Etik Komisyonu Hakkında
ETİK HAKKINDA
İnsanlara “işlerin nasıl yapılması gerektiğini” belirlemede yardımcı olan kılavuz değerler, ilkeler ve standartlar ile bu değerlere dayalı karar verme süreci “etik” olarak tanımlanmaktadır. Hepimizin kendi değerlerimize bağlı olarak, çeşitli durumları yorumladığımız ve tepki verdiğimiz içsel ve öznel bir dünyamız vardır. Bu değerler genel olarak, çocuklukta aile, öğretmenler, inanç ve toplum tarafından şekillendirilir. (KGEK, 2008)
ETİK KARAR VERME SÜRECİ
Dünyanın her ülkesindeki görevliler işyerlerinde etik kararlar alırken kaçınılmaz olarak kısmen de olsa kendi kişisel değerlerine başvururlar. İnsanlar, bulundukları ortamlara bağlı olarak farklı değerlere öncelik verebilirler. Bazen kurumsal değerler, kişisel değerlerle çatışabilmektedir. Etik karar verme süreci, çalışanların, kurumsal değerlerin hangi durumlarda kişisel değerlerden önce gelmesi gerektiğini anlamalarına yardımcı olur. Türkiye’de “Kamu Görevlileri Etik Sözleşmesi”, kamu görevlilerinin izlemesi gereken ve kişisel çıkarlardan daha önde geldiği kabul edilen kurumsal değerlerin çerçevesini çizer. (KGEK, 2008)
ETİK KAMU YÖNETİMİ ANLAYIŞI VE YOLSUZLUKLA MÜCADELE
“Etik kamu yönetimi”, “kamu görevlilerinin kamusal işleri yerine getirirken tarafsızlık, nesnellik ve dürüstlük ilkeleri çerçevesinde, bulundukları makamı kişisel, özel, maddi veya partizan bir kazanç için kullanmaktan çekindikleri bir yönetim anlayışı” nı ifade eder. Başka bir ifadeyle, “etik ilke ve değerlere dayanan ve işleyişinde bu ilke ve değerlere işlerlik kazandıran yönetim” biçimi ve anlayışıdır. Bir kamu kuruluşunda yapılan işlerin bütün yönlerine nüfuz eden etik duyarlık ve bilinç yaratmaya yönelik olarak kamu yöneticilerinin yaptığı sistemli ve tutarlı eylemlerin tümüne “etik yönetimi” adı verilir. (Ömürgönülşen, 2009)
Etik kamu yönetimi anlayışı, aynı zamanda yolsuzlukla mücadelenin önemli bir unsurudur. “Yolsuzlukla mücadelede, kuvvetlenen paradigm ‘etiklik’tir. Yasal müeyyideler de gereklidir ancak, şeffaflık ve süreklilik için ‘etik’ kültür esastır. (Berkman, 2009)
5176 SAYILI KANUN VE KAMU GÖREVLİLERİ ETİK KURULU
Kamu görevlilerinin uymaları gereken saydamlık, tarafsızlık, dürüstlük, hesap verebilirlik, kamu yararını gözetme gibi etik davranış ilkelerini belirlemek ve etik ilkelerle ilgili uygulamaları gözetmek amacıyla hazırlanan 5176 Sayılı Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun,8.6.2004 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Söz konusu kanunla aynı zamanda Başbakanlık Kamu Görevlileri Etik Kurulu oluşturulmuştur.
5176 SAYILI KANUNUN KAPSAMI
5176 Sayılı Kanun, genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler, kamu iktisadi teşebbüsleri, döner sermayeli kuruluşlar, mahalli idareler ve bunların birlikleri, kamu tüzel kişiliğini haiz olarak kurul, üst kurul, kurum, enstitü, teşebbüs, teşekkül, fon ve sair adlarla kurulmuş olan bütün kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan; yönetim ve denetim kurulu ile kurul, üst kurul başkan ve üyeleri dahil tüm personeli kapsamaktadır.
