1980’li yılların başından itibaren, televizyon yayıncılığı alanında gerçekleşen hızlı teknolojik gelişmelere bağlı olarak yayın sinyallerinin ulusal sınırların ötesine taşması ve buna mukabil görsel-işitsel sektörü düzenleyen mevzuatın bir ülkeden bir başka ülkeye değişmesi ve görsel-işitsel ticaret alanında ABD lehine artan açık, Avrupa Komisyonunun Avrupa çapında hukuki düzenleme yapılması fikrini desteklemiştir.

Bu kapsamda, 17 Ekim 1989 tarihinde AB Resmî Gazetesi’nde yayımlanan ve 3 Ekim 1991 tarihinde yürürlüğe giren “Sınır Tanımayan Televizyon Yönergesi” (Television Without Frontiers Directive-TWF) televizyon hizmetlerinin topluluk içinde serbest dolaşımı, yayınların alım ve yeniden iletimi özgürlüğü, insan onurunun,  küçüklerin ve tüketicinin korunması (reklamlar), Avrupa eserlerinin ve bağımsız yapımcıların eserlerinin desteklenmesi ve cevap hakkı gibi çok sayıda kamu çıkarı gözeten hedefler açısından asgari bir uyumu sağlamayı amaçlamaktadır.

Sınır Tanımayan Televizyon Yönergesi, görsel-işitsel sektörün, teknolojideki ve pazardaki gelişmeler ile yakınsamadan kaynaklanan değişen alışkanlıklara ayak uydurmasını sağlamak üzere ilk olarak 1997 yılında revize edilmiştir. Yönergedeki ikinci değişiklik çalışmaları 2002 yılında yayımlanan ‘COM(2002) 778’ ile başlatılmış ve kapsam alanı yeni teknolojileri içerecek şekilde hazırlanan, bir çok hükümde, özellikle reklamlara ilişkin olanlarda serbestleşmeye imkan tanıyan yeni yönerge taslağı, “Görsel-işitsel Medya Hizmetleri Yönergesi” adını alarak 18 Aralık 2007 tarihli AB Resmi Gazetesinde yayınlanmış ve 19 Aralık 2007 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir. Bunun devamında ise Yönerge son olarak Mayıs 2016 yılında başlayan ve 28 Kasım 2018 tarihinde AB Resmî Gazetesi’nde yayımlanarak tamamlanan bir güncelleştirme çalışmasına tabi tutulmuştur.

Yeni Yönerge, program akışlı, geleneksel televizyon yayın hizmetlerinin yanısıra, “program akışsız, isteğe bağlı, televizyon benzeri görsel-işitsel medya hizmetlerini de kapsama almıştır. Bu bağlamda, iki sütun üzerinde inşa edilen Yönerge hükümleri, televizyon hizmetleri için daha katı ve ayrıntılı iken, isteğe bağlı medya hizmetlerinin gelişimini desteklemek amacıyla ayrıntılı kurallar getirilmekten kaçınılmıştır.

 Temas Komitesi

Avrupa Birliğinin (AB) görsel-işitsel medya hizmetleri alanını düzenleyen mevzuatının uygulanmasından sorumlu “Temas Komitesi”  toplantılarına, ülkemizi temsilen, Uluslararası İlişkiler Dairesi, 2006 yılından itibaren düzenli olarak katılmaktadır.

Görsel-İşitsel Medya Hizmetleri Avrupa Düzenleyiciler Grubu

(European Regulators Group for Audiovisual Media Services - ERGA)

Görsel-İşitsel Medya Hizmetleri Avrupa Düzenleyiciler Grubu (ERGA), Avrupa Birliği (AB) üye ülkelerinin görsel-işitsel medya hizmetleri sektöründe faaliyet gösteren ulusal bağımsız düzenleyici otoriteleri arasında bilgi, deneyim ve iyi uygulama örneklerinin paylaşımını sağlamak, AB Görsel-İşitsel Medya Hizmetleri Yönergesinde (GİMHY) öngörüldüğü üzere AB’deki düzenleyici otoriteler arasında iş birliği zemini oluşturmak, AB Komisyonuna sektörle ilgili çalışmalarında tavsiyelerde bulunmak/yardımcı olmak ve GİMHY’nin tutarlı ve bütünsel bir şekilde uygulanmasını sağlamak hedeflerine binaen AB Komisyonu tarafından 3 Şubat 2014 tarihinde kabul edilen karar ile kurulmuştur. Son olarak 2018 yılında revize edilen GİMHY’nin 30b maddesi ile de Direktif kapsamında kuruluşu teyit edilerek görev ve yetkileri güçlendirilmiştir.

ERGA üyeleri AB üye ülkelerinin ulusal düzenleyici otoritelerinden oluşsa da Komisyon, AB aday ülkelerinin ulusal düzenleyici otoritelerini gözlemci üye statüsü ile ERGA’nın çalışmalarına davet edebilmektedir. Ancak, gözlemci üyelerin oy kullanma hakkı bulunmamaktadır. Üst Kurulumuz da bu kapsamda ERGA çalışmalarına, ülkemizin aday ülke statüsü cihetiyle gözlemci üye olarak katılım sağlamaktadır.

