İnceleme ve Değerlendirme : İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nın 07.09.2015 tarihli ve 1378 sayılı yazısı ve eklerinin incelenmesi sonucunda;

Bahse konu yayına ilişkin Uzman Raporunda;

“Fox TV logolu medya hizmet sağlayıcı kuruluşta "İnadına Aşk" isimli dizi yayınlanmaktadır. Söz konu dizinin 27.08.2015 tarihinde yayınlanan 9. bölümü raporun konusunu oluşturmaktadır.

İnadına Aşk isimli dizinin ilgili bölümü "Defne" ve "Yalın" karakterlerinin öpüştükleri sahne ile başlamış olup aynı sahnenin 3 kez uzatılarak gösterildiği tespit edilmiştir. Medya hizmet sağlayıcı tarafından, yeni bölüm öncesi 8. bölüm yani bir önceki bölüm özetini yayınlanmış ve yaklaşık 5 sn. süren öpüşme sahnesi ile eski bölüm bitirilmiştir (Klip 1). Yeni bölüm (9. bölüm) dizi başlangıç jeneriğinden sonra öpüşme sahnesi ile başlamış (Klip 2) 30 sn. sürmüş ve reklam kuşağı ile kesilen dizi 21:14:40'da söz konusu aynı sahne ile tekrar başlamış, yaklaşık 40 sn.(Klip 3) öpüşme sahnesi gösterilmiştir.

Rapora konu olan sahne kameranın farklı açılarıyla, yakın çekim kullanılarak, senaryonun gereklilik sınırları aşılarak fazlasıyla uzun gösterilmiştir. Öpüşme sahnesinin mevcut gösteriminin senaryo gerekliliğinden öte, süre ve çekim tekniği nedeniyle cinsel nitelik taşıdığı, "masum" bir sahne olarak nitelenemeyeceği anlaşılmaktadır. Dolayısıyla yayıncı kuruluşun izlenilirlik uğruna sahnenin 3 kez tekrarlanarak abartıldığı izlenimi oluşmuştur.

RTÜK İletişim Merkezine gelen şikayetlerden izleyicilerin sahnenin uzunluğundan ve tekrarından şikayetçi oldukları, ailece izleyemedikleri, çocukların ekran karşısında oldukları bir saatte bahsolunan sahneden rahatsızlık duydukları anlaşılmaktadır. Söz konusu şikayetlerden bazılarının; "aşırı cinsel içerik", "çocuklar açısından uygun olmayan cinsel içerikli sahneler var", "aşırı cinsellik içeriyor, çocuklara kötü örnek oluyor", "sahne çok uzun süreli ve kamerada farklı çektiği için şehvetli bir sahne", "çok fazla (+18)'lik sahneler var", "çocuk yaş grubu izliyor, cinsel güdülerin erken yaşta tetiklendiğini düşünüyorum", "öpüşme sahnesi çıkınca çocuğuma izletemiyorum, çocuğumdan utanıyorum", "ahlaka aykırı şeyler var, +13 yaş sınırlaması gelmeli" vb. nitelikte, çok sayıda olduğu tespit edilmiştir

Söz konusu dizi için medya hizmet sağlayıcının koruyucu sembol sistemi olarak, (7+) yaş ve olumsuz örnek oluşturabilecek davranışlar sembollerini kullandığı görülmüştür (Klip 2). Tarafımızca akıllı işaretler sisteminde (www.rtukisaretler.gov.tr) yapılan kodlama sonucunun ise (13+) ve cinsellik şeklinde gerçekleştiği tespit edilmiştir (Ek 1). Ayrıca akıllı işaretler sisteminde ilgili bölüm için yayıncı kuruluşun kodlama yapmadığı, ekranda daha önceki bölümlerle aynı kodlamayı kullandığı görülmüştür. Dolayısıyla koruyucu sembol sisteminin yaş ve içerik sınıflandırmasının yanlış yapılarak, izleyicilerin doğru bilgilendirilmediği anlaşılmıştır. İlgili mevzuat gereği (13+) yaş sembolü 13 yaş ve üzeri için uygundur ve bu sembolü içeren bir programın saat 21:30'dan sonra yayınlanması gerekmektedir.

