zira filmin sonundakadınlar Kral'a, kendilerine kötü muamelede bulunduğu için değil; yalan söylediğini, sakallı olduğunu ve O'nun Tuz Kralı olmadığını anladıkları içintepki gösterebilmektedirler.

Bilindiği gibi medyada yer alan temsiller sundukları içeriklerle özellikle çocuklar ve gençler için rol model oluşturmaktadır. Rapora konu edilen çizgi filmin sonunda kadınların kendilerine yapılan hakaretlere değil; başka sebeplere tepki göstermesi çocuklara, bu türden hareketlerin normalleştirilerek kabul edilebilir olduğu mesajını aktarmaktadır. Çocuk ve gençlerin aldıkları bu türden mesajlar neticesinde, psiko-sosyal gelişimleri bağlamında, belirtilen olay ve yorumlara karşı duyarsızlaşarak bu doğrultuda düşünce ve davranış kalıpları geliştirebilecekleri değerlendirmektedir.

Televizyonun çocukların çok çeşitli zihinsel, ahlaki, ruhsal, kültürel ve sosyal davranışları üzerinde etkiler bıraktığı bilinmektedir. Dolayısıyla çizgi filmlerde aktarılan düşünce ve mesajların davranış biçimlerine dönüşeceği ön kabulünden hareketle çizgi filmlere ait içerek ve karakterlerin sunumunda hassasiyetle davranılmalı, yayıncı kuruluşların bu temeldeki toplumsal faydayı gözetmesi gerekliliği ortadadır. Bu nedenle doğru mesajların ve karakterlerin sunulması çok önemlidir. Hedef kitlesi çocuklar olan bu ve benzeri çizgi filmlerde kadınların nesneleştirilmesi, aşağılanması ve de onların onurlarını kırıcı davranışlarda bulunmalarına sebebiyet veren içeriklerin yer alması, bu durumun ise sıradan ve normal olarak gösterilmesi, toplumsal cinsiyet eşitliği açısından kabul edilemez olarak değerlendirilmektedir. Bununla beraber kadınlık, güzellik ve çirkinlik kriterleri bağlamında kadın bedeni ve de hakim ataerkil yapıyı destekler nitelikteki erkek sunumunun programın izleyicisi konumundaki çocuk ve gençler açısından, kategorize edici türden bir düşünce biçimini destekler yapıda olduğu düşünülmektedir.

Sonuç olarak, CN Cartoon Network logolu yayın kuruluşunun 6112 Sayılı Kanun'un 8inci maddesinin birinci fıkrasının ç bendinde yer alan"İnsan onuruna ve özel hayatın gizliliğine saygılı olma ilkesine aykırı olamaz, kişi ya da kuruluşları eleştiri sınırları ötesinde küçük düşürücü, aşağılayıcı veya iftira niteliğinde ifadeler içeremez."hükmü; veaynı Kanun'un 8inci maddesinin birinci fıkrasının s bendinde yer alan"Toplumsal cinsiyet eşitliğine ters düşen, kadınlara yönelik baskıları teşvik eden ve kadını istismar eden programlar içeremez."hükmüve son olarak Aynı Kanunun 8inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan"Radyo ve televizyon yayın hizmetlerinde, çocuk ve gençlerin fiziksel, zihinsel veya ahlakî gelişimine zarar verebilecek türde içerik taşıyan programlar bunların izleyebileceği zaman dilimlerinde ve koruyucu sembol kullanılmadan yayınlanamaz."şeklindeki hükümlerini ihlal ettiği değerlendirilmiştir.”

Şeklindeki değerlendirmelere yer vermiş olduğu,

Yayın Kuruluşunun 6112 sayılı Kanun'un 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (ç), (s) bendi ile ikinci fıkrası hükmünü ihlal ettiği kanaatinin Daire Başkanlığınca belirtildiği,

Konu hakkında karar alınmasını teminen yazının Üst Kurula havale edildiği, anlaşılmaktadır.

