Sınıflama Sistemi ve Yer Numarası
Sınıflama; Kütüphanelerdeki bilgi kaynaklarına kolayca ulaşabilmek için, aynı konuda bilgi içeren bütün kitapların aynı yerde bulunmasını sağlayan, okurların istedikleri kitabı kolayca seçmelerine olanak veren sistemlerdir.
Sınıflamada amaç; birbiriyle ilişkili kaynakları ya da ilgili kaynakları belli bir düzen içerisinde bir araya getirerek, koleksiyonun kullanımını kolaylaştırmak ve materyalin tekrar doğru yerine konabilmesine imkan vermektir.
Kütüphanemizde kullanılan sınıflama sistemi; ABD'li kütüphaneci Melvil Dewey'in bulduğu ve onun adıyla anılan Dewey Onlu Sınıflama Sistemi (Dewey Decimal Classification (DDC))’dir. Dewey Onlu Sınıflama Sisteminde; kitaplar konularına göre gruplandırılmakta ve konular sayısal ifadelerle tanımlanarak; hiyerarşik bir sayısal düzene göre raflara sıralanmaktadır. Böylece araştırma yapılan bir konuya ilişkin tüm kitaplara bir arada erişim sağlanmaktadır.
Dewey Onlu Sınıflama Sisteminde 10 ana konu grubu vardır. Bu 10 ana konu grubu kendi içinde alt konulara bölünmektedir.
Detaylı Dewey Onlu Sınıflama Sistemi
Yer numarası: Aradığınız kaynağın tam olarak hangi rafta, hangi sırada olduğunu gösteren ve eserin kolayca bulunmasına olanak veren numaradır. Sınıflama numarası, yazar numarası, yayın tarihi, varsa cilt/kopya bilgisinden oluşur. Kitaplar bu numaraya göre raflarda dizilidir.
Yer göstermede amaç; aranan materyale rafta erişim sağlamaktır.
Yer numarasını oluşturan harf ve rakamların ne ifade ettiğini anlamakta ne kadar başarılıysanız kitabın raflardaki yerini o oranda hızlı ve kolay bulabilirsiniz.
Sınıflama Numarası: Kitabın genel konusunun hangi alana girdiğini gösteren sınıflandırma harfini ifade eder
Yazar Numarası: Yazarın soyadının ilk üç harfinden oluşur.
Yıl: Kitabın yayımlandığı tarihi ifade etmektedir.
Cilt/Kopya : Kitaba ait cilt ve kopya bilgilerini içerir.
Kitapların Raftaki Düzeni
Radyo ve Televizyon Üst Kurulu Kütüphanesi'nde kullanılan Dewey Onlu Sınıflama Sistemi'nde (Dewey Decimal Classification (DDC) konular sayısal ifadelerle tanımlanarak; hiyerarşik bir sayısal düzene göre raflara sıralanmaktadır. Örneğin edebiyat için 800, toplum bilimleri için 300, coğrafya ve tarih için 900 sınıflama numarası kullanılmaktadır. Bu numaralar sınıflandırma işaretleri olarak kullanılmaktadır. Belirli bir alanla ilgili eser, o alan için belirlenen sınıflandırma işareti olan sayı altında o alanla ilgili diğer eserlerle birlikte bulundurulur.
Dewey Sınıflama Sisteminde 400 sınıflama numarası dil ve dilbilim alanındaki materyalleri ayrıntıya girmeden çok genel olarak tanımlar. 4 rakamının yanına başka bir sayının eklenmesiyle birlikte genelden ayrıntıya doğru alt kümeler ortaya çıkar. Örneğin 410 sayısının temsil ettiği alt küme içinde Türk dili ilgili eserler, 413 sayısının temsil ettiği alt küme içinde ise Türkçe ile ilgili sözlükler bulunur. Numaraların hangi konuları temsil ettiğini bilmek kütüphanedeki araştırmalarınız için yararlı olacaktır. Esere verilen numaralar o eserin konusunu tam olarak tanımladığı gibi aynı zamanda kitabın raftaki adresidir.
Aranılan kitabı rafında nasıl bulabilirim?
