İnceleme ve Değerlendirme : İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nın 29.02.2016 tarihli ve 179 sayılı yazısı ve eklerinin incelenmesi sonucunda;

Bahse konu yayına ilişkin Uzman Raporunda;

“Evren TV logolu medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yayınları incelenmiş ve söz konusu kuruluşun endikasyon belirten ifadelerle doğal ürünlerin tanıtım ve satışına yönelik reklam yayınlarına yer verdiği tespit edilmiştir.

Evren TV logolu medya hizmet sağlayıcı kuruluşta 10/02/2016 tarihinde 16:39:40-16:45:30 saatleri arasında "Yulaf Samanı" adlı bir ürünün tanıtımının yapıldığı görülmüştür. Ürüne ilişkin ticari iletişim yayınında ekranda ürüne ait sipariş ve bilgi hattı numaraları ile "34.90 TL+kargo" ibarelerine yer verilmektedir.

Söz konusu reklamda aşağıda deşifresi yapılmış ifadelere yer verilmektedir:

"Bronşit, astım, kuru öksürük, horlama, uyku apnesi koah hastası olanlar ekran başına. Peki bu hastalıklardan kurtulmak mümkün mü?. Cevabı şimdi. Profesör doktor Saraçoğlu açıklıyor."

(Bir bayana mikrofon uzatılmış:)"Annem koah hastası. Annem için ciğerlerinden rahatsız ya, iltihaplanmış ciğerleri, onun için ne alabiliriz yani diye?

"Cevabı şimdi."

(Bir TV programından alıntı yapılıyor) Prof. Dr. Saraçoğlu:"Bakın koahnın hakikaten tedavisi yok ama şu saman dersiniz ya, saman, işte onun ilacı orada saklı."

"Yüzde yüz şifa görürsünüz. Unutmayın bu ürün kimyasal değil. Uzman hocamızın bahsettiği yulaf samanı tozudur."

(Başka bir programdan alıntı yapılıyor)"İnatçı, geçmeyen öksürüğünüz varsa, sebebi soğuk algınlığı değil KOAH olabilir. Üstelik ilerleyen KOAH tedavi edilmezse ölüme kadar gidebiliyor."

"Kabus gibi, o nefes almamak çok kötü. Bir anda öldüm bittim diyorsun."

"Kalp krizlerine, ölüme kadar götüren sonuçlar var."

"Ciddiye alınmayan o öksürükler ölüme kadar götürüyor. KOAH, yani Kronik Tıkayıcı Akciğer Hastalığı, hayatı tehdit ediyor. "

"Sigara içilmesin diyeceğim. Çünkü, KOAH'nın tek sebebi sigara."

"Bu hastalık son derece yaygın ve ölümcül. Her yıl 3 milyon kişi KOAH nedeniyle ölüyor."

"Dünyada 4. Türkiye'de 3. ölüm nedeni. Hastalık ne yazık ki bilinmiyor. Bu yüzden de nefes darlığı çoğu zaman yaşlanmaya ve sigaraya bağlanıyor. 5 milyona yakın KOAH hastasından 300bini doktora başvuruyor. Başvurulduğundaysa iş işten geçiyor."

(Reklam sesi)"Bu ürüne kısa bir süre için 34 lira 90 kuruş artı kargoyla Yulaf Samanı'na sahip olun. Hemen bizi arayın (ekranda telefon numaraları mevcut) Şimdi sıkı durun! Şifa dağıtmaya bu kadarla sınırlı kalmıyoruz. Soğuk havalarla birlikte gribal hastalıkları önlenemez görmeyin. Ateş, burun akıntısı, boğaz ağrısı derken ardından gelen öksürüğü kesmek en uzun süreçtir. Öksürüğünüze karşı doğal tedavi olacak ballı zencefil şurubu, sağlıklı olun diye, bizden size hediye."

(Tekrar Prof.Dr. Saraçoğlu'nun konuk olduğu ayrı bir programdan görüntüler veriliyor). Prof.Dr. Saraçoğlu:"Bundan sonra vücutta biriken işte toksinler var. Nasıl toksin atarız? Bakın kök zencefil, kök zencefil bulunmaz bir nimet."

