İnceleme ve Değerlendirme : İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nın 26.02.2016 tarihli ve 175 sayılı yazısı ve eklerinin incelenmesi sonucunda;

Bahse konu yayına ilişkin Uzman Raporunda;

“TV 8 logosu ile yayın yapan medya hizmet sağlayıcıda, haftada bir gün, saat 19:30'da, jüri üyeliğini Tiyatro Oyuncusu Eser Yenenler, Reklamcı Ali Taran ve Dizi Oyuncusu Seda Bakan'ın yaptığı, "Yetenek Sizsiniz Türkiye" adlı bir yarışma programı yayınlanmaktadır. Yarışmaya katılmak için önceden verilen başvuru adreslerine müracaat eden çoğu yetişkin dansçılar, illüzyonistler, amatör komedyenler ve farklı bir yeteneği olduğunu iddia eden yarışmacı adayları, ekranda jüri üyeleri önünde hünerlerini sergileyip 4. tur olan final için yarışmaktadırlar. Finalde birinci olan yarışmacı 500.000 TL para ödülü kazanmaktadır.

Yarışmaya katılan adayların çoğu yetişkinlerden oluşmakla birlikte, programın bazı bölümlerine çocuk yaşta diyebileceğimiz yarışmacılar da katılmaktadır. Ağır makyajlı, yapacakları gösteriye uygun olarak yetişkinlerin giydikleri dans giysileri içerisinde, jüri önünde, sahne ışıkları altında ve yarışma stresi içerisinde gösterilerini yapan çocukların heyecanları ve doğal hallerinden uzaklaşmış tavırları dikkatlerden kaçmamaktadır. (6. ve 7. Klip Programların tamamı)

Şöyle ki;

Rapora konu programın 07.01.2016 tarihli bölümüne, saat 19:51:37'de, Azarbaycan'dan katılan 9 yaşındaki Fatima Sadıkova'nın, hint giysileri içerisinde burnunda hızma ve yüzünde ağır bir makyajla yetişkin bir hintli gibi dans ettiği, (1. Klip)

Saat 20:05:40'da, Konya'dan katılan 9 yaşındaki Ahmet Atlı'nın, büyük zeka küpünü 5 dakikada, küçük zeka küpünü 40 saniyede tamamladığı, (2. Klip)

Saat 20:16:58'de, İstanbul'dan katılan bale, dans ve jimnastik yaptığını ifade eden 8 yaşındaki Alev Şair'in yüzü makyajlı jimnastik gösterisi yaptığı,(3. Klip)

Saat 21:19:11'de, yine İstanbul'dan yarışmaya katılan Hüseyin Talhay'ın smokin, Nisa Nur'un da yüzünde makyaj, tırnaklarında koyu renk oje ve yetişkinlerin giydiği dans kıyafeti ile Rock&Roll ve Latin dansı gösterilerini yaptıkları, (4. Klip)

14.01.2016 tarihli bölümünde ise; saat 21:35:10'da, Ankara'dan katılan 6 yaşındaki Yağız Saylağ'ın, Erzurum şivesi ile anlattığı bir stand-up gösterisi ile dedesinin yazdığı, "I love you, I love you. Dolar yukarı fırlar you. Ay Yıldız, güneş derken. Dolar doldu gezegen." şeklinde anlamını bile zor kavrayabileceği bir rep türü şarkı ile gösterisini tamamladığı, Yağız'ın babasını sahneye çağıran jüri üyelerinden Ali Taran'ın,"Ama Yağız'da büyük bir yetenek var ya. Kim keşfetti Yağız'ı" ifadeleri ile, Yağız'ın üstün bir yeteneğe sahip olduğunu ifade eden açıklamalarda bulunduğu, üç jüri üyesinin evet oyu ile 2.tur elemelerine katılmaya hak kazanan Yağız'ın, eğitiminin engellenip engellenmeyeceği jüri üyelerince tartışılmış olmasına rağmen eğitiminin engellenmeyeceği kanaatine varılarak, bir sonraki tura katılmasına karar verildiği tespit edilmiştir. (5. Klip)

Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Dr.Ahmet Çevikaslan bu tür programlarda; çocukların bedensel tavırları ile yetişkin gibi davranma eğiliminde olduklarını, büyüklerden övgüler, takdirler aldıkça kendilerine daha da yabancılaştıklarını ifade etmektedir.

