İnceleme ve Değerlendirme : İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nın 01.02.2016 tarihli ve 100 sayılı yazısı ve eklerinin incelenmesi sonucunda;

Bahse konu yayına ilişkin Uzman Raporunda;

“İLGİ: Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu'nun 13.02.2013 tarih ve 18816847 sayılı yazısı.

MELTEM TV logosuyla yayın yapmakta olan medya hizmet sağlayıcı kuruluşta 02.01.2016 tarihinde saat 17.14'te 3 dakika 20 saniye süreyle Kibarlı Panax adlı bir ürün grubunun tanıtımı yapılmıştır. Gün içinde bir çok kez yayınlandığı tespit edilen Panax ürününün tanıtımı aşağıda aktarılmıştır (Klip- Panax).

"Bitkisel Gıda Takviyelerinin lider ismi Kibarlı gururla sunar. Kibarlı Panax içeriğindeki özel bitki ekstraktları ve özel formulüyle yıllardır milyonların hayatını değiştiren bir ürün oldu." ifadeleriyle giriş yapılan söz konusu reklam yayınında "Kibarlı ve Kibarlı Panax" ürünlerini kullananlarla yapılan röportajlarda; tanıtımdaki kişilerin Kibarlı ürünlerini kullanarak sağlık sorunlarına çözüm bulduklarını belirttikleri ve memnuniyetlerini dile getirerek sağlık sorunları olanlara hatta genç yaşlı herkese tavsiyede bulundukları görülmüştür. İlgili kısmın deşifresi aşağıda sunulmuştur:

Fondaki ses "Tam 5 yıldır kullanan HERKES yaşadığı değişikliklerle bu üründen memnun kaldı Panax'ı eşine dostuna tavsiye etti." şeklinde tanıtıma devam ettiği görülmüştür.

Reklamda farklı kişilerin de yaşadıkları sağlık sorunlarına Panax ile çözüm bulduklarına dair farklı röportajlara da yer verilmiştir:

"Ben Avni Mercimek. Emekliyim işte. İşyerimizi çocuklarımıza devrettik. Daha önce ayaklarım üşürdü, yazın dahi ayaklarım üşürdü. Panax'ı kullanmaya başladığımda ayaklarım ısınmaya başladı. Herşeye faydası var. Ben de kullandım, baktım çok güzel. Bir nevi vücut kuvvetini kaybetmiş gibi, düşer gibi hareket ediyordum. Parmak, ayaklarım tekerliyordu. Ama şimdi öyle birşey yok. 30 yaşındaki insan gibi atılabiliyorsun yani. Öyle yorulayım şu bu bende yoktur şu anda. Öyle birşey hissetmiyorum. Çok zindeyim, hiçbir şeye ihtiyacım olmadan hareket ediyorum.

Röportaj sonrası tanıtımda fon sesi şunları söylemektedir: "Panax başta olmak üzere Kibarlı ürünlerinde kullanılan bitkilerin tamamı Gıda ve Tarım Bakanlığı'nın insan sağlığına hiçbir zararı olmadığını onayladığı Pozitif Bitki Listesinde yer almaktadır... Avrupa'dan OTC Belgesi yani Güvenli Gıda Takviyesi onayı aldı... KİBARLI DOĞAL SAĞLIK ÜRÜNLERİ. Şikayetlerden uzak bir hayat için Kibarlı ile tanışın ve huzurlu bir hayat sürün."

Her ne kadar reklamdaki röportajlarda belirli hastalıkların ismi verilmiyorsa da röportaj yapılan kişilerin tecrübe ettikleri sağlık sorunları karşısında Panax ile çözüm bulduklarına dair ifadeleri tanıtımın sağlık beyanıyla yapıldğını göstermektedir. Ayrıca, "Yaa buralar(bacaklarını göstererek) patlıyordu be kardeşim ya ağlıyordum vallahi...Kemik kalmıştım be inanın samimi söylüyorum. Panax aldım abi kullandım koşuyorum yahu" gibi ürünün sağlık sorunlarını ortadan kaldırdığına ve zindelik kazandırdığına yönelik ifadeler de ürünün sağlık beyanıyla tanıtıldığı yönündeki kanaatimizi güçlendirmektedir.

Gıda kapsamında değerlendirilerek izin verilen ürünlerin, 5996 sayılı kanuna dayanılarak hazırlanan ve 29.12.2011 tarih ve 28157 sayılı (3. Mükerrer) Türk Gıda Kodeksi Etiketleme Yönetmeliği'nin 6. Maddesinin 3. fıkrasına göre "... o gıdanın bir hastalığı önleme, tedavi etme veya iyileştirme özelliğine sahip olduğunu bildiren veya böyle özelliklere atıfta bulunan ifadeler yer alamaz..." hükmü dikkate alındığında yayın kuruluşunda yayınlanan reklamın sağlık beyanında bulunarak tanıtıma yer verdiği görülmüştür. Ayrıca söz konusu reklamda, Sağlık Bakanlığı'nın ilgide kayıtlı yazısında belirtilen hususların göz ardı edildiği görülmüştür.

