RTÜK Tasarısı Türkiye Büyük Millet Meclisinde Kabul Edilerek Yasalaştı.
Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun Tasarısı, TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaştı.
Radyo ve Televizyon Üst Kurulu tarafından dört yıllık bir çalışma sonucunda hazırlanan yasayla ilgili olarak, radyo ve televizyon kuruluşları, meslek birlikleri ve ilgili kamu kurumlarıyla çok sayıda toplantılar yapıldı. Hazırlanan ilk taslak ilgili kamu kurumlarının, radyo ve televizyon kuruluşlarının, üniversitelerin, sivil toplum kuruluşlarının görüşüne sunuldu. Gelen görüşler çerçevesinde son kez gözden geçirilen taslak, daha sonra RTÜK’ün web sitesine yerleştirildi. Bir ay süreyle gelen görüşler değerlendirilerek taslağa son şekli verildikten sonra Bakanlar Kuruluna sunuldu. Daha sonra Başbakanlık tarafından kanun tasarısı olarak TBMM’ye sunulan yasa, AB Uyum Komisyonu ve Anayasa Komisyonlarında görüşüldükten sonra TBMM Genel Kurulunun gündemine alındı.
TBMM Genel Kurulunda 15 Şubat 2011 tarihinde kabul edilen Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun, AB müktesebatına uyum çerçevesinde 2007 yılı Aralık ayında AB Resmi Gazetesinde yayınlanarak yürürlüğe giren ve AB Sınırötesi Televizyon Direktifini değiştiren AB Görsel-İşitsel Medya Hizmetleri Yönergesi hükümleri esas alınarak düzenlendi. Kanun, sektörün sorunlarına çözümler içeren, düzenleme konusundaki yetki karmaşasını ortadan kaldıran, yayın denetimi konusunda RTÜK’ü daha etkin kılan, yayıncılık sektöründe rekabeti artıran bir içerik taşıyor. Dünya ile paralel şekilde sayısal yayıncılığa geçişin hukuksal alt yapısının oluşturulmasını da mümkün kılacak olan Kanun şu düzenlemeleri içeriyor:
RTÜK, kurula tahsis edilen frekans bantları çerçevesinde, televizyon kanal ve radyo frekans planlamalarını yapacak. Karasal radyo yayınları için frekans planları esas alınarak yapılacak sıralama ihalesi sonucuna göre, medya hizmet sağlayıcı kuruluşlara radyo frekansı veya multipleks kapasitesi tahsis edilecek.
Sayısal televizyon frekans planı esas alınarak yapılacak sıralama ihalesi sonucuna göre, medya hizmet sağlayıcı kuruluşlara multipleks kapasitesi tahsis edilecek. Karasal yayın lisansı alan kuruluşlar, en geç 2 yıl içinde, kendilerine tahsis edilen kanal, multipleks kapasitesi veya frekansların tümünden yayına geçmek zorunda olacak.
Medya hizmet sağlayıcı kuruluşlar, kablo, uydu, karasal ve benzeri ortamlardan yayın yapabilmeleri için her bir yayın tekniği ve ortamına ilişkin, Üst Kuruldan ayrı ayrı lisans almak zorunda olacak. Yayın lisans süresi 10 yıl olacak. Lisans süresi sonunda boşalan karasal yayın kapasitesi, Üst Kurulca yeniden ihale edilecek. Üst Kurulun karasal yayın lisansı verdiği bir kuruluş, bu lisans haklarını devredemeyecek. Yayın faaliyetine devam etmeme kararı alan kuruluş, lisansını Üst Kurula iade edecek.
Yasanın yürürlüğe girdiği tarihten önce kablo ve uydu ortamında yayın yapmak üzere yayın lisansı almış olan kuruluşların hakları lisans süresi sonuna kadar geçerli olacak. Bu kuruluşlar 6 ay içinde durumlarını yasada öngörülen hale getirecekler.