ERGA çalışmalarını üye otorite temsilcileri arasından 12 aylık görev süresi için seçilecek bir başkan ve dört üyenin yer aldığı Yönetim Kurulu koordinasyonunda yürütür. Başkanın ERGA Usul Kurallarına göre, Başkanlık döneminden önce en az bir yıl boyunca başkan yardımcılığı görevini yürütmesi gerekmektedir.

ERGA yılda iki kez gerçekleştirilen Genel Kurul ve birden fazla sayıda gerçekleştirilen çalışma ve aksiyon grupları toplantıları marifetiyle yürütür.

 Yayıncılık Mevzuatının Avrupa Birliği Müktesebatıyla Uyumu Çalışmaları

3 Ekim 2005 tarihi itibariyle ülkemiz ve Avrupa Birliği arasında resmen başlayan müzakere sürecinde, Üst Kurulumuz müzakere öncesi tarama süreci toplantılarına sekiz ayrı başlık altında katılmıştır.

Üst Kurulumuz, sorumluluk alanına giren müktesebat unsurlarının ağırlıklı olarak yer aldığı “Bilgi Toplumu ve Medya” faslı kapsamında mevzuatımızda uyumlaştırma çalışmaları yapılmıştır. Bu kapsamda, 18 Aralık 2008 tarihinde Brüksel’de gerçekleşen AB Konsey Genişleme Grubunda üye devlet temsilcileri tarafından ülkemizin “Bilgi Toplumu ve Medya” başlıklı 10. Faslına ilişkin hazırlanan AB Ortak Müzakere Taslağı ve eylem planı değerlendirilmiş ve AB Komisyonunun bu fasla ilişkin koymuş olduğu açılış kriterine karşılık, Üst Kurulumuzun hazırlamış olduğu eylem planında verilen taahhütlerin söz konusu fasılın açılması için yeterli olduğu değerlendirilmiştir.

Bu fasıla ilişkin getirilen kapanış kriterleri sadece yayıncılık alanında değil aynı zamanda telekomünikasyon alanındaki hususları da kapsamaktadır. Üst kurulumuzun sorumlu olduğu yayıncılık alanındaki kriterler aşağıda belirtilmektedir.

1.   Türkiye, görsel işitsel politika alanındaki müktesebatın özellikle de ulusal hukuki çerçevenin televizyon yayınlarının alım ve yeniden iletim özgürlüğü ilkesine uyumunu sağlayan önlemleri içeren Görsel-İşitsel Medya Hizmetleri Yönergesinin aktarılmasını amaçlayan mevzuatı kabul etmelidir.

2.     Türkiye görsel işitsel düzenleyici sürecin şeffaflığının ve yetkili düzenleyici kurumun bağımsızlığının sağlanması hususunda kabul edilen önlemlerin etkisi konusunda ilgili taraflarla bir kamuoyu istişaresi gerçekleştirmeli ve sonuçlarını uygun yollarla ortaya koymalıdır.

Kapanış kriterini yerine getirmek üzere, görsel-işitsel sektördeki AB’nin ilgili  müktesebatı Görsel-işitsel Medya hizmetleri Yönergesine uyumlu 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında kanun 3 Mart 2011 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Ayrıca, Türk vatandaşlarının günlük hayatlarında geleneksel olarak kullandıkları farklı dil ve lehçelerde yayın hakkına imkan tanınmış ve bu doğrultuda mevcut olan kısıtlamalar kaldırılarak mevcut medya hizmet sağlayıcıların Üst Kurula başvurmak suretiyle talep ettikleri dil ve lehçelerde yayın yapmalarına imkan sağlanmıştır.

 Avrupa Birliği Ülke Raporu

Avrupa Komisyonu tarafından, her yıl aday ülkelerin tam üyelik yolunda gösterdiği ilerlemeleri içeren Ülke Raporlarına temel teşkil etmek üzere hazırlanan Türkiye katkısına esas oluşturan görsel-işitsel medya alanındaki ilişkin bilgiler, Üst Kurulumuz adına Uluslararası İlişkiler Dairesi tarafından hazırlanarak Avrupa Birliği Bakanlığına gönderilmektedir. Ayrıca, Avrupa Komisyonu’nun Ülke Raporu’nda değindiği hususlar, Kurum tarafından gerekli düzenlemeler yapılırken dikkate alınmaktadır.

 Avrupa Birliği Projeleri

Avrupa Birliği tarafından yürütülmekte olan çeşitli fonlara ilişkin proje çalışmaları da Dairemiz tarafından yürütülmektedir. Bu kapsamda, Hollanda Hükümeti tarafından aday ülkelere sağlanan MATRA projesi kapsamında, televizyon programlarının izleyici yaşı ve program içeriğine göre sınıflandırılmasını amaçlayan  “Akıllı İşaretler” sistemi hazırlanmıştır.