RTÜK Başkanı Prof. Dr. Davut Dursun: RTÜK reyting ölçümünde rol almak yerine, denetleyici olarak sorumluluk yüklenecek.

Radyo ve Televizyon Üst Kurulu tarafından hazırlanan “Yayın Hizmetlerinin İzlenme ve Dinlenme Oranı Ölçümlerinin Yapılmasına ve Denetlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” Bahçeşehir Üniversitesi İletişim Fakültesi tarafından 27 Nisan 2012 Cuma günü düzenlenen panelde tartışıldı. “RTÜK Yeni Ölçümleme Yönetmeliği Taslağı” konulu panelin açış konuşmalarını Bahçeşehir Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Ali Güngör ile RTÜK Başkanı Prof. Dr. Davut Dursun yaptı. Paneli ayrıca RTÜK Başkan Vekili Taha Yücel ile Üst Kurul Üyesi Dr. A. Vahap Darendeli de izledi.

Açış konuşmasında medyanın ciddi bir ekonomik güç olduğundan bahseden Ali Güngör, yayıncılık endüstrisinin gücünü daha iyi kullanmasında reyting ölçümlerinin öneminin büyük olduğunu belirtti. Açık ve katılımcı yaklaşımından dolayı RTÜK’e teşekkür eden Güngör, bu tartışmanın özgür ve bilimsel düşüncenin yuvası olan üniversitede gerçekleşmesinin oluşturulacak ölçüm sisteminin sağlam temellere dayanacağının göstergesi olduğunu ifade etti.

RTÜK Başkanı Prof. Dr. Davut Dursun da yaptığı konuşmada, çeşitli platformlarda reyting ölçümlerinin esas olarak reklamvereni ilgilendiren ticari bir konu olduğu ve RTÜK gibi idari bir birimin bu konuyla ilgilenmemesi gerektiğine ilişkin argümanla karşılaştıklarını, bunun ilk etapta doğru olduğunu belirtti. Dursun konuşmasına şöyle devam etti: “Ancak bir adım daha ileri gidecek olursak reyting ölçümleri yayıncıların editoryal kararlarını, yayın içeriklerini, yayın düzenleme kararlarını ve yayın planlarını doğrudan etkileyen bir konu olduğu için bu işte RTÜK olmalı. Kanun koyucu da böyle düşünerek ölçümlerin yapılmasına ve denetlenmesine ilişkin usul ve esasların belirlenmesi görevini RTÜK’e vermiş. Bunu artık tartışmayalım. Bunun muhatabı artık Parlamentodur. Biz liberal ve demokratik bir ülkede RTÜK’ün asgari düzeyde düzenleyici olarak yer almasının yeterli olacağını düşündük. Sektörün işleyişine karışmak istemiyoruz. Ancak iyi niyetimizin suiistimal edilmemesi gerekir.”

Davut Dursun hazırlanan taslağın bir öneri gibi kabul edilmesini ve mümkün olan en rasyonel şekilde, demokratik bir toplumun ve piyasanın gereklerine uygun, vatandaşın da hakkını koruyacak biçimde makul bir düzenlemenin yapılabilmesi için sektördeki tüm oyunculardan eleştiri ve katkı beklediklerini belirtti.

Büyük tartışmaların yaşandığı “Reyting” meselesine dair yeni döneme ilişkin açıklamalarda bulunan Prof. Dr. Davut Dursun, reyting ölçümünü yaptıracak kişi veya kişilerin hukuksal yapısının olmasının, tüzel kişiliğinin olmasının, ayrıca bu organizasyonel yapı içerisinde de yayıncıların çoğunlukta olmasının önemli olduğunun altını çizdi. Bir diğer önemli noktanın da örneklem konusu olduğunu ifade eden Dursun sözlerine şöyle devam etti: “Nüfusu 20 binin altında olan yerleşim merkezlerinde reyting ölçümü yapılmasın isteniyor. Ancak bu da Türkiye’nin yüzde 30’una denk geliyor. Yüzde 70’i ölçümleyip ‘tüm Türkiye bu programları izliyor’ demek yanlış olur. Bizim isteğimiz en azından nüfusu 5 binin üzerinde olan tüm yerleşim birimlerinde ölçümleme yapılmasıdır.”

Denetim konusunun önemine de değinen Dursun, yönetmelik taslağında denetim için 4’lü bir mekanizma öngördüklerini söyledi. Reyting ölçümü konusunda aktif olarak rol oynamak yerine denetleyici olarak sorumluluk yüklenmeyi tercih edeceklerini söyleyen RTÜK Başkanı Davut Dursun “Amacımız sektörle ortak paydada buluşmak. Bize gelene kadar kendi denetim mekanizmalarını kursunlar istiyoruz” dedi. Prof. Dr. Davut Dursun taslağın hazırlanması sırasında üzerinde önemle durulan konuları da şöyle sıraladı: Reyting ölçümü yapan şirketin ISO 20252 standardına uygun olması, bağımsız denetim firmasının yıllık denetim raporu hazırlaması, Sosyo-Ekonomik Statü (SES) gruplarının Türkiye’yi temsil edecek şekilde belirlenmesi, veri tabanı araştırmasının kim tarafından yapılacağı, örneklemin %20’sinin her sene değişmesi, veri tabanı ile panel büyüklüğü arasındaki oranın belirlenmesi ve veri tabanının her sene güncellenmesi.