Televizyon frekans ihalesi yasanın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 2 yıl içinde yapılacak. Frekans ihalesinde karasal sayısal televizyon multipleks kapasitesi tahsisine hak kazanan kuruluşlardan bir bölümüne, ihaledeki sıraları ve analog kanal kapasitesi dikkate alınarak en fazla 2 yıl süreyle sayısal yayının yanı sıra analog televizyon yayını yapma imkânı tanınacak. Tahsisi takiben en geç 2 yıllık süre sonunda analog karasal televizyon yayınları ülke genelinde tümüyle sonlandırılacak ve analog karasal televizyon yayınları durdurulacak. Radyo yayınları için frekans ihalesi, analog televizyon yayınlarının kapatılmasının ardından 6 ay içinde yapılacak.
Yasaya göre, medya kuruluşunda toplam yabancı sermaye payı ödenmiş sermayenin yüzde 50'sine kadar olabilecek. Yabancı bir gerçek veya tüzel kişi, en fazla iki medya kuruluşuna doğrudan ortak olabilecek. Bir gerçek veya tüzel kişi doğrudan veya dolaylı olarak en fazla dört karasal yayın lisansına sahip medya hizmet sağlayıcı kuruluşa ortak olabilecek. Ancak, bir gerçek veya tüzel kişinin doğrudan veya dolaylı hisse sahibi olduğu medya hizmet sağlayıcı kuruluşlarının yıllık toplam ticari iletişim geliri, sektörün toplam ticari iletişim gelirinin yüzde 30'unu geçemeyecek.
Yayın hizmetleri, Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin varlık ve bağımsızlığına, devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne, Atatürk ilke ve inkılâplarına aykırı olamayacak; ırk, dil, din, cinsiyet, sınıf, bölge ve mezhep farkı gözeterek toplumu kin ve düşmanlığa tahrik edemeyecek veya toplumda nefret duyguları oluşturamayacak; terörü övemeyecek ve teşvik edemeyecek, terör örgütlerini güçlü veya haklı gösteremeyecek.
Yayınlar, çocuklara karşı istismar ve şiddeti özendiremeyecek; güçsüzlere ve özürlülere karşı ayrımcılık, istismar ve şiddeti teşvik edemeyecek; alkol, tütün ürünleri ve uyuşturucu gibi bağımlılık yapıcı madde kullanımı ile kumar oynamayı özendirici nitelikte olamayacak. Yayınlar, müstehcen olamayacak; cinsiyet eşitliğine ters düşen, kadınlara yönelik baskıları teşvik eden ve kadını istismar eden programlar içeremeyecek; şiddeti özendirici veya kanıksatıcı olamayacak.
Yayın hizmetlerinde, genel veya tematik içerikli yayın yapılabilecek.
Üst Kurul, yayın ilkelerinde belirtilen esaslara aykırı yayın yapan medya hizmet sağlayıcı kuruluşun ihlale konu olan programının yayınını, 5 defaya kadar durdurabilecek.
Reçeteye tabi olmayan ilaçlar ve tedavilerin reklamları, dürüstlük ilkesi çerçevesinde gerçeği yansıtan ve doğrulanması mümkün unsurlardan oluşacak şekilde hazırlanacak.
Kanuna göre, Üst Kurul, toplum için büyük önem arz eden ulusal ve uluslararası olayları; ülke geneline şifresiz ve ücretsiz yayın yapan televizyon kanallarından canlı veya banttan yayınlanmasını temin etmek amacıyla önemli olaylar listesi hazırlayarak ilan edecek. Televizyonlar, listede yer alan olayları ülke geneline şifresiz ve ücretsiz olarak yayınlayacak.
Gerçek ve tüzel kişiler, kendileri hakkında şeref ve haysiyetlerini ihlal edici veya gerçeğe aykırı yayın yapılması halinde, düzeltme ve cevap yazısını doğrudan ilgili medya kuruluşuna gönderecek.
Medya hizmet sağlayıcıları, ortak denetimle özdenetim mekanizmalarının oluşturulması, izleyici ve dinleyicilerden ulaşan şikâyetlerin değerlendirilip kuruluşun yayın kuruluna sunulması ve sonuçlarının takip edilmesi amacıyla en az 10 yıllık mesleki tecrübeye sahip bir izleyici temsilcisi görevlendirecek.
Medya hizmet sağlayıcıları, YSK tarafından ilan edilen seçim döneminde, yayın yasaklarının başlayacağı saate kadar siyasi parti ve aday reklamları yayınlayabilecek. (16.02.2011)