İnceleme ve Değerlendirme : İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nın 08.02.2016 tarihli ve 127 sayılı yazısı ve eklerinin incelenmesi sonucunda;

Bahse konu yayına ilişkin Uzman Raporunda;

“MAXİ TV logosuyla yayın yapmakta olan SEBİL TELEVİZYON YAYINCILIK A.Ş.adlımedya hizmet sağlayıcı kuruluşta Dr. Ömer COŞKUN olarak bilinen kişinin bitkisel ürünlerinin tanıtımı ve pazarlaması yapılmaktadır.

Söz konusu medya hizmet sağlayıcı kuruluşta 18.01.2016 tarihinde, saat 11:35:50'de sertleşme, erken boşalma, cinsel isteksizlik gibi cinsel problemlerin giderilmesine yardımcı olduğu belirtilen "Pro-x" isimli ürünün tanıtımı yapılmıştır. Tanıtım yayını, dış ses tarafından seslendirilen ve yazılı olarak da ekrana getirilen, “Cinsel performans eksikliğine son. Pro-x performans seti ile hayal kırıklığı yaşamayın, yaşatmayın. Erkeklerin yaşamış olduğu işlevsel problemlerin giderilmesine yardımcı olan Pro-x doğada bulunan mucize bitki özlerinden elde edilmiş mucize bir formüldür" şeklindeki ifadeler ile başlamaktadır (Klip:Pro-x).

Söz konusu tanıtım yayınında Dr. Ömer COŞKUN, tanıtımı yapılan ürün hakkında, cinsel problemin erkekler için önemli bir sorun olduğunu, bu üründen bir tablet alan erkeklerin bulutların üzerine çıktığını, yaşlılığın cinsel hayatı etkilediğini, sertleşme, erken boşalma, cinsel isteksizlik gibi problemleri olan erkeklerin Pro-x tabletleri kullanarak bir kaç haftada bu sorunlarından kurtulduğunu, Pro-x'in 50 yaşındaki bir insanı 18 yaşına getirdiğini, erkekler için üretilmiş en iyi formül olduğunu ve ilaçlarla birlikte kullanılabileceğini, yan etkisi olmadığını güvenle kullanılabilineceğini belirtmiştir. Tanıtım yayınının bir bölümünde ise ürünü kullanan kişilerin ürün hakkında düşüncelerinin yer aldığı kısa röportajlar ekrana gelmektedir. Bununla ilgili bazı kullanıcıların ifadeleri aşağıdadır.

1. kullanıcı: Şifalı bitkilerden 3 ay kullandım. Erken boşalmadan kurtuldum.

2. kullanıcı: Bitkileri 2 yıldır kullanıyorum cinsel sorunum kalmadı.

3. kullanıcı: Bitkisel ürünlerden sonra cinsel sorunum kalmadı.

4.kullanıcı:....Bir ay kullandım. Bir ay sonra ben sertleşme faydasını gördüm. Çok memnun kaldım.

5.kullanıcı: Sertleşme sorunu vardı, erken boşalma sorunu vardı, isteksizlik vardı. Şifalı bitkileri 3 aydır kullanıyorum sertleşme problemim ortadan kalktı, mesela yakını çok göremiyordum yakını bile görmeye başladım o ürünleri kullanmaya başladıktan sonra.

Tanıtımda Pro-x'in vücuda enerji ve zindelik kattığı, kan dolaşımını hızlandırdığı, sinir sisteminin düzenlenmesine, hormon üretiminin desteklenmesine, yorgunluğun giderilmesine, kalbi ferahlatmaya ve performans arttırmaya yardımcı olduğu belirtilmektedir. Tanıtım süresince ekranda yazılı olarak "1 alana 1 hediye, Angelica hediye, Harnup hediye. Erkeklere Özel Pro-x Mega Men. Sipariş hattı 0 212 396 10 10. KDV dahil 99 TL. Ücretsiz kargo" ifadeleri yer almaktadır.