Jüri üyelerinin beğenileri, taktirleri ve tabii ki alkışlar, çocuklara büyük heyecanlar yaşatmakta, dolayısıyla bir sonraki turda daha da iyi gösteri hazırlama zorunluluğu ve yarışma ortamı, yarışmacı çocuklar üzerinde psikolojik baskı yaratmaktadır. Ekranlarda, kısa sürede olsa kendi yaşadıkları çevrede meşhur olma durumu, düşünme ve algılama sistemlerini olumsuz etkilemekle birlikte, programın para ödüllü bir yarışma olduğu dikkate alındığında ise, kolay yoldan para kazanma fikri hem programa katılan, hem de programı izleyen çocuklara aşılanmaktadır.

Yarışmaya katılan yaşları 6-11 arasında değişen, okul çağında olan yarışmacı çocuklar, şova yetenekli, sempatik ve kendilerini rahatça ifade edebilen çocuklar olduğundan, programın izlenebilirlik oranını artırmakta, dolayısıyla yapımcı firma va kanala ekonomik anlamda büyük avantajlar sağlamaktadır. Yarışmayı kazanan kişiye verilecek büyük para ödülü ise, anne babaları cezbederek, çocuklarının üzerinden onlara ekonomik kazanç sağlama olanağı tanımaktadır. Ancak; ekranlarda özel yetenekli çocuklar olduklarına inandırılan, başarılı olmayı alkış ve övgülerle eş tutmaya alıştırılan bu çocuklar, hayatlarının diğer alanlarında da beklenti içerisinde olma yanılgısına düşmekte ve neticede hayal kırıklığına uğrayabilmektedirler. Ayrıca bu çocuklar, yarışma gereği bir sonraki tura hazırlanırken alacakları övgülere yoğunlaşmaktadır. Bu durum çocukların eğitimlerini ihmal etmelerine, okul gündeminden uzaklaşmalarına, öğretmenleri ve okul arkadaşları tarafından farklı algılanmalarına yol açabilmekte, dolayısıyla olumsuz davranış değişikliği gösterebilmektedir.

Sonuç Olarak;

Yukarıda yer alan tespitler ve rapora eklenen klipler dikkate alındığında; TV 8 logosu ile yayın yapan medya hizmet sağlayıcıda yayınlanan, "Yetenek Sizsiniz Türkiye" adlı programın 07 ve 14 Ocak 2016 tarihli bölümleri, hem yayın yoluyla çocukların istismarına sebebiyet verdiği, hem de çocukların ve gençlerin gelişimlerini olumsuz yönde etkileyeceğinden, Anayasa'mızın 90. maddesinde yer alan, "Usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası andlaşmalar kanun hükmündedir" ifadesinden hareketle, Türkiye'nin taraf olduğu Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi'nin 19. maddesinde belirtilen; "Taraf Devletler, çocuğun ana-babasının ya da onlardan yalnızca birinin, yasal vasi veya vasilerinin ya da bakımını üstlenen herhangi bir kişinin yanında iken bedensel veya zihinsel saldırı, şiddet veya suistimale, ihmal veya ihmalkar muameleye, ....her türlü istismar ve kötü muameleye karşı korunması için; yasal, idari, toplumsal, eğitsel bütün önlemleri alırlar." hükmüne, yine aynı sözleşmenin 32. maddesinde yer alan; "Taraf Devletler, çocuğun ekonomik sömürüye ve her türlü tehlikeli işte ya da eğitimine zarar verecek ya da sağlığı veya bedensel, zihinsel, ruhsal, ahlaksal ya da toplumsal gelişmesi için zararlı olabilecek nitelikte çalıştırılmasına karşı korunma hakkını kabul ederler." hükmüne, dolayısıyla 6112 Sayılı Yasa'nın 8.maddesinin birinci fıkrasının (ğ) bendinde ifade edilen; "Çocuklara,....karşı istismar içeremez.." ifadeleri ile, ikinci fıkrasında belirtilen; "Radyo ve Televizyon yayın hizmetlerinde, çocuk ve gençlerin fiziksel, zihinsel veya ahlaki gelişimine zarar verebilecek türde içerik taşıyan programlar bunların izleyebileceği zaman dilimlerinde... yayınlanamaz" ilkesine aykırı olduğu değerlendirilmiştir.” Şeklindeki değerlendirmelere yer verilmiş olduğu,

Yayın kuruluşu bu yayını ile 6112 sayılı Kanunu'nun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (ğ) bendi ile ikinci fıkrası hükümlerini ihlal ettiği kanaatinin Daire Başkanlığınca belirtildiği,

Konu hakkında karar alınmasını teminen yazının Üst Kurula havale edildiği, anlaşılmaktadır.

Gerekçe :Konunun; İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nınyazısı, eki belgeler ve ilgili mevzuat kapsamında Üst Kurulumuzca değerlendirilmesi neticesinde;

Her ne kadar Daire Başkanlığınca yayında 6112 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (ğ) bendinin yanı sıra, ikinci fıkrasında yer alan "Radyo ve Televizyon yayın hizmetlerinde, çocuk ve gençlerin fiziksel, zihinsel veya ahlaki gelişimine zarar verebilecek türde içerik taşıyan programlar bunların izleyebileceği zaman dilimlerinde... yayınlanamaz" hükmünün de ihlal edildiği kanaati belirtilmiş ise de, söz konusu yayına ait deşifre kayıtlarının ve video görüntülerinin tetkikinde;

İhlale konu yarışma programına yetişkinlerin yanı sıra, çocuk yarışmacıların da katıldığı, ağır makyajlı, yapacakları gösteriye uygun olarak yetişkinlerin giydikleri dans giysileri içerisinde, jüri önünde, sahne ışıkları altında ve yarışma stresi içerisinde gösterilerini yapan çocukların doğal hallerinden uzaklaşmış tavırlar sergilemek durumunda kaldıkları, yayın yoluyla çocukların istismar edildiği anlaşılmakla, mezkur yayında, Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (ğ) bendinin ihlalinin ön plana çıktığı değerlendirilmiştir.

Söz konusu kuruluşa 08.03.2013 tarihli yayını nedeniyle evvelce 09.04.2013 tarih ve 2013/22 sayılı toplantısında alınan 25 nolu Üst Kurul Kararıyla 6112 Sayılı Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (ğ) bendi uyarınca uyarı yaptırımı uygulandığı Üst Kurul kayıtlarından anlaşıldığından, aynı hükmün tekraren ihlali nedeniyle, Kanunun 32 nci maddesinin ikinci fıkrasına göre “İdari Para Cezası” yaptırımının uygulanması gerektiği kanaatine varılmıştır.

Karar : Yapılan görüşmeler sonucunda, ayrıntıları ve gerekçeleri yukarıda izah olunduğu üzere, TV 8 logosuyla yayın yapan MNG TV YAYINCILIK A.Ş. unvanlı kuruluş hakkında;

1-6112 sayılı Kanun'un 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (ğ) bendindeki; "Çocuklara, güçsüzlere ve özürlülere karşı istismar içeremez." hükmünün tekraren ihlali nedeniyle, aynı Kanunun 32 nci maddesinin İkinci fıkrası hükmü uyarınca;

a- İhlalin tespit edildiği tarihi itibariyle kuruluşun Aralık 2015 ayına ait ticari iletişim gelir beyanının 37.318.310,91 Türk Lirası olduğu değerlendirilerek, yüzde bir oranı (%1) 373.183,00 TL. İDARİ PARA CEZASI UYGULANMASINA,

b- İdari para cezasının tebliğ tarihinden itibaren bir ay içerisinde Üst Kurulun T.C. Ziraat Bankası Ankara Kamu Girişimci Şubesi TR98 0001 0025 3300 9999 9951 93 no’lu hesabına “6112 sayılı kanunun 32 nci maddesine göre ödenen para cezasıdır” şerhiyle ödenmesi gerektiği veya 6112 sayılı kanunun 32 inci maddesinin dokuzuncu fıkrası uyarınca tebliğden itibaren en geç onbeş gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava açılabileceğinin, dava açma süresi içerisinde peşin ödeme yapılması halinde, 5326 sayılı Kanunun 17 nci maddesinin altıncı fıkrası uyarınca cezanın dörtte üçünün tahsil edileceğinin ve taksitlendirme talebinde bulunabileceğinin, peşin ödemenin kanun yoluna müracaat hakkını engellemeyeceğinin, en geç 1 aylık süre içerisinde ödenmeyen idari para cezasının, 21/7/1953 tarihli ve 6183 Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilmek üzere Maliye Bakanlığınca belirlenecek tahsil dairesine gönderileceğinin bildirilmesine,

Oy birliği ile,

2- 6112 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan "Radyo ve Televizyon yayın hizmetlerinde, çocuk ve gençlerin fiziksel, zihinsel veya ahlaki gelişimine zarar verebilecek türde içerik taşıyan programlar bunların izleyebileceği zaman dilimlerinde... yayınlanamaz" hükmü yönünden ise; herhangi bir İDARİ YAPTIRIM UYGULANMASINA YER OLMADIĞINA, Üst Kurul Başkanı İlhan YERLİKAYA ile Üst Kurul Üyeleri Hamit ERSOY ve Taha YÜCEL’in karşı oylarıyla, oy çokluğu ile,

Karar verildi.