Gerekçe :Konunun; İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nınyazısı, eki belgeler ve ilgili mevzuat kapsamında Üst Kurulumuzca değerlendirilmesi neticesinde;

Söz konusu yayına ait deşifre kayıtlarının ve video görüntülerinin tetkiki sonucunda; yayında erkek karakterin, kadın karakterlere onları aşağılayıcı, onların onurlarını kırıcı şekilde kötü davrandığı, Kralın kadınlardan oluşan bir katalog hazırlatarak onları nesneleştirerek onlara meta muamelesi yaptığı, bu şekilde kadınlık, güzellik ve çirkinlik kriterleri bağlamında kadın bedeni ve de hakim ataerkil yapıyı destekler nitelikteki erkek sunumu ile 6112 Sayılı Kanun'un 8inci maddesinin birinci fıkrasının s bendinde yer alan"Toplumsal cinsiyet eşitliğine ters düşen, kadınlara yönelik baskıları teşvik eden ve kadını istismar eden programlar içeremez."Hükmünün ihlal edildiği sabit görülmüştür. Kanunun 32 nci maddesinin birinci fıkrası hükmü uyarınca, anılan Yayın Kuruluşu hakkında “İdari Para Cezası” yaptırımının uygulanması gerektiği, kanaatine varılmıştır.

Karar : Yapılan görüşmeler sonucunda, ayrıntıları ve gerekçeleri yukarıda izah olunduğu üzere; CN CARTOON NETWORK logosuyla yayın yapan EDA TELEVİZYON YAYINCILIK VE PRODÜKSİYON A.Ş. unvanlı kuruluş hakkında; 6112 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (s) bendindeki; "Toplumsal cinsiyet eşitliğine ters düşen, kadınlara yönelik baskıları teşvik eden ve kadını istismar eden programlar içeremez." hükmünün ihlali nedeniyle, aynı Kanunun 32 nci maddesinin birinci fıkrasına göre;

1- İhlalin tespit edildiği tarihi itibariyle kuruluşun Temmuz 2015 ayına ait ticari iletişim gelir beyanının 395.699,55 Türk Lirası olduğu değerlendirilerek, televizyon kuruluşları için idari para cezası 10.000 (onbin) ( 2015 yılı için yeniden değerleme oranına göre belirlenen 13.601 (onüçbinaltıyüzbir - ) Türk Lirasından az olamayacağından 13.601 TL. İDARİ PARA CEZASI UYGULANMASINA,

2- İdari para cezasının tebliğ tarihinden itibaren bir ay içerisinde Üst Kurulun T.C. Ziraat Bankası Ankara Kamu Girişimci Şubesi TR98 0001 0025 3300 9999 9951 93 no’lu hesabına “6112 sayılı Kanunun 32 nci maddesine göre ödenen para cezasıdır” şerhiyle ödenmesi gerektiği veya 6112 sayılı Kanunun 32 inci maddesinin dokuzuncu fıkrası uyarınca tebliğden itibaren en geç onbeş gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava açılabileceğinin, dava açma süresi içerisinde peşin ödeme yapılması halinde, 5326 sayılı Kanunun 17 nci maddesinin altıncı fıkrası uyarınca cezanın dörtte üçünün tahsil edileceğinin ve taksitlendirme talebinde bulunabileceğinin, peşin ödemenin kanun yoluna müracaat hakkını engellemeyeceğinin, en geç 1 aylık süre içerisinde ödenmeyen idari para cezasının, 21/7/1953 tarihli ve 6183 Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilmek üzere Maliye Bakanlığınca belirlenecek tahsil dairesine gönderileceğinin bildirilmesine,

Üst Kurul Üyeleri Esat ÇIPLAK, İsmet DEMİRDÖĞEN ve Süleyman DEMİRKAN’ın karşı oylarıyla, oy çokluğuyla karar verildi.