(Reklam sesi:)"Ballı zencefil şurubunun faydaları bununla sınırlı değil. Araç tutmasından veya mide üşütmesinden kaynaklanan bulantılara karşı da oldukça etkilidir. Sevdiklerinizle birlikte sağlıklı bir yaşam için bu ürün her zaman yanınızda olması gerek. Hemen bizi arayın ve sağlığınız için 34 lira 90 kuruş artı kargoyla Yulaf Samanı'na sahip olun. Yulaf Samanı'na sahip olun ballı zencefil şurubu da sağlığınız daim olsun diye bizden size hediye."

(Bundan sonra bazı hastalara mikrofon uzatılmakta ve hastalar aşağıdaki ifadelere yer vermektedir)

"Geniz akıntısı oluyordu, bunun yanında uykusuzluk, birçok rahatsızlık oluyordu yani. Bu şey gıcıkla ortaya çıktı, öksürükle. Şu anda o öksürük, gıcık yok, geniz akıntısı yok, uykularım düzeldi.

Öksürük, hapşırma, akıntı, balgam, kalbim ağrıyordu geçti.

Benim şiddetli öksürük vardı, hamdolsun Allah'a o öksürüğüm kesildi. Gözlerimden yaş akıyordu...."

Bu sırada ekranın sol tarafında "Astım bronşit, kuru öksürük, uyku apnesi, KOAH hastalığı" ifadeleri sürekli, durmakta ve altta ise ürüne ait sipariş ve bilgi hattı numaraları ile "34.90 TL+kargo" ibarelerine yer verilmektedir. Reklam boyunca yukarıda belirtilen görüntü ve ifadelere tekrarlarla yer verilmektedir.(Klip)

Yukarıdaki ifadelerden anlaşılacağı üzere, Yulaf Samanı adlı ürünün ticari iletişim yayınında, ürünün astım bronşit, kuru öksürük, uyku apnesi, KOAH hastalığına son vereceği, başka programlardan alıntılar yapılarak, konusunda uzman kişilerin başka programlarda kullandığı ifadelere sanki ürüne ait beyanlarmış gibi yer verilerek, sağlık beyanı ve endikasyon belirtilmek suretiyle pazarlanmaya çalışıldığı görülmüştür.

Sağlık Bakanlığı'nın görev ve yetkilerinin belirlendiği 663 Sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin 27'nci maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendi, "Sağlık beyanı ile satışa sunulacak ürünlerin sağlık beyanlarını inceleyerek bu beyanlara izin vermek, izinsiz veya gerçeğe aykırı sağlık beyanı ile yapılan satışları denetlemek, gerektiğinde durdurma, toplama, toplatma ve imha iş ve işlemlerini yapmak veya yaptırmak, izin ve sağlık beyanları yönünden bunların her türlü reklam ve tanıtımlarını denetlemek ve aykırı olanları durdurmak, piyasaya arz edilen ilaç, tıbbi cihaz ve ürünlerin reklam ve tanıtımının usul ve esaslarını belirlemek ve uygulamasını denetlemek" şeklindedir.

Bu kapsamda, Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu'ndan gelen ilgi yazısında, "İnsan sağlığına doğrudan veya dolaylı olarak faydalı olduğunu, yahut hastalıklara veya belirtilerine karşı etkili olduğunu, koruduğunu, tedavi ettiğini belirten, ileri süren veya ima eden tüm ifadelerin, Sağlık Bakanlığınca sağlık beyanı olarak kabul edildiği" belirtilmekte ve "Endikasyon belirtilen ürünler için Bakanlıkça ruhsat düzenlenmesi gerekliliği" hatırlatılarak "Ruhsatlı ürünlerin de münhasıran eczane ve ecza ticarethanelerinde satılması zorunluluğuna" dikkat çekilmektedir. Ayrıca, mevzuat gereğince televizyon ve radyo aracılığı ile sağlık beyanı belirtilerek ürün satış ve pazarlanmasının uygun olmadığı ifade edilmiştir.