Tartışma yaratan bir diğer konu olan reyting ölçümlerinin anlık olarak yayınlanmasına da değinen RTÜK Başkanı Davut Dursun, “Anlık reyting durumunun paylaşılması yayın içeriklerine zarar veriyor. Özellikle tartışma programlarında reyting düştüğü anlarda olmadık şeyler yapılıyor. Bunun sona ermesi için reyting rakamlarının en az bir saat sonra açıklanması konusunda çalışmalar yapıyoruz” dedi.

Bahçeşehir Üniversitesi İletişim Fakültesi Reklamcılık Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ali Atıf Bir reyting ölçümlerinde 19 yıllık geleneğin bittiğini, yeni şirketin, yeni sistemin geldiğini ancak oyuncuların eski oyuncular olduğunu söyledi. Her dönemde geçerli olacak, subjektif kararlara mahal vermeyecek bir düzenleme olması gerektiğinin altını çizen Bir, şu anda dünyadaki trendin düzenleyici organların bu işin içinde yer almaları olduğunu belirtti. Türkiye’de çok fazla radyo ve televizyon olduğunu hatırlatan Bir, bu konunun anlaşmaya dayalı olduğunu ve yayıncılar arasında anlaşma olmazsa RTÜK’e hep şikayet gideceğini ifade etti.

Konuşmaların ardından panelin ilk oturumuna geçildi. “Düzenleme Kapsamı ve Taslak” başlıklı ilk oturumu, yönetmelik taslağını hazırlayan komisyonun da başkanlığını yapan RTÜK Başkan Yardımcısı Volkan Öztürk yönetti. Öztürk “ölçen ile ölçtüren arasında anlaşma sağlanırsa bize çok görev düşmez. Bizim reklam gelirlerinin artması gibi bir hedefimiz var. Çünkü sektör bununla ayakta kalıyor” diye konuştu.

Oturumda konuşmacı olan TİAK Başkanı, 6112 Sayılı Yasa Meclis’te görüşülürken milletvekillerinin dahi çok fazla tartışma yaşanmasını beklediklerini, ancak Yasa’nın çok kavga gürültü olmadan Meclis’ten geçmesine şaşırdıklarını dile getirdiklerini ifade etti ve bunun nedeninin Yasanın hazırlanması aşamasında RTÜK’le defalarca toplantılar yapılması, karşılıklı iknalarla ortak noktada buluşulan bir Yasanın ortaya çıkması olduğunu ifade etti. Mayıs ayının ilk günlerinde reyting ölçümlerinin tekrar başlayacağı bilgisini veren Karaca, yayıncının dinamik tutulması açısından anlık ölçümlerin kendileri için önemli olduğunu dile getirdi.

Toplumda herkesin reytingle ilgilendiğini hatırlatan Karaca, “Türkiye’nin en çok izlenen televizyonu, en çok izlenen programı” diye çarşaf çarşaf ilanlar vererek yayıncıların kendisinin buna sebep olduğunu belirtti.

“Bir sistem ne kadar çok denetlenirse o kadar güvenilir olur, ne kadar güvenilir olursa kazanç o kadar fazla olur. Reklamverenin kafasında ‘Acaba paramı doğru yere mi yatırıyorum?’ sorusu var.” şeklinde konuşan Karaca, denetimden çekinmediklerini, sistemin sağlıklı olmasının sektörün kazancını artıracağını ifade etti.

Oturumda RİAK Başkanı Bahar Soysal Özpınar da bir sunum yaparak taslakla ilgili görüşlerini dile getirdi. TNS Kantar Media Genel Müdürü Gülen Atakbek ile radyo dinleme araştırmaları yapan KMG Ipsos Medya Araştırmaları Genel Müdürü Tongüç Çoban da sunumlar yaptılar.

İlk oturumun son konuşmacısı aynı zamanda Yönetmelik Taslağını hazırlayan komisyonda da görevli olan RTÜK Uzmanı Atakan Erdem de Taslağın hazırlanma aşamalarını anlatarak gelen görüş ve eleştirileri değerlendirdi. İlk oturum soru-cevap bölümünün ardından sona erdi.

“Denetleme Kısıtları ve Taslak” başlıklı ikinci oturumu Prof. Dr. Ali Atıf Bir yönetti. Ali Atıf Bir, anlık reytinglerin yayınlanmasının verilerin temizlenmesine fırsat tanımadığından dolayı sağlıklı olamayacağını ileri sürdü. İkinci oturumun konuşmacıları Barem Research Stratejik Planlama Direktörü Ayşe Hammaş ile İş Geliştirme Direktörü Nur Uslu, KONDA Genel Müdür Yardımcısı Bekir Ağırdır, Bahçeşehir Üniversitesi İletişim Fakültesi Reklamcılık Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Kemal Suher ve RTÜK Uzmanı Deniz Güler oldu. (27.04.2012, İstanbul)