ETİK DAVRANIŞ İHLÂLLERİ VE ŞİKÂYET MAKAMLARI
Kanun kapsamındaki kamu kurum ve kuruluşlarında etik davranış ilkelerine aykırı uygulamalar bulunduğu iddiasıyla, en az genel müdür veya eşiti seviyedeki kamu görevlileri hakkında Başbakanlık Kamu Görevlileri Etik Kuruluna başvurulabilir. Diğer kamu görevlilerinin, etik davranış ilkelerine aykırı uygulamaları bulunduğu iddiasıyla yapılacak başvurular ise, ilgili kurumların yetkili disiplin kurullarında, Kurul tarafından çıkarılan yönetmeliklerde belirlenen etik davranış ilkelerine aykırılık olup olmadığı yönünden değerlendirilir. Değerlendirme sonucu alınan karar, ilgililere ve başvuru sahibine bildirilir.
Etik davranış ihlalleriyle ilgili başvurular, 3071 sayılı Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanunda belirlenen esaslara göre, medeni hakları kullanma ehliyetine sahip Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları ile Türkiye'de ikamet eden yabancı gerçek kişiler tarafından yapılabilir. Ancak, kamu görevlilerini karalama amacı güden, haklı bir gerekçeye dayanmayan, başvuru konusuyla ilgili yeterli bilgi ve belge sunulmamış başvurular değerlendirmeye alınmaz. Yargı organlarında görülmekte olan veya yargı organlarınca karara bağlanmış bulunan uyuşmazlıklar hakkında Kurula veya yetkili disiplin kurullarına başvuru yapılamaz. İnceleme sırasında yargı yoluna gidildiği anlaşılan başvuruların işlemi durdurulur. Başvurular dilekçeyle, elektronik postayla ya da tutanağa geçirilen sözlü başvuru şeklinde yapılabilir.
ETİK DAVRANIŞ İHLÂLLERİ VE YAPTIRIMLAR
Kamu Görevlileri Etik Kurulunun, etik davranış ilkelerine aykırı işlem yaptığını veya eylemde bulunduğunu tespit ettiği genel müdür ve eşiti seviyedeki kamu görevlileriyle ilgili kararlarını, Başbakanlık, Resmi Gazete aracılığıyla kamuoyuna duyurur. Diğer kamu görevlileriyle ilgili olarak bulundukları kurum disiplin kurulları değerlendirme yapar ve değerlendirme sonuçları, kusuru belirlenen kamu görevlileri ile başvuru sahiplerine yazıyla bildirilir. Disiplin kurullarının etik davranış ihlalleriyle ilgili kararları Resmi Gazetede yayımlanmaz.
ETİK KOMİSYONLARI
Kurum ve kuruluşlarda, etik kültürünü yerleştirmek ve geliştirmek, personelin etik davranış ilkeleri konusunda karşılaştıkları sorunlarla ilgili olarak tavsiyelerde ve yönlendirmede bulunmak ve etik uygulamaları değerlendirmek üzere kurum veya kuruluşun üst yöneticisi tarafından kurum içinden en az üç kişilik bir etik komisyonu oluşturulur. Etik komisyonu, Kamu Görevlileri Etik Kurulu ile işbirliği içinde çalışır. Etik Komisyonlarının yıl içerisinde yürüttükleri faaliyetler, yıl sonunda rapor haline getirilerek kurumların resmi web sitelerinde yayımlanır.
RADYO VE TELEVİZYON ÜST KURULU ETİK KOMİSYONU
Radyo ve Televizyon Üst Kurulu Etik Komisyonu 2005 yılında kurulmuştur. Bir başkan ve iki üyeden oluşan Radyo ve Televizyon Üst Kurulu Etik Komisyonu, kurumda etik kültürünü yerleştirmek ve geliştirmek amacıyla, çalışanlarda etik farkındalık yaratmaya yönelik eğitim programları ve çeşitli etkinlikler düzenlenmesini temin eder.