Yukarıdaki deşifre metninden de anlaşılacağı üzere ürünü kullanan kişiler, ürünü kullandıktan sonra cinsel problemlerinin kalmadığını ve hatta yakını görme problemi olan bir kullanıcının bu ürünü kullandıktan sonra yakını bile görmeye başladığını iddia etmektedirler. Söz konusu kişilerin gerçekten ürünü kullanıp kullanmadıkları, eğer kullanmış iseler iddia ettikleri gibi bir iyileşmenin sağlandığına dair bir kanıt görülmemektedir.

Tanıtım yayınında yer alan gerek kullanıcı deneyimlerinin, gerekse Dr. Ömer COŞKUN’un iddia ettiği tezlerin bilimsel kanıttan yoksun olduğu düşünülmektedir. Tanıtımda kullanılan ifadeler ve ürüne dair iddiaları destekleyen somut bir argümana rastlanmamıştır. Söz konusu yayında “Pro-x'in vücuda enerji ve zindelik kattığı, kan dolaşımını hızlandırdığı, sinir sisteminin düzenlenmesine, hormon üretiminin desteklenmesine, yorgunluğun giderilmesine, kalbi ferahlatmaya ve performans arttırmaya yardımcı olduğu, 50 yaşındaki bir insanı 18 yaşına getirdiği, ilaçlarla birlikte kullanılabileceği, yan etkisi olmadığı, güvenle kullanılabilineceği” iddia edilmektedir. Oysa söz konusu iddiaları desteklemeye yönelik olarak bilimsel herhangi bir kanıta rastlanmamaktadır. Ayrıca söz konusu reklamın yayınlandığı saatin çocuk ve gençlerin ekran karşısında olduğu bir zaman diliminde olduğu da düşünülürse, kullanılan ifadelerin çocuk ve gençlerin zihinsel ve ahlaki gelişimine zarar verebilecek nitelikte olduğu düşünülmektedir.

Gıda kapsamında değerlendirilerek izin verilen ürünlerin, 5996 sayılı kanuna dayanılarak hazırlanan ve 29.12.2011 tarih ve 28157 sayılı (3. Mükerrer) Türk Gıda Kodeksi Etiketleme Yönetmeliği'nin 6. Maddesinin 3. fıkrasına göre "... o gıdanın bir hastalığı önleme, tedavi etme veya iyileştirme özelliğine sahip olduğunu bildiren veya böyle özelliklere atıfta bulunan ifadeler yer alamaz..." hükmü dikkate alındığında yayın kuruluşunda yayınlanan reklamın, sağlık beyanında bulunularak yapıldığı görülmüştür. Ayrıca söz konusu programda, Sağlık Bakanlığı'nın ilgide kayıtlı yazısında belirtilen hususların göz ardı edildiği görülmüştür.

Söz konusu tanıtımda yer alan ifadelerin, insanların devlete, hastanelere, tıp doktorlarına ve tıbbi tedavi yöntemlerine duydukları güvenin sarsılmasına neden olabileceği, toplum sağlığını olumsuz yönde etkileyebileceği düşünülmektedir. Ayrıca Sağlık Bakanlığı'nın ilgili yazılarından da hareketle, söz konusu tanıtım yayınının toplumun genel sağlığına zarar verebilecek davranışları teşvik ettiği; izleyiciyi yanıltıcı, istismar edici ve izleyicilerin sağlığına çıkarlarına zarar verici nitelikte olduğu kanaatine ulaşılmıştır.

Sonuç olarak; yukarıda ortaya koyulan argümanlar ve Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu'nun ilgi yazıda ifade etmiş olduğu hususlar bağlamında MAXİ TV logolu medya hizmet sağlayıcının söz konusu yayını ile; 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanunu'nun 9 uncu maddesinin altıncı fıkrasının (c) bendinde yer alan"Yanıltıcı olmamak ve tüketicinin çıkarlarına zarar vermemek"hükmü ile aynı fıkranın(ç)bendince yer alan"Çocukların fiziksel, zihinsel veya ahlaki gelişimine zarar vermemek"hükmünü ve 1262 sayılı İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar Kanunu'nun 2/1/2014-6514/32 md. ile değişik 19 uncu maddesinin 1 inci fıkrasında belirtilen;"...Müstahzar olmamakla beraber hastalıkları teşhis ve tedavi ettiği beyanı ile herhangi bir ürünün satışını, pazarlamasını veya reklamını yapanlar bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır..."hükmünü ihlal ettiği kanaatine varılmıştır.”