Söz konusu tanımda yer alan ifadelerin, insanların devlete, hastanelere, tıp doktorlarına ve tıbbi tedavi yöntemlerine duydukları güvenin sarsılmasına neden olabileceği, toplum sağlığını olumsuz yönde etkileyebileceği düşünülmektedir. Ayrıca Sağlık Bakanlığı'nın ilgili yazılarından da hareketle, söz konusu tanıtım yayınının toplumun genel sağlığına zarar verebilecek davranışları teşvik ettiği; izleyiciyi yanıltıcı, istismar edici ve izleyicilerin sağlığına, çıkarlarına zarar verici nitelikte olduğu kanaatine ulaşılmıştır.

Sonuç olarak; yukarıda ortaya koyulan argümanlar ve Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu'nun ilgi yazıda ifade etmiş olduğu hususlar bağlamında MELTEM TV logolu medya hizmet sağlayıcının söz konusu yayını ile; Yayın Hizmeti Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik'in 9/A maddesi birinci fıkrasının (d) bendinde yer alan "Herhangi bir ürünün sağlık beyanı ile ilaç gibi algılanmasına sebebiyet verecek ifadeler kullanılamaz. Gıda takviyesi niteliğindeki ürünlere ilişkin her çeşit memnuniyet ve teşekkür yazısı ya da kişilerin başından geçen ürün tecrübesini anlatan ifade ve görsel sunumlar kullanılamaz. Ürünün kullanılmaması halinde sağlığın olumsuz etkileneceği beyanlarına yer verilemez." ilkesini ve dolayısıyla 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun'un 9 uncu maddesinin altıncı fıkrasının (c) bendinde yer alan "Yanıltıcı olmamak ve tüketicinin çıkarlarına zarar vermemek" hükmünü ihlal ettiği değerlendirilmiştir. Ayrıca 6514 sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşların Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 32 nci maddesinde bulunan "1262 sayılı Kanun'un 19 uncu maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. "(...) Müstahzar olmamakla beraber hastalıkları teşhis ve tedavi ettiği beyanı ile herhangi bir ürünün satışını, pazarlanmasını veya reklamını yapanlar bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır." hükmüne göre ilgililer hakkında işlem yapılması gerektiği değerlendirilmektedir.” Şeklindeki değerlendirmelere yer verilmiş olduğu,

Söz konusu yayın ile, 6112 sayılı Kanunun 9 uncu maddesinin altıncı fıkrasının (c) bendinin ve 6514 sayılı Kanunun 32 inci maddesinin ihlal edildiği kanaatinin Daire Başkanlığınca belirtildiği,

Konu hakkında karar alınmasını teminen yazının Üst Kurula havale edildiği, anlaşılmaktadır.

Gerekçe :Konunun; İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nın yazısı, eki belgeler ve ilgili mevzuat kapsamında Üst Kurulumuzca yapılan değerlendirmesi neticesinde;

Söz konusu yayına ait deşifre kayıtlarının ve video görüntülerinin tetkiki sonucunda;

“Kibarlı Panax” adlı bir ürün grubunun tanıtım ve satışına yer verilen ihlale konu yayında, ürünün tedavi edici özelliğinin (endikasyon) ön plana çıkarıldığı ve "Kibarlı ve Kibarlı Panax" ürünlerini kullananlarla yapılan röportajlara yer verildiği, her ne kadar reklamdaki röportajlarda belirli hastalıkların ismi verilmese de, röportaj yapılan kişilerin tecrübe ettikleri sağlık sorunları karşısında Panax ile çözüm bulduklarına dair ifadeler kullandıkları, dolayısıyla tanıtımın sağlık beyanıyla yapıldığı anlaşılmıştır.

Sağlık Bakanlığı’nın ilgili yazısında, yayın kuruluşlarında tanıtım ve satışı yapılan gıda takviyelerinin ve bitkisel ilaçların yarardan çok zarar verdiği, bu reklamları yapanların gerçek amacının fayda sağlamaktan ziyade dolandırıcılık olduğu ayrıca hastaları tıbbi tedaviden uzaklaştırdığı açıkça belirtilmiştir.

Diğer yandan, “Endikasyon belirtilen ürünler için Sağlık Bakanlığınca ruhsat düzenlenmesinin gerekmekte olup, Bakanlıktan ruhsatlı/izinli ürünlerin de 1262 sayılı İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarla Kanununun 1. maddesinde yer alan, “Tabip reçetesi ile verilmesi meşrut olanlar ancak reçete mukabilinde ve diğerleri reçetesiz olarak, münhasıran eczanelerle ecza ticarethanelerinde satılması zorunludur.” hükmü gereğince de televizyon, radyo aracılığı ile sağlık beyanı belirtilerek ürün satışı ve pazarlamasının uygun olmadığı,

