İnceleme ve Değerlendirme : İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nın 02.03.2016 tarihli ve 210 sayılı yazısı ve eklerinin incelenmesi sonucunda;

Bahse konu yayına ilişkin Uzman Raporunda;

“Kanal C logosuyla yayın yapmakta olan MİSKET MEDYA YAYINCILIK TANITIM HİZMETLERİ TİC. A.Ş.adlımedya hizmet sağlayıcı kuruluşta Dr. Ömer COŞKUN olarak bilinen kişinin bitkisel ürünlerinin tanıtımı ve pazarlaması yapılmaktadır.

Söz konusu medya hizmet sağlayıcı kuruluşta 26.01.2016 tarihinde, saat 13:39:15'de beyin rahatsızlıklarını gidermeye yardımcı olduğu iddia edilen “Beyin Destek Seti" isimli ürünün tanıtımı yapılmıştır (Klip:Beyin Destek Seti).

Tanıtım dış ses tarafından seslendirilen, " Unutkanlık, sinir, stres gibi problemlerin ortadan kalkmasında önemli bir bitkisel gıda takviyesi olan beyin destek setini sunuyoruz. Hibiskus, ginkgo biloba, omega 3 setimizin içinde bulunan önemli bitkilerden birkaçı." şeklindeki ifadeler ile başlamıştır. Dr. Ömer COŞKUN'un, "İnsanın en önemli organı beyni. İnsan aklında birçok şeyi tutamıyorsa büyük sıkıntı. Beyninizi besleyin sayın izleyiciler. Neyle mi? Karabaş otuyla, tırnak otuyla, ökse otuyla, oğul otuyla, omega 3 ile beyninizi besleyin." şeklindeki açıklamasından sonra 3 yıldır epilepsi hastası olduğunu söyleyen Alev Sunan isimli bir kullanıcı ile yapılan röportaj ekrana getirilmiştir.

Kullanıcı, epilepsi hastası olduğunu şiddetli unutkanlık, hafıza kaybı, bayılma, bilinç kaybı, şiddetli sinir stres patlamaları gibi rahatsızlıkları bulunduğunu, 3 senedir tıbbi tedavi görmesine rağmen durumunun kötüye gittiğini belirtmiş, TV'de Ömer Bey'i gördüğünü, hastaları dinlediğini 3 aydır Beyin Destek Seti'ni ve Nerve Seti'ni kullandığını, durumunun çok iyi olduğunu, bayılmalarının ve uyku probleminin kalmadığını, sinir patlamalarının geçtiğini, unutkanlığının düzeldiğini söylemiştir. Röportaj sırasında ekranda "Beyin Destek Seti ve Nerve kullandı. Bayılmaları, unutkanlığı ve sinir stresi geçti. Beyin rahatsızlıklarını gidermeye yardımcı bitkisel destek + 90 212 470 20 20. 99 TL KDV dahil ücretsiz kargo" yazısı yer almıştır.

Ürün tanıtımında beyin destek setinin Dr. Ömer COŞKUN tarafından formülize edildiği, beyin damarlarını ve hücrelerini yenilemeye, unutkanlık sorunlarını gidermeye, stresi ortadan kaldırmaya, damar tıkanıklıklarını açmaya yardımcı bitkisel gıda takviyesi olduğu, setin beyin ve kalp sağlığını korumaya yardımcı olurken, içinde bulunan bitki özleri ile beyinde bulunan nöronların fonksiyonlarını yükseltmeye, şizofreni, otizim, dikkat eksikliği, hiperaktivite ve kişilik bozukluklarının giderilmesine yardımcı olduğu belirtilmektedir.

Söz konusu tanıtım yayınında ürünün beyin rahatsızlıklarını gidermeye yardımcı olduğu iddia edilmesine rağmen bu iddia ile ilgili olarak hiçbir kanıt sunulmadığı görülmektedir. Bununla birlikte günümüzde insanların yaşadığı beyin ile ilgili pek çok rahatsızlık mevcuttur ve her birinin tedavi yöntemi farklıdır. Buna rağmen tek ürünün herhangi bir teşhis ve tanı koymadan beyin rahatsızlıklarını gidermeye yardımcı olduğu iddiasını dile getirmesinin gerek RTÜK, gerekse Sağlık Bakanlığı'nın ilgili mevzuat hükümlerine aykırılık teşkil ettiği düşünülmektedir. Ayrıca ürünün farmakolojik içeriğinin ne olduğu belirsiz olmakla birlikte söz konusu hastalık için nasıl etkili olacağına dair tatmin edici bilimsel bir açıklamanın da mevcut olmadığı görülmektedir. Bu açıdan tanıtım yayınında ileri sürülen iddiaların tümünün bilimsel temelden yoksun olduğu düşünülmektedir. Bununla birlikte tanıtım yayınında “beyin rahatsızlıklarını gidermeye yardımcı bitkisel destek” türü ifadelerin de modern tıbba yönelik olarak toplum nezdinde bir güven kaybına neden olabileceği bununla birlikte kendini herbalist olarak tanıtan kişilerin toplumda daha çok itibar kazanacakları ve bunu haksız çıkar elde etmek için bir araç olarak kullanacakları değerlendirilmektedir.