Şeklindeki değerlendirmelere yer verilmiş olduğu,

Yayın kuruluşunun; söz konusu yayın ile 6112 sayılı Kanunun 9. maddesinin 6. fıkrasının (c) ve (ç) bentlerini ihlal ettiği kanaatinin Daire Başkanlığınca belirtildiği,

Konu hakkında karar alınmasını teminen yazının Üst Kurula havale edildiği, anlaşılmaktadır.

Gerekçe:Konunun; İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nın yazısı, eki belgeler ve ilgili mevzuat kapsamında Üst Kurulumuzca yapılan değerlendirmesi neticesinde;

“PRO X” adlı ürünün tanıtımına yer verilen ihlale konu yayında, sunucu tarafından; "Cinsel Problemlerinin Giderilmesine Yardımcı" olacağı iddiasıyla cinsel hastalıkları (rahatsızlıkları) tedavi edici özelliğinin (endikasyon) ön plana çıkarıldığı görülmüştür.

Sağlık Bakanlığı’nın konuya ilişkin ilgili yazısı da dikkate alındığında, rapora konu ürünün gıda takviyesi adı altında endikasyon (tedavi edici özelliği) belirtilerek tanıtımlarının yapıldığı, bu şekilde anılan ürünlerin müstahzar (önceden hazırlanarak eczanende bulundurulan hazır ilâç) olduğu yönünde algı oluşturulma gayretinde bulunulduğu ve bu durumun da, bir ürünün tanıtımında "... bir hastalığı önleme, tedavi etme veya iyileştirme özelliğine sahip olduğunu bildiren veya böyle özelliklere atıfta bulunan ifadeler yer alamaz ..."şeklindeki düzenlemeye açıkça aykırılık teşkil ettiği,

Diğer yandan, “Endikasyon belirtilen ürünler için Sağlık Bakanlığınca ruhsat düzenlenmesinin gerekmekte olup, Bakanlıktan ruhsatlı/izinli ürünlerin de 1262 sayılı İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarla Kanununun 1. maddesinde yer alan, “Tabip reçetesi ile verilmesi meşrut olanlar ancak reçete mukabilinde ve diğerleri reçetesiz olarak, münhasıran eczanelerle ecza ticarethanelerinde satılması zorunludur.” hükmü gereğince de televizyon, radyo aracılığı ile sağlık beyanı belirtilerek ürün satışı ve pazarlamasının uygun olmadığı,

Hususları bir arada değerlendirildiğinde, anılan yayın kuruluşunun rapora konu ürün tanıtımı yayınının izleyiciyi yanıltıcı, istismar edici ve izleyicilerin çıkarlarına zarar verici nitelikte olduğu değerlendirilmiştir.

Ayrıca; yetişkin izleyici kitlesini ilgilendiren cinsel içerikli bir ürünün tanıtımına çocuk ve genç izleyicilerin dinleyebileceği bir saatte yer verildiği anlaşılmıştır. Bu nedenle yayında, 6112 sayılı Kanun’un 9’uncu maddesinin altıncı fıkrasının (c) ve (ç) bentleri hükümlerinin ihlal edildiği sabit görülmüştür.

1-Anılan kuruluşa 09.12.2011 tarihli yayını nedeniyle evvelce 29.12.2011, 26.09.2012 tarih ve 2011/71, 2012/53 sayılı toplantısında alınan 54, 28 nolu Üst Kurul Kararıyla 6112 sayılı Kanunun 9 uncu maddesinin 6 ncı fıkrasının ( c) bendi uyarınca ve 10.07.2015 tarihli yayını nedeniyle evvelce 19.08.2015 tarih ve 2015/36 sayılı toplantısında alınan 67 nolu Üst Kurul Kararıyla ve müteaddit defalar; 6112 sayılı Kanunun 9 uncu maddesinin 6 ncı fıkrasının (ç ) bendi uyarınca uyarı yaptırımı uygulandığı Üst Kurul kayıtlarından anlaşılmıştır. Bu itibarla aynı hükmün tekraren ihlali nedeniyle, Kanunun 32 nci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca, anılan Yayın Kuruluşu hakkında “İdari Para Cezası” yaptırımının uygulanması,

2-18.01.2014 tarihli ve 28886 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 6514 sayılı Kanunun 32 nci maddesi ile değiştirilen, 1262 sayılı İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar Kanunu'nun 19 uncu maddesinin birinci fıkrası gereğince ilgililer hakkında işlem yapılması talebiyle dosyanın Sağlık Bakanlığı'na gönderilmesi,

Gerektiği kanaatine varılmıştır.