Ülkemizde dizilerin izlenme oranlarının hayli yüksek olduğu bilinmekte olup, RTÜK tarafından 2012 yılında yapılan Televizyon İzleme Eğilimleri Araştırması-3'e göre televizyon izlenme sıklığı ile ilgili verilerde % 76.7 ile yerli dizilerin ilk sırada yer aldığı görülmüştür. Dizileri sadece yetişkinler değil onlarla birlikte çocuk ve gençler de izlemektedir. Yaz döneminde başlayan dizinin yayın saati ve okulların tatil olduğu bir dönem olması itibariyle çocuk izleyicilerin de aileleriyle birlikte ya da yalnız olarak diziyi izleme ihtimallerinin hayli yüksek olduğu açıktır. Dolayısıyla çocukların ve yetişkinlerin aynı içeriğe maruz kaldıkları görülmektedir.

Televizyon günümüzde hala en etkin ve yaygın iletişim araçlarındandır. Çocuklar zihinsel, fiziksel ve ahlaki olarak gelişim aşamasında olduklarından izlediklerini anlamaları, yorumlamaları yetişkinlere göre farklılık göstermektedir. Televizyonda sunulan içeriği farklı anlamlandıran çocukların erken yaşta cinsel içeriğe maruz kalmaları cinsel dürtülerinin erkenden uyarılmasına ve gelişim aşamalarından biri olan cinsel gelişimin zarar görmesine yol açabilecektir. Türk Pedagoji Derneği de çocukların ekranda gördükleri aşk, cinsellik gibi kavramlardan olumsuz etkilendiğini ve dengelerinin bozulduğunu vurgulamaktadır (pedagojiderneği.com/2015/03/26/çocuk-ve-ekran, Erişim Tarihi: 03.09.2015). Çocukların erken yaşlarda cinsel içeriğe maruz kalmaları bu içerikteki görüntülere duyarsızlaşmalarına, ileriki yaşlarda pornografik içeriği meşrulaştırmalarına dolayısıyla gerek birey gerekse toplum ahlakında erozyona yol açabilecektir. Bu sebeple çocukların ekran karşısında oldukları saatlerde yayıncı kuruluşların daha sorumlu davranmaları, yayın içeriklerini öncelikle çocuk izleyicileri düşünerek hazırlamaları beklenmektedir ve gerekmektedir.

Sonuç olarak FOX logolu medya hizmet sağlayıcının söz konusu yayını nedeniyle;

a) 6112 sayılı Kanun'un 8/2'de yer alan "Radyo ve televizyon yayın hizmetlerinde, çocuk ve gençlerin fiziksel, zihinsel veya ahlakî gelişimine zarar verebilecek türde içerik taşıyan programlar bunların izleyebileceği zaman dilimlerinde ve koruyucu sembol kullanılmadan yayınlanamaz." ilkesini ve,

b) Yayın Hizmeti Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik'in 23. maddesine yer alan 13+ ve 18+ sembolleri program süresince ekranın bir köşesinde sabit ve sürekli olarak yayınlanır. ...13+ bir programın 21:30'dan sonra yayınlanabileceği ...anlamına gelir" düzenlemesini ve dolayısıyla 6112 sayılı Kanun'un 24/2'de hüküm altına alınan " Koruyucu sembol sistemi ile ilgili usul ve esaslar Üst Kurulca belirlenir." ilkesini ihlal ettiği değerlendirilmiştir.”

Şeklinde değerlendirmelere yer verildiği

FOX Yayın Kuruluşu’nun bu yayını nedeniyle Yayın Hizmeti Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik'in 'Koruyucu Sembol Sistemi' başlığı altında 23 üncü maddesinin beşinci fıkrasını, dolayısıyla 6112 sayılı Kanunun 24 üncü maddesinin ikinci fıkrası hükmünü ve 8 inci maddenin ikinci fıkrasını ihlal ettiği kanaatinin Daire Başkanlığınca belirtildiği,

Konu hakkında karar alınmasını teminen yazının Üst Kurula havale edildiği, anlaşılmaktadır.