Kütüphanemizde açık raf sistemi uygulanmaktadır. Kullanıcılarımız ihtiyaç duydukları kitaplara raftan kendileri erişim sağlayacaktır.
Aradığınız kaynağa erişiminizi kolaylaştıracak şekilde Raf başlarında yönlendirmeler bulunmaktadır.
Aranılan kaynağı rafta bulabilmek için izlenecek yöntemler;
- Kütüphane Katalog Tarama ekranında, kaynağın koleksiyonda olup olmadığına bakmalısınız.
- Tarama sonucunuzda herhangi bir sonuca erişemiyorsanız ya aradığınız kaynak koleksiyonda mevcut değildir ya da tarama kriterleriniz doğru girilmemiştir.
- Tarama sonucunuzda kaynağın koleksiyonda mevcut olduğunu gösterir ekran bilgileri karşınıza geldiyse aşağıdaki açıklamalara dikkat etmeniz gerekmektedir. Buradaki bilgilerin doğru okunması ve not edilmesi kaynağa kütüphane içerisinde erişimini kolaylaştırır.
Ekrandaki bilgiler;
*Yer Numarası: Kaynağın Dewey Onlu Sınıflama Sistemine göre; sınıflama numarası/konu numarası, yazar numarası, yayın tarihi ve cilt/kopya bilgisinden oluşturulmuş numaralardır. Not edilmeli ve kaynak ona göre aranmalıdır.
*Durum: Kaynağın rafta ya da kullanıcıda olduğu ile ilgili kütüphane bilgisini içeren alandır. Bu alanda;
*Rafta yazanlar; kaynak kütüphanede ve ödünç alınabilir anlamına gelir.
*İade Tarihi yazanlar; kaynağın okuyucu üzerinde olduğunu ifade eder. Bunlar için ayırtma işlemi yapılabilir.
*Referans kitabı: Kaynağın danışma kaynağı olduğu ve ödünç alınamayacağını ifade eder. Referans kitapları sadece kütüphane içerisinde kullanılabilir.
*Bölüm: Kaynağın kütüphane içerisinde hangi bölümde olduğu bilgisini verir. (Okuma Salonu, Referans Kitaplar Bölümü vs.)
4. Online katalog taraması ile tespit edilen herhangi bir kitaba rafında ulaşabilmek için, o kitaba ait yer numarası gerekmektedir.
5. Arama sonucunda ekranda beliren listede; her kitaba ait bir yer numarası bulunmaktadır. Bu yer numarası ilgili kitabın raftaki yerini belirtmektedir. Bu bilgiye ek olarak; kitaba ait niteleme bilgileri yanında o kitabın içerde olup olmadığı (rafta veya ödünçte) bilgisi de izlenebilmektedir.
6. Yer numarası dört kısımdan oluşur (sınıflama/konu numarası, yazar numarası, yayın yılı, cilt/kopya bilgileri). Esere verilen numaralar o eserin konusunu tam olarak tanımladığı gibi aynı zamanda kitabın raftaki adresidir. Numaraların hangi konuları temsil ettiğini bilmek kütüphanedeki araştırmalarınız için yararlı olacaktır.
7. İncelemek ve ödünç almak istediğiniz kaynağı, katalog taraması sonucunda elde ettiğiniz yer numarasına göre rafında aramanız gerekmektedir. Taramanız sonucunda eriştiğiniz yer numaranın aynısının raftaki eserin sırtında da bulunduğunu unutmamalısınız.
8. Yer numarasında yer alan konu numarasına göre hiyerarşik bir sayısal düzende soldan sağa doğru sıralanan kaynaklar, önce numara sırasına göre numerik olarak bakılan kitaplara, noktadan sonra gelen rakamlar onlu sistem göz önüne alınarak bakılır ve bunu takiben yazarın soyadının ilk üç harfinden oluşan yazar numarası da alfabetik olarak rafından aranır.
Örnek:
***Rafında bulamadığınız kaynaklar için lütfen kütüphane görevlisinden yardım isteyiniz.
***İhtiyacınız olan kaynağı bulduktan sonra ödünç almak için “Ödünç Verme” birimine başvurunuz.