Dezavantajlı Bireylerin Yayın Hizmetlerine Erişimi Çalıştayı, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu tarafından medya temsilcileri, sivil toplum kuruluşları, RTÜK uzmanları ve akademisyenlerin katılımıyla 3 Mayıs 2019 tarihinde Ankara’da gerçekleşmiştir. Çalıştay, Türkiye'deki sağırların, işitme ve görme engellilerin medya hizmetlerine erişimini kolaylaştırmayı hedeflemiş ve katılımcılardan gelen geri bildirimlerle zenginleşmiştir. Çalıştayın sonuç bildirisi yayımlanarak kamuoyu ile paylaşılmış ve bu bildiri, Türkiye'de sağırların, işitme ve görme engellilerin yayın hizmetlerine erişimine dair çeşitli düzenlemelerin temelini atmıştır.

Bu çerçevede, 11 Ekim 2019 tarihinde Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Sağırların, İşitme ve Görme Engellilerin Yayın Hizmetlerine Erişiminin İyileştirilmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik" belirli standartları ve düzenlemeleri içermekte olup, aynı yıl içerisinde Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından Erişilebilirlik Ödülü'ne layık görülmüştür. Bu durum Türkiye'de erişilebilirlik konusunda önemli bir adım ve başarı olarak kayıtlara geçmiştir.

Çalıştayın sonuç bildirisinin Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Komisyonu'nun yirminci oturumunda tam metin olarak yer alması, Türkiye'nin uluslararası alandaki taahhütlerini ve engelli bireylerin haklarını gözetme konusundaki kararlılığını vurgulamıştır. Ayrıca, bu bildiri doğrultusunda yapılan çalışmaların sadece bir başlangıç olduğu ve sürekli bir değerlendirme ve iyileştirme sürecini gerektirdiği belirlemiştir.

Engelli Hakları Ulusal Eylem Planı kapsamında 2023/4 sayılı Genelge ile yayımlanan hedefler, "Medyada sunulan hizmetlerin farklı engel grupları için erişilebilirlik durumunun belirlenmesine yönelik STK’ların katılımı ile çalıştay düzenlenmesi" ve "Belirlenen eksikliklerin giderilmesine yönelik yapılması gerekenlere ilişkin yol haritasının belirlenmesi"ni içermektedir. Bu bağlamda, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) koordinasyonunda gerçekleştirilen "Engelsiz Medya Erişimi Çalıştayı," 3 Mayıs 2023 tarihinde uzman 71 katılımcı ile hayata geçirilmiştir.

Çalıştay sağırlar, işitme ve görme engelliler için özel olarak oluşturulan üç ayrı grup üzerinden yapılmıştır: bunlar işaret dili, ayrıntılı alt yazı ve sesli betimlemedir. Her bir grup, ilgili paydaşların detaylı değerlendirmelerini içeren metinleri müzakere etmiş ve ortak bir çalıştay sonuç bildirisi oluşturmak üzere bir araya gelmiştir.

Çalıştayın Ana Başlıkları:

1. Tanımlar ve Kavramlar: Bu bölümde, çeşitli erişilebilirlik terimleri detaylı bir şekilde açıklanmış ve çalışmanın temel kavramları belirlenmiştir.

2. Geliştirilmesi Planlanan Uygulamalar: Bu kısımda, medya hizmet sağlayıcı kuruluşların gerçekleştireceği uygulamalar ve altyapı iyileştirmeleri üzerine öneriler bulunmaktadır. Bu öneriler arasında, işaret dili çevirisi altyapısının güçlendirilmesi, engelli dostu programların belirli standartlara uygunluğunun sağlanması ve medya hizmet sağlayıcılarının kamuoyuyla daha etkili bir şekilde iletişim kurması yer almaktadır.

3. Değerlendirmeler ve Öneriler: Bu bölümde, çalıştaya katılan uzmanların genel değerlendirmeleri ve önerileri bulunmaktadır. İlgili tarafların medyada engelli bireylerin temsilinde ayrımcılığa yol açabilecek ifadelerden kaçınması, öncelikli yayınlarda eşit temsilin sağlanması ve medya kataloglarında engelli dostu programlara daha fazla yer verilmesi konularında öneriler bulunmaktadır.

4. Altyapı ve Teknoloji ile İlgili Beklentiler: Bu bölümde, risk durumları ve acil durumlarda medya hizmet sağlayıcılarının kullanabileceği teknolojik çözümler ele alınmıştır.