Gerekçe : Konunun; İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nın yazısı, eki belgeler ve ilgili mevzuat kapsamında Üst Kurulumuzca değerlendirilmesi neticesinde;

Her ne kadar Daire Başkanlığınca 6112 sayılı Kanunun 24 üncü maddesinin ikinci fıkrasının yanı sıra, 8 inci maddesinin ikinci fıkrasının da ihlal edildiği kanaati belirtilmiş ise de, söz konusu yayına ait deşifre kayıtlarının ve video görüntülerinin tetkikinde; ihlale konu dizi filmin koruyucu sembol sisteminin yaş ve içerik sınıflandırmasının yanlış yapılarak, izleyicilerin doğru bilgilendirilmediği, mevzuat gereği (13+) yaş sembolü “13 yaş ve üzeri için uygundur” ve bu sembolü içeren bir programın saat 21:30'dan sonra yayınlanması gerektiği anlaşılmıştır.

Yayın Kuruluşu’nun bu yayını nedeniyle, Yayın Hizmeti Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik'in 'Koruyucu Sembol Sistemi' başlığı altında 23 üncü maddesinin beşinci fıkrasında ifade edilendüzenlemeleri ve dolayısıyla 6112 sayılı Kanunun 24 üncü maddesinin ikinci fıkrası hükmünü ihlal ettiği kanaatine varılmıştır.

Yayıncı kuruluşa 17.10.2012 tarihli yayını nedeniyle evvelce Üst Kurulun 28.11.2012 tarih ve 2012/65 sayılı toplantısında alınan 6 nolu kararıyla6112 Sayılı Kanunun 24 üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca uyarı yaptırımı uygulandığı Üst Kurul kayıtlarından anlaşılmıştır. Bu itibarla, 6112 sayılı Kanunun 24 üncü maddesinin ikinci fıkrasının tekraren ihlali nedeniyle, Kanunun 32 nci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca, anılan Yayın Kuruluşu hakkında “İdari Para Cezası” yaptırımının uygulanması gerektiği, kanaatine varılmıştır.

Karar : Yapılan görüşmeler sonucunda, ayrıntıları ve gerekçeleri yukarıda izah olunduğu üzere; FOX logosuyla yayın yapan HUZUR RADYO TELEVİZYON A.Ş. unvanlı kuruluşun; 6112 sayılı Kanunun 24 üncü maddesinin ikinci fıkrasındaki; “Koruyucu sembol sistemi ile ilgili usul ve esaslar Üst Kurulca belirlenir.” hükmünü tekraren ihlali nedeniyle, 32 nci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca;

1- İhlalin tespit edildiği tarihi itibariyle kuruluşun Temmuz 2015 ayına ait ticari iletişim gelir beyanının 15.056.532,46 Türk Lirası olduğu değerlendirilerek, yüzde bir oranı (%1) 150.565,00 TL. İDARİ PARA CEZASI UYGULANMASINA,

2- İdari para cezasının tebliğ tarihinden itibaren bir ay içerisinde Üst Kurulun T.C. Ziraat Bankası Ankara Kamu Girişimci Şubesi TR98 0001 0025 3300 9999 9951 93 no’lu hesabına “6112 sayılı Kanunun 32 nci maddesine göre ödenen para cezasıdır” şerhiyle ödenmesi gerektiği veya 6112 sayılı Kanunun 32 inci maddesinin dokuzuncu fıkrası uyarınca tebliğden itibaren en geç onbeş gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava açılabileceğinin, dava açma süresi içerisinde peşin ödeme yapılması halinde, 5326 sayılı Kanunun 17 nci maddesinin altıncı fıkrası uyarınca cezanın dörtte üçünün tahsil edileceğinin ve taksitlendirme talebinde bulunabileceğinin, peşin ödemenin kanun yoluna müracaat hakkını engellemeyeceğinin, en geç 1 aylık süre içerisinde ödenmeyen idari para cezasının, 21/7/1953 tarihli ve 6183 Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilmek üzere Maliye Bakanlığınca belirlenecek tahsil dairesine gönderileceğinin bildirilmesine,

Oy birliği ile karar verildi.