Sağlık Bakanlığı İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu'nun ilgi yazısında; bazı TV ve radyo kanallarının reklam veya programlarında gıda takviyelerinin, muhtelif hastalıklara iyi geldiği şeklindeki sağlık beyanlarıyla tanıtımı ve satışının yapıldığı, yayınlarda sürekli olarak hastaların bitkisel tedavileri kullanmaya teşvik edildiği, hastaların tıbbi tedaviden uzaklaştırıldığı ve yüksek maliyetli ürünleri kullanmak zorunda bırakıldığı belirtilmiştir. Sağlık Bakanlığı İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu ilgi yazısında; tanıtımlarda güya toplumu bilgilendirmek amacıyla uzmanlıkları akademik olarak kanıtlanmamış olan şahısların görüşlerine yer verildiği ifade edilmiştir.

Sağlık Bakanlığının ilgi yazısından hareketle, tedavide etkinliği ve emniyeti kanıtlanmamış olan ürünlerin sağlık beyanıyla tanıtım ve satışının yapılmasının tıbbi tedavi yöntemlerine duydukları güvenin sarsılmasına neden olabileceği, toplum sağlığını olumsuz yönde etkileyebileceği dolayısıyla izleyiciyi yanıltıcı, istismar edici ve izleyicilerin sağlığına ve çıkarlarına zarar verici nitelikte olduğu kanaatine varılmış, dolayısıyla bu pazarlama usulünün izleyiciyi yanıltıcı nitelikte olduğu düşünülmektedir.

Sonuç olarak; Evren TV logosu ile yayın yapan medya hizmet sağlayıcı kuruluşun söz konusu ticari iletişim yayınında, sağlık beyanıyla ilişkili ürün tanıtımı yapılırken sergilenen içerik nedeniyle;

a) Yayın kuruluşunun Yayın Hizmeti Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik'in 9/A maddesinin birinci fıkrasının d) bendinde yer alan "Herhangi bir ürünün sağlık beyanı ile ilaç gibi algılanmasına sebebiyet verecek ifadeler kullanılamaz. Gıda takviyesi niteliğindeki ürünlere ilişkin her çeşit memnuniyet ve teşekkür yazısı ya da kişilerin başından geçen ürün tecrübesini anlatan ifade ve görsel sunumlar kullanılamaz. Ürünün kullanılmaması halinde sağlığın olumsuz etkileneceği beyanlarına yer verilemez." ilkesini, dolayısıyla 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun'un 9 uncu maddesinin 6. fıkrasının (c) bendinde yer alan "Yanıltıcı olmamak ve tüketicinin çıkarlarına zarar vermemek",

b) 1262 sayılı İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar Kanunu'nun 19 uncu maddesinde birinci fıkrasında yer alan "... hastalıkları teşhis ve tedavi ettiği beyanı ile herhangi bir ürünün satışını, pazarlamasını veya reklamını yapanlar bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır ..." hükümlerini ihlal ettiği değerlendirilmiştir.”

Şeklindeki değerlendirmelere yer verilmiş olduğu,

Yayın kuruluşunun; 6112 sayılı Kanun'un 9 uncu maddesinin altıncı fıkrasının (c) bendi ile 6514 sayılı Kanunun 32 inci maddesini ihlal ettiğikanaatinin Daire Başkanlığınca belirtildiği,

Konu hakkında karar alınmasını teminen yazının Üst Kurula havale edildiği, anlaşılmaktadır.

Gerekçe :Konunun; İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nın yazısı, eki belgeler ve ilgili mevzuat kapsamında Üst Kurulumuzca yapılan değerlendirmesi neticesinde;

Söz konusu medya hizmet sağlayıcı kuruluşta "Yulaf Samanı" adlı bir ürünün tanıtımının yapıldığı görülmüştür. Oysa ki T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu’ndan gelen “Etik Olmayan Tanıtım” hakkındaki 13.02.2013 tarih, 18816847 sayılı yazıda yayın kuruluşlarında tanıtım ve satışı yapılan gıda takviyelerinin ve bitkisel ilaçların yarardan çok zarar verdiği, bu reklamları yapanların gerçek amacının fayda sağlamaktan ziyade dolandırıcılık olduğu ayrıca hastaları tıbbi tedaviden uzaklaştırdıkları açıkça belirtilmiştir.