Karar : Yapılan görüşmeler sonucunda, ayrıntıları ve gerekçeleri yukarıda izah olunduğu üzere;

1- Aynı yayınla birden fazla yayın ilkesi ihlali olduğundan ve her iki ihlal de idari para cezası yaptırımını gerektirdiğinden, 5326 sayılı Kabahatler Kanununun 15 inci maddesinin birinci fıkrası hükmü gereğince, bahse konu ihlallerden en ağır (tek) cezanın verilmesi öngörüldüğünden, 6112 sayılı Kanun'un 9 uncu maddesinin altıncı fıkrasının (c) bendindeki; "Yanıltıcı olmamak ve tüketicinin çıkarlarına zarar vermemek." ve (ç) bendindeki; “Çocukların fiziksel, zihinsel veya ahlakî gelişimine zarar vermemek, …” hükmünün tekraren ihlali nedeniyle, MAXİ TV logosuyla yayın yapan SEBİL TELEVİZYON YAYINCILIK A.Ş. unvanlı kuruluş hakkında; aynı Kanunun 32 nci maddesinin İkinci fıkrası hükmü uyarınca;

a- İhlalin tespit edildiği tarihi itibariyle kuruluşun Aralık 2015 ayına ait ticari iletişim gelir beyanının 10.000,00 Türk Lirası olduğu değerlendirilerek, televizyon kuruluşları için idari para cezası 10.000 ( 2016 yılı için yeniden değerleme oranına göre belirlenen 14.359 (ondörtbinüçyüzellidokuz) Türk Lirasından az olamayacağından 14.359 TL. İDARI PARA CEZASI UYGULANMASINA;

b- İdari para cezasının tebliğ tarihinden itibaren bir ay içerisinde Üst Kurulun T.C. Ziraat Bankası Ankara Kamu Girişimci Şubesi TR98 0001 0025 3300 9999 9951 93 no’lu hesabına “6112 sayılı kanunun 32 nci maddesine göre ödenen para cezasıdır” şerhiyle ödenmesi gerektiği veya 6112 sayılı kanunun 32 inci maddesinin dokuzuncu fıkrası uyarınca tebliğden itibaren en geç onbeş gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava açılabileceğinin, dava açma süresi içerisinde peşin ödeme yapılması halinde, 5326 sayılı Kanunun 17 nci maddesinin altıncı fıkrası uyarınca cezanın dörtte üçünün tahsil edileceğinin ve taksitlendirme talebinde bulunabileceğinin, peşin ödemenin kanun yoluna müracaat hakkını engellemeyeceğinin, en geç 1 aylık süre içerisinde ödenmeyen idari para cezasının, 21/7/1953 tarihli ve 6183 Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilmek üzere Maliye Bakanlığınca belirlenecek tahsil dairesine gönderileceğinin bildirilmesine,

2- 1262 sayılı İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar Kanunu'nun 2/1/2014-6514/32 md. ile değişik 19 uncu maddesinin birinci fıkrasındaki; "... Müstahzar olmamakla beraber hastalıkları teşhis ve tedavi ettiği beyanı ile herhangi bir ürünün satışını, pazarlamasını veya reklamını yapanlar bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Ayrıca bunların tanıtım veya satışlarının internet veya başkaca herhangi bir elektronik ortam üzerinden yapılması hâlinde 18 inci maddenin üçüncü fıkrası uygulanır." hükmüne göre ilgililer hakkında işlem yapılması talebiyle dosyanın Sağlık Bakanlığı'na gönderilmesine oy birliği ile,

Karar verildi.