RADYO VE TELEVİZYON ÜST KURULU VE ETİK
Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, kamu görevlileri arasında ve toplumda etik kültürün hakim kılınmasının en önemli koşulunun eğitim olduğu inancından hareketle, kurum personelinde ve paydaşlarda etik duyarlılığın artırılmasına yönelik olarak “etik eğitim stratejisi” hazırlanmasına öncelik vermiştir.
Bu kapsamda Üst Kurul, kanunla kendisine verilmiş görevlerinin yanı sıra, kurumda, yayıncılık sektöründe ve toplumun genelinde etik kültürün egemen kılınması için çalışır; kurum personelinin etik davranış ilkelerine uygun hareket etmesini sağlamaya ve çalışanlarda etik farkındalık yaratmaya yönelik eğitim programları düzenler; dinamik ve devamlı eğitim süreçleriyle eğitici, yönetici, personel ve paydaşların etik bilinç düzeylerinin yükseltilmesini ve etik yaklaşımlardan etik uygulamalara geçilmesini hedefler; tüm eğitim süreçlerinde katılımcılık, geliştirilebilirlik, sürdürülebilirlik, ölçülebilirlik ilkelerine sadık kalarak, kurum içinde etik sorun alanlarının tespit edilmesini, çözüm önerilerinin geliştirilmesini ve kurumsal etik kodların oluşturulmasını sağlar.
Radyo ve Televizyon Üst Kurulunun hedefi, başta kurum personeli olmak üzere, sektör temsilcileri, meslek mensupları, izleyiciler ve dinleyicilerde etik farkındalık yaratmak suretiyle, toplumun genelinde etik kültürün egemen kılınmasına ve halkın kamu yönetimine olan güveninin artırılmasına yönelik çalışmalara en ileri düzeyde katkıyı sağlayarak liderlik yapmaktır.
Kurumda, yayıncılık sektöründe ve toplumun genelinde etik kültürün egemen kılınması ve halkın kamu yönetimine olan güveninin artırılması, kurum içinde etik sorun alanlarının tespit edilmesi ve kurumsal etik kodların oluşturulması, çalışanlarda etik farkındalık yaratılması ve personelin etik davranış ilkelerine uygun hareket etmesinin sağlanması, çalışanların ve paydaşların (yayıncılar, izleyiciler/dinleyiciler) etik bilinç düzeylerinin yükseltilmesi ve etik yaklaşımlardan etik uygulamalara geçilmesi Radyo ve Televizyon Üst Kurulunun etik eğitim stratejisinin ana amaçlarını oluşturur.
Kaynakça:
Başbakanlık Kamu Görevlileri Etik Kurulu Başkanlığı, (2008) “Türkiye’de Yolsuzluğun Önlenmesi İçin Etik Projesi” Etik Liderlik Programı Kolaylaştırıcı El Kitabı.
Berkman, Ümit. Değişen Etik Anlayışı ve Yolsuzlukla Mücadele
(http://www.etik.gov.tr/etikkomisyonlari_dosyalar/etikliderlikdokuman.htm) Erişim:2009
Ömürgönülşen, Uğur. (2009) “Değişen Etik Anlayışı ve Yolsuzlukla Mücadele” konulu sunum.
Başvurular için:
Başbakanlık Kamu Görevlileri Etik Kurulu: www.etik.gov.tr
Başvuru Adresi: Kamu Görevlileri Etik Kurulu, Başbakanlık Yeni Bina (DPT Binası) Necatibey Cad. No:108 Kat:1 06100 Yücetepe/ANKARA
Başvuru Tel : 150 İletişim Tel : 413 78 13 / 419 15 33 Fax : 0(312) 424 17 74
e-mail : etikkurul@basbakanlik.gov.tr
Radyo ve Televizyon Üst Kurulu: www.rtuk.gov.tr
Başvuru Adresi: Bilkent Plaza B2 Blok 06530 Bilkent/Ankara
Başvuru Tel: 444 1 178 İletişim Tel: 0 312 2975000 Fax: 0 312 2661948
e-mail: etikkomisyonu@rtuk.gov.tr
YILLIK FAALİYET RAPORLARI