Anılan yayın kuruluşunun rapora konu ürün tanıtımı yayınının izleyiciyi yanıltıcı, istismar edici ve izleyicilerin çıkarlarına zarar verici nitelikte olduğu, bu nedenle Yayın kuruluşunun Yayın Hizmeti Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik'in 9/A maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde yer alan "Herhangi bir ürünün sağlık beyanı ile ilaç gibi algılanmasına sebebiyet verecek ifadeler kullanılamaz. Gıda takviyesi niteliğindeki ürünlere ilişkin her çeşit memnuniyet ve teşekkür yazısı ya da kişilerin başından geçen ürün tecrübesini anlatan ifade ve görsel sunumlar kullanılamaz. Ürünün kullanılmaması halinde sağlığın olumsuz etkileneceği beyanlarına yer verilemez.” hükmünün, dolayısıyla 6112 sayılı Kanun'un 9 uncu maddesinin altıncı fıkrasının (c) bendinde yer alan "Yanıltıcı olmamak ve tüketicinin çıkarlarına zarar vermemek." ilkesinin ihlal edildiği sabit görülmüştür.

Anılan kuruluşa 10.12.2011, 05.01.2012 tarihli yayınları nedeniyle evvelce 04.01.2012, 27.01.2012 tarih ve 2012/01, 2012/06 sayılı toplantıda alınan 39, 6 nolu Üst Kurul Kararlarıyla 6112 sayılı Kanunun 9 uncu maddesinin 6 ncı fıkrasının ( c) bendi uyarınca uyarı yaptırımı uygulandığı Üst Kurul kayıtlarından anlaşılmıştır,

Bu itibarla aynı hükmün tekraren ihlali nedeniyle, Kanunun 32 nci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca, anılan Yayın Kuruluşu hakkında “İdari Para Cezası” yaptırımının uygulanması gerektiği, kanaatine varılmıştır.

Bu itibarla;

1- Aynı hükmün tekraren ihlali nedeniyle, Kanunun 32 nci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca, anılan Yayın Kuruluşu hakkında “İdari Para Cezası” yaptırımının uygulanması,

2- 18.01.2014 tarihli ve 28886 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 1262 sayılı İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar Kanunu'nun 19 uncu maddesinin birinci fıkrası gereğince ilgililer hakkında işlem yapılması talebiyle dosyanın Sağlık Bakanlığı'na gönderilmesi,

Gerektiği kanaatine varılmıştır.

1-MELTEM TV logosuyla yayın yapan MELTEM RADYO VE TELEVİZYON YAYINCILIK A.Ş. unvanlı kuruluş hakkında; 6112 sayılı Kanun'un 9 uncu maddesinin altıncı fıkrasının (c) bendindeki; “Yanıltıcı olmamak ve tüketicinin çıkarlarına zarar vermemek.” hükmünü tekraren ihlali nedeniyle, aynı Kanunun 32 nci maddesinin İkinci fıkrası hükmü uyarınca;

a- İhlalin tespit edildiği tarihi itibariyle kuruluşun Aralık 2015 ayına ait ticari iletişim gelir beyanının 125.418,98 Türk Lirası olduğu değerlendirilerek, televizyon kuruluşları için idari para cezası 10.000 ( 2016 yılı için yeniden değerleme oranına göre belirlenen 14.359 (ondörtbinüçyüzellidokuz) Türk Lirasından az olamayacağından 14.359 TL. İDARI PARA CEZASI UYGULANMASINA;

b- İdari para cezasının tebliğ tarihinden itibaren bir ay içerisinde Üst Kurulun T.C. Ziraat Bankası Ankara Kamu Girişimci Şubesi TR98 0001 0025 3300 9999 9951 93 no’lu hesabına “6112 sayılı kanunun 32 nci maddesine göre ödenen para cezasıdır” şerhiyle ödenmesi gerektiği veya 6112 sayılı kanunun 32 inci maddesinin dokuzuncu fıkrası uyarınca tebliğden itibaren en geç onbeş gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava açılabileceğinin, dava açma süresi içerisinde peşin ödeme yapılması halinde, 5326 sayılı Kanunun 17 nci maddesinin altıncı fıkrası uyarınca cezanın dörtte üçünün tahsil edileceğinin ve taksitlendirme talebinde bulunabileceğinin, peşin ödemenin kanun yoluna müracaat hakkını engellemeyeceğinin, en geç 1 aylık süre içerisinde ödenmeyen idari para cezasının, 21/7/1953 tarihli ve 6183 Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilmek üzere Maliye Bakanlığınca belirlenecek tahsil dairesine gönderileceğinin bildirilmesine,

2- 1262 sayılı İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar Kanunu'nun 2/1/2014-6514/32 md. ile değişik 19 uncu maddesinin birinci fıkrasındaki; "... Müstahzar olmamakla beraber hastalıkları teşhis ve tedavi ettiği beyanı ile herhangi bir ürünün satışını, pazarlamasını veya reklamını yapanlar bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Ayrıca bunların tanıtım veya satışlarının internet veya başkaca herhangi bir elektronik ortam üzerinden yapılması hâlinde 18 inci maddenin üçüncü fıkrası uygulanır." hükmüne göre ilgililer hakkında işlem yapılması talebiyle dosyanın Sağlık Bakanlığı'na gönderilmesine,

Oy birliğiyle, karar verildi.