Gıda kapsamında değerlendirilerek izin verilen ürünlerin, 5996 sayılı kanuna dayanılarak hazırlanan ve 29.12.2011 tarih ve 28157 sayılı (3. Mükerrer) Türk Gıda Kodeksi Etiketleme Yönetmeliği'nin 6. Maddesinin 3. fıkrasına göre "... o gıdanın bir hastalığı önleme, tedavi etme veya iyileştirme özelliğine sahip olduğunu bildiren veya böyle özelliklere atıfta bulunan ifadeler yer alamaz..." hükmü dikkate alındığında yayın kuruluşunda yayınlanan reklamın sağlık beyanında bulunarak tanıtıma yer verdiği görülmüştür. Ayrıca söz konusu programda, Sağlık Bakanlığı'nın ilgide kayıtlı yazısında belirtilen hususların göz ardı edildiği görülmüştür.

Söz konusu tanımda yer alan ifadelerin, insanların devlete, hastanelere, tıp doktorlarına ve tıbbi tedavi yöntemlerine duydukları güvenin sarsılmasına neden olabileceği, toplum sağlığını olumsuz yönde etkileyebileceği düşünülmektedir. Ayrıca Sağlık Bakanlığı'nın ilgili yazılarından da hareketle, söz konusu tanıtım yayınının toplumun genel sağlığına zarar verebilecek davranışları teşvik ettiği; izleyiciyi yanıltıcı, istismar edici ve izleyicilerin sağlığına çıkarlarına zarar verici nitelikte olduğu kanaatine ulaşılmıştır.

Sonuç olarak; yukarıda ortaya koyulan argümanlar ve Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu'nun ilgi yazıda ifade etmiş olduğu hususlar bağlamında Kanal C logolu medya hizmet sağlayıcının söz konusu yayını ile; 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanunu'nun9 uncu maddesinin altıncı fıkrasının (c)bendinde yer alan"Yanıltıcı olmamak ve tüketicinin çıkarlarına zarar vermemek"hükmünü ve 1262 sayılı İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar Kanunu'nun 2/1/2014-6514/32 md. ile değişik 19 uncu maddesinin 1 inci fıkrasında belirtilen;"...Müstahzar olmamakla beraber hastalıkları teşhis ve tedavi ettiği beyanı ile herhangi bir ürünün satışını, pazarlamasını veya reklamını yapanlar bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır..."hükmünü ihlal ettiği kanaatine varılmıştır.”

Şeklindeki değerlendirmelere yer verilmiş olduğu,

Yayın kuruluşunun; 6112 sayılı Kanun'un 9 uncu maddesinin altıncı fıkrasının (c) bendi ile 6514 sayılı Kanunun 32 inci maddesini ihlal ettiğikanaatinin Daire Başkanlığınca belirtildiği,

Konu hakkında karar alınmasını teminen yazının Üst Kurula havale edildiği, anlaşılmaktadır.

Gerekçe:Konunun; İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nın yazısı, eki belgeler ve ilgili mevzuat kapsamında Üst Kurulumuzca yapılan değerlendirmesi neticesinde;

Söz konusu medya hizmet sağlayıcı kuruluşta beyin rahatsızlıklarını gidermeye yardımcı olduğu iddia edilen “Beyin Destek Seti" isimli ürünün tanıtımı yapılmıştır. Oysa ki T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu’ndan gelen “Etik Olmayan Tanıtım” hakkındaki 13.02.2013 tarih, 18816847 sayılı yazıda yayın kuruluşlarında tanıtım ve satışı yapılan gıda takviyelerinin ve bitkisel ilaçların yarardan çok zarar verdiği, bu reklamları yapanların gerçek amacının fayda sağlamaktan ziyade dolandırıcılık olduğu ayrıca hastaları tıbbi tedaviden uzaklaştırdıkları açıkça belirtilmiştir

Ek olarak endikasyon belirtilen ürünler için Sağlık Bakanlığınca ruhsat düzenlenmesi gerekmekte olup, Bakanlıktan ruhsatlı/izinli ürünlerin de 1262 sayılı İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarla Kanununun 1. maddesinde yer alan, “Tabip reçetesi ile verilmesi meşrut olanlar ancak reçete mukabilinde ve diğerleri reçetesiz olarak, münhasıran eczanelerle ecza ticarethanelerinde satılması zorunludur.” hükmü gereğince de televizyon, radyo aracılığı ile sağlık beyanı belirtilerek ürün satışı ve pazarlamasının uygun olmadığı, hususu da değerlendirildiğinde, anılan yayın kuruluşunun rapora konu ürün tanıtımı yayınının izleyiciyi yanıltıcı, istismar edici ve izleyicilerin çıkarlarına zarar verici nitelikte olduğu sabit görülmüştür.

Anılan kuruluşa 28.03.2013, 03.05.2013, 04.05.2013 tarihli yayınları nedeniyle evvelce 30.04.2013, 06.06.2013 tarih ve 2013/27, 2013/35 sayılı toplantısında alınan 38, 5, 28 nolu Üst Kurul Kararıyla 6112 sayılı Kanunun 9 uncu maddesinin 6 ncı fıkrasının ( c) bendi uyarınca uyarı yaptırımı uygulandığı Üst Kurul kayıtlarından anlaşılmıştır

Bu itibarla;

1- Aynı hükmün tekraren ihlali nedeniyle, Kanunun 32 nci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca, anılan Yayın Kuruluşu hakkında “İdari Para Cezası” yaptırımının uygulanması,

2- 18.01.2014 tarihli ve 28886 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 1262 sayılı İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar Kanunu'nun 19 uncu maddesinin birinci fıkrası gereğince ilgililer hakkında işlem yapılması talebiyle dosyanın Sağlık Bakanlığı'na gönderilmesi,

Gerektiği kanaatine varılmıştır.

Karar : Yapılan görüşmeler sonucunda, ayrıntıları ve gerekçeleri yukarıda izah olunduğu üzere;

1- 6112 sayılı Kanun'un 9 uncu maddesinin altıncı fıkrasının (c) bendindeki; "Yanıltıcı olmamak ve tüketicinin çıkarlarına zarar vermemek." hükmünün tekraren ihlali nedeniyle, KANAL C logosuyla yayın yapan MİSKET MEDYA YAYINCILIK TANITIM HİZMETLERİ TİC. A.Ş. unvanlı kuruluş hakkında; aynı Kanunun 32 nci maddesinin İkinci fıkrası hükmü uyarınca;

a- İhlalin tespit edildiği tarihi itibariyle kuruluşun Aralık 2015 ayına ait ticari iletişim gelir beyanının 6.000,00 Türk Lirası olduğu değerlendirilerek, televizyon kuruluşları için idari para cezası 10.000 (onbin) (2016 yılı için yeniden değerleme oranına göre belirlenen 14.359 (ondörtbinüçyüzellidokuz) Türk Lirasından az olamayacağından 14.359 TL. İDARI PARA CEZASI UYGULANMASINA;

b- İdari para cezasının tebliğ tarihinden itibaren bir ay içerisinde Üst Kurulun T.C. Ziraat Bankası Ankara Kamu Girişimci Şubesi TR98 0001 0025 3300 9999 9951 93 no’lu hesabına “6112 sayılı kanunun 32 nci maddesine göre ödenen para cezasıdır” şerhiyle ödenmesi gerektiği veya 6112 sayılı kanunun 32 inci maddesinin dokuzuncu fıkrası uyarınca tebliğden itibaren en geç onbeş gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava açılabileceğinin, dava açma süresi içerisinde peşin ödeme yapılması halinde, 5326 sayılı Kanunun 17 nci maddesinin altıncı fıkrası uyarınca cezanın dörtte üçünün tahsil edileceğinin ve taksitlendirme talebinde bulunabileceğinin, peşin ödemenin kanun yoluna müracaat hakkını engellemeyeceğinin, en geç 1 aylık süre içerisinde ödenmeyen idari para cezasının, 21/7/1953 tarihli ve 6183 Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilmek üzere Maliye Bakanlığınca belirlenecek tahsil dairesine gönderileceğinin bildirilmesine,

2- 1262 sayılı İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar Kanunu'nun 2/1/2014-6514/32 md. ile değişik 19 uncu maddesinin birinci fıkrasındaki; "... Müstahzar olmamakla beraber hastalıkları teşhis ve tedavi ettiği beyanı ile herhangi bir ürünün satışını, pazarlamasını veya reklamını yapanlar bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Ayrıca bunların tanıtım veya satışlarının internet veya başkaca herhangi bir elektronik ortam üzerinden yapılması hâlinde 18 inci maddenin üçüncü fıkrası uygulanır." hükmüne göre ilgililer hakkında işlem yapılması talebiyle dosyanın Sağlık Bakanlığı'na gönderilmesine,

Oy birliği ile karar verildi.