Ek olarak endikasyon belirtilen ürünler için Sağlık Bakanlığınca ruhsat düzenlenmesi gerekmekte olup, Bakanlıktan ruhsatlı/izinli ürünlerin de 1262 sayılı İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarla Kanununun 1. maddesinde yer alan, “Tabip reçetesi ile verilmesi meşrut olanlar ancak reçete mukabilinde ve diğerleri reçetesiz olarak, münhasıran eczanelerle ecza ticarethanelerinde satılması zorunludur.” hükmü gereğince de televizyon, radyo aracılığı ile sağlık beyanı belirtilerek ürün satışı ve pazarlamasının uygun olmadığı, hususu da değerlendirildiğinde, anılan yayın kuruluşunun rapora konu ürün tanıtımı yayınının izleyiciyi yanıltıcı, istismar edici ve izleyicilerin çıkarlarına zarar verici nitelikte olduğu sabit görülmüştür.

Bu itibarla;

1- Aynı hükmün tekraren ihlali nedeniyle, Kanunun 32 nci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca, anılan Yayın Kuruluşu hakkında “uyarı” yaptırımının uygulanması,

2- 18.01.2014 tarihli ve 28886 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 1262 sayılı İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar Kanunu'nun 19 uncu maddesinin birinci fıkrası gereğince ilgililer hakkında işlem yapılması talebiyle dosyanın Sağlık Bakanlığı'na gönderilmesi,

Gerektiği kanaatine varılmıştır.

Karar : Yapılan görüşmeler sonucunda, ayrıntıları ve gerekçeleri yukarıda izah olunduğu üzere;

1- 6112 sayılı Kanun'un 9 uncu maddesinin altıncı fıkrasının (c) bendindeki; "Yanıltıcı olmamak ve tüketicinin çıkarlarına zarar vermemek." hükmünün tekraren ihlali nedeniyle, EVREN TV logosuyla yayın yapan EVREN GÖRSEL MEDYA SANAYİ VE TİCARET A.Ş. unvanlı kuruluş hakkında; aynı Kanunun 32 nci maddesinin ikinci fıkrasına göre “UYARI” YAPTIRIMININ UYGULANMASINA,6112 sayılı kanunun 32 inci maddesinin dokuzuncu fıkrası uyarınca tebliğden itibaren en geç onbeş gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava açılabileceğinin,aynı yayın ilkesinin tekraren ihlali halinde, Kanunun 32 nci maddesinin İkinci fıkrasında yer alan; “Uyarının ilgili kuruluşa tebliğinden sonra ihlalin tekrarı halinde medya hizmet sağlayıcıya ihlalin ağırlığı ve yayının ortamı ve alanı göz önünde bulundurularak, ihlalin tespit edildiği aydan bir önceki aydaki brüt ticari iletişim gelirinin yüzde birinden üçüne kadar idari para cezası verilir.” hükmü uyarınca idari para cezası yaptırımı uygulanacağının yapılacak tebligatta bildirilmesine,

2- 1262 sayılı İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar Kanunu'nun 2/1/2014-6514/32 md. ile değişik 19 uncu maddesinin birinci fıkrasındaki; "... Müstahzar olmamakla beraber hastalıkları teşhis ve tedavi ettiği beyanı ile herhangi bir ürünün satışını, pazarlamasını veya reklamını yapanlar bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Ayrıca bunların tanıtım veya satışlarının internet veya başkaca herhangi bir elektronik ortam üzerinden yapılması hâlinde 18 inci maddenin üçüncü fıkrası uygulanır." hükmüne göre ilgililer hakkında işlem yapılması talebiyle dosyanın Sağlık Bakanlığı'na gönderilmesine,

Oy birliği